Tingnan ang wikitext ng Lansangang-bayang N1

{{multiple issues|
{{MOS|date=Oktubre 2023}}
{{cleanup|May mga blangko seksyon na kailangang tanggalin at isalin ang mga banyagang salita tulad ng road.}}
}}
{{confused|Daang Maharlika|Asian Highway 26}}
{{Infobox road
|country=PHL
|type=N
|route=1
|marker_image=[[Talaksan:N1 (Philippines).svg|75px]]
|name=Pambansang Ruta Blg. 1 (N1)
|image=431Gapan City, Nueva Ecija 03.jpg
|image_notes=Palatandaan ng N1-AH26 sa bahaging [[Gapan]] ng Daang Maharlika
|map_custom=
|allocation=
|length_km=3666
|length_round=
|length_ref= <small> (hindi kasama ang {{convert|19|km|sp=us}} na puwang sa Kalakhang Maynila at mga bahagi sa [[Bangsamoro]] na may kabuoang {{convert|112|km|sp=us}}) </small>
|established=2014
|direction_a = Hilaga
|direction_b = Timog
|terminus_a1={{jct|country=PHL|N|2}} sa [[Laoag]]
|length_km1=1410
|junction1=
{{plainlist|
*{{jct|country=PHL|N|51}} sa [[Tuguegarao]]
*{{jct|country]=PHL|N|53}} sa [[Cauayan, Isabela|Cauayan]]
*{{jct|country=PHL|N|51}} sa [[Santiago, Isabela|Santiago]]
*{{jct|country=PHL|N|58}} sa [[Santa Rosa, Laguna|Santa Rosa]]
*{{jct|country=PHL|N|3}} sa [[Gapan]]
*{{jct|country=PHL|E|1|AH|26}} sa [[Guiguinto]]
*{{jct|country=PHL|N|2|E|1|AH|26}} sa Tabang, Guiguinto
*{{jct|country=PHL|N|120|AH|26|N|150}} sa [[Caloocan]]
*{{jct|country=PHL|E|1|AH|26|N|160}} sa Balintawak, [[Lungsod Quezon]]
*{{jct|country=PHL|N|59}} sa Cubao, Lungsod Quezon
*{{jct|country=PHL|N|60}} sa Ugong Norte, Lungsod Quezon
*{{jct|country=PHL|E|2|N|145}} sa [[Makati]]
*{{jct|country=PHL|N|61|N|120|AH|26}} sa [[Pasay]]
}}
|direction_b1=Timog
|terminus_b1=*{{jct|country=PHL|N|61|N|120|AH|26}} sa [[Pasay]]
|section2=Luzon (Muntinlupa-Matnog)
|length_km2=784
|length_round2=
|length_ref2=
|direction_a2=Hilaga
|terminus_a2={{jct|country=PHL|E|2|AH|26|N|411|N|142}} in [[Alabang]], [[Muntinlupa]]
|junction2={{plainlist|
*{{jct|country=PHL|N|65}} sa [[Biñan]]
*{{jct|country=PHL|N|66}} sa [[Calamba, Laguna|Calamba]]
*{{jct|country=PHL|N|4}} sa [[Santo Tomas, Batangas|Santo Tomas]]
*{{jct|country=PHL|N|605}} sa [[Lucena]]
*{{jct|country=PHL|N|68}} sa [[Tagkawayan]]
*{{jct|country=PHL|N|68}} sa [[Sipocot]]
*{{jct|country=PHL|N|636}} sa [[Ligao]]
*{{jct|country=PHL|N|630}} sa [[Daraga]]
}}
|direction_b2=Timog
|terminus_b2=Pantalan ng [[Matnog]]
|section3=Silangang Kabisayaan
|length_km3=397
|length_round3=
|length_ref3=
|direction_a3=Hilaga
|terminus_a3=*Allen Ferry Terminal
|junction3=
{{plainlist|
*{{jct|country=PHL|N|670}} sa [[Allen, Hilagang Samar|Allen]]
*{{jct|country=PHL|N|672}} sa [[Calbayog]]
*{{jct|country=PHL|N|674}} sa [[Paranas, Samar|Paranas]]
*{{jct|country=PHL|N|670}} sa [[Basey, Samar|Basey]]
*{{jct|country=PHL|N|70}} sa [[Palo, Leyte|Palo]]
*{{jct|country=PHL|N|70}} sa [[Mahaplag]]
*{{jct|country=PHL|N|692}} sa [[Sogod, Katimugang Leyte|Sogod]]
*{{jct|country=PHL|N|690}} sa [[Liloan, Southern Leyte|Liloan]]
*{{jct|country=PHL|N|691}} sa Liloan
}}
|direction_b3=Timog
|terminus_b3=Pantalan ng Liloan
|section4=Mindanao
|length_km4=1074.5
|length_round4=
|length_ref4=
|direction_a4=Hilaga
|terminus_a4=Pantalan ng Lipata sa [[Lungsod ng Surigao]]
|junction4=
{{plainlist|
*{{jct|country=PHL|N|9}} sa [[Butuan]]
*{{jct|country=PHL|N|73}} sa [[Trento, Agusan del Sur|Trento]]
*{{jct|country=PHL|N|74}} sa [[Tagum]]
*{{jct|country=PHL|N|10}} sa [[Lungsod ng Dabaw]]
*{{jct|country=PHL|N|75}} sa [[Digos]]
*{{jct|country=PHL|N|935}} sa [[Heneral Santos]]
*{{jct|country=PHL|N|940}} sa [[Koronadal]]
*{{jct|country=PHL|N|76}} sa [[Isulan]]
*{{jct|country=PHL|N|9}} sa [[Tukuran]]
*{{jct|country=PHL|N|79}} sa [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]]
}}
|direction_b4=Timog
|terminus_b4=[[Lungsod ng Zamboanga]]
|provinces=[[Ilocos Norte]], [[Cagayan]], [[Isabela (lalawigan)|Isabela]], [[Nueva Vizcaya]], [[Nueva Ecija]], [[Bulacan]], [[Kalakhang Maynila]], [[Laguna]], [[Batangas]], [[Quezon]], [[Camarines Norte]], [[Camarines Sur]], [[Albay]], [[Sorsogon]], [[Hilagang Samar]], [[Samar]], [[Silangang Samar]], [[Leyte]], [[Katimugang Leyte]], [[Surigao del Norte]], [[Agusan del Norte]], [[Agusan del Sur]], [[Davao de Oro]], [[Davao del Norte]], [[Davao del Sur]], [[Sarangani]], [[Timog Cotabato]], [[Lanao del Norte]], [[Zamboanga del Sur]], [[Zamboanga Sibugay]]
|cities=
|previous_type=AH
|previous_route=26
|next_type=N
|next_route=2
}}

Ang '''Pambansang Ruta Blg. 1''' ('''N1''') ay ang pangunahing pambansang lansangan sa [[Pilipinas]] na dumadaan mula Luzon hanggang Mindanao. Maliban sa 19 na kilometro (o 12 milyang) puwang sa Kalakhang Maynila at mga ugnayan ng ferry, karaniwang tuluy-tuloy ang lansangan. Karamihang bahagi ng N1 ay bumubuo sa [[Pan-Philippine Highway]] maliban sa mga bahaging nilalampasan ng mga mabilisang daanan.

==Kasaysayan==

==Paglalarawan ng ruta==
Sinusunod ng N1 ang rutang dumadaan mula [[Laoag]] sa [[Ilocos Norte]] hanggang [[Lungsod ng Zamboanga]] sa pamamagitan ng [[Kabikulan]], [[Silangang Kabisayaan]] at silangang bahagi ng Mindanao. Ini-uugnay ng lansangan ang karamihan sa mga sentrong panrehiyon sa kahabaan ng ruta, at dumadaan sa iba't-ibang mga tanawin. Karamihan sa lansangan ay nakapangalang '''Lansangang Maharlika''' o '''Daang Maharlika''' (''Maharlika Highway''), ngunit gumagamit ang ibang mga bahagi ng ibang mga pangalan.

===Rehiyong Ilokos===
[[Talaksan:Northern Terminus of Pan-Philippine Highway, Laoag City, Ilocos Norte.jpg|thumb|left|N1 sa Laoag]]
Nagsisimula ang N1 sa [[Laoag]], sa upong ng [[Lansangang MacArthur]] (N2) sa harap ng Kapitolyong Panlalawigan ng Ilocos Norte. Dadaan ito bilang '''Abenida Heneral Segundo''' (''General Segundo Avenue''), isa sa mga pangunahing lansangan ng lungsod na dumadaan sa kabayanan nito at patungo sa labas nito. Pagpasok sa [[Bacarra]], ito ay nagiging pangkabukirang lansangan na nililinyahan ng 69,000 boltaheng linya ng kuryente na tumatanggap ng kuryente mula sa [[Bangui Wind Farm]]. Nilalagpasan ng lansangan ang kabayanan ng Bacarra sa hilaga at tutungo ito sa pangkabukirang pook at pagkatapos papasok sa [[Pasuquin]], kung saang nagsisilbi itong pangunahing pambayang kalye. Ito ay nagiging pangkabukirang lansangan na may dalawang landas mula Bacarra hanggang [[Burgos, Ilocos Norte|Burgos]] na malapitang kalinya ang linyang transmisyon mula Burgos Wind Farm at dadaan sa mga kalat-kalat na barangay sa kahabaan ng baybay-dagat ng [[Dagat Timog Tsina]] (o [[Dagat Kanlurang Pilipinas]]). Aakyat ito sa mga bundok pagdating nito sa Burgos, kung saang tuwirang naglilingkod ito sa bayan. Magliliku-liko ang lansangan sa baku-bakong lupa at matutunghan ang dalampasigang kinaroroonan ng Bangui Wind Farm. Dadaan naman ito sa [[Bangui, Ilocos Norte|Bangui]] na kung saang nagsisilbi itong pangunahing kalye nito. Tatawirin nito ang Ilog Bulu at papasok sa [[Pagudpud]] kung saang nilalagpasan ng N1 ang kabayanan nito. Dadaan ang N1 sa mga paanan ng bundok na tanda sa dulo ng [[Kabundukan ng Cordillera|Cordillera ng Hilagang Luzon]] at dadaan malapit sa baybay-dagat ng [[Bambang ng Bashi]], kung saang liliku-liko ang lansangan sa mga bangin. Sa ibaba ng Bundok Patapat, dadaan ang lansangan sa [[Biyadukto ng Patapat]], isang 630 metro o 0.39 milyang mahabang tulay o biyadukto na kinakailangan upang makadaan ang lansangan sa mga matarik na bangin na tumatanda sa hilagang dulo ng Luzon Cordillera.

===Lambak ng Cagayan===

===Gitnang Luzon===

====Nueva Ecija====

====Bulacan====
{{infobox road small
|country=PHL
|type=N
|route=1
|marker_image=
|name=Lansangang Doña Remedios Trinidad
|location=[[San Miguel, Bulacan|San Miguel]]–[[Guiguinto]] ([[Bulacan]])
}}
[[Talaksan:AH26 Pulilan Crossing distance 20190619jwilz.jpg|thumb|left|N1 sa Pulilan, Bulacan.]]
Papasok kalaunan ang N1 sa [[Bulacan]], sa [[San Miguel, Bulacan|San Miguel]], kung saang dadaan ito sa tuwid na ruta at kilala bilang '''Lansangang Doña Remedios Trinidad''' (''Doña Remedios Trinidad Highway'', na mas kilala bilang '''''DRT Highway'''''). Papasok naman ito sa kabayanan o poblasyon ng San Miguel na nilalagpasan nito. Sisimulang magliko ang lansangan sa karamihan sa kahabaan nito sa pagitan ng [[San Ildefonso, Bulacan|San Ildefonso]] at [[San Rafael, Bulacan|San Rafael]], kung saang dadaan ang ruta sa mga pálayan. Susunod nang malapitan ang N1 sa koridor ng transmisyon sa pagitan ng hangganang San Miguel-San Ildefonso at San Rafael. Babagtasin ng Plaridel Bypass Road ang lansangan bago tunungo sa San Rafael. Liliko patimog-kanluran malapit sa [[Baliwag]] ang lansangan, kung saang papasok sa nabanggit na bayan ang lumang Daang Cagayan Valley. Nagsisilbi bilang isang daang panlagpas ng Baliwag ang lansangan, kalakip ang isang ''flyover'' na itinayo sa ibabaw ng sangandaan sa isang pambansang daan patungong [[Candaba]], [[Pampanga]]. Tutuloy ang lansangan sa [[Pulilan]] kung saang nagsisilbi itong pangunahing ruta sa mga silangang barangay nito. Babagtasin ito ng [[Daang Panrehiyon ng Pulilan]] sa puntong ito, at pagkatapos ay tatawid ito sa ibabaw ng [[Ilog Angat]] patungo sa [[Plaridel, Bulacan|Plaridel]]. Nagsisilbi itong pangunahing lansangang pangkomersiyo sa nabanggit na bayan.

[[Talaksan:MacArthur Highway beside SM Marilaojf.jpg|thumb|N1 sa Marilao, malapit sa SM City Marilao]]
Sa [[Guiguinto]], tatawirin nito ang [[North Luzon Expressway]] (NLEX) kalakip ang isang palitan. Kalauna'y tatawirin nito ang unang ruta ng NLEX (Daang Sangay ng Tabang) sa barangay Tabang, kung saang tatawirin din nito ang karapatang-daan ng [[Pambansang Daambakal ng Pilipinas]]. Magsisimulang sundin ng N1 ang '''[[Lansangang MacArthur]]''' na nagsisilbingwalang-bayad na lansangan sa katimugang Bulacan. Kalauna'y papasok ito sa [[Balagtas, Bulacan|Balagtas]] kung saang direktang dadaan ito sa kabayanan nito. Tatawid ang lansangan sa ibabaw ng Ilog Bigaa, at pagkatapos ay dadaan ito sa mga pook-pampamahayan at pang-industriya. Liliko ito pagpasok ng [[Bocaue]], kung saang nilalagpasan ng lansangan ang kabayanan nito. Tatawid sa [[Abenida Fortunato Halili]] ang ''flyover'' na para lamang sa mga magaan na sasakyan, at ang mga daang serbisyo ay nagsisilbing mga rutang ''frontage'' at para sa mga mabigat na sasakyan. Liliko naman ang N1 at dadaan sa mga pampamahayang barangay ng Bocaue at papasok sa [[Marilao]] paglaon.

===Kalakhang Maynila===

====Valenzuela papuntang Pasay====
[[Talaksan:EDSA - Trinoma (Quezon City; 01-01-2020).jpg|thumb|N1 bilang EDSA]]
Pagpasok ng Kalakhang Maynila, susundan ng N1 ang ruta ng Lansangang MacArthur sa [[Valenzuela]], na dadaan sa pang-apatan hanggang pang-animang lansangan hanggang sa Bantayog ni Bonifacio (''Monumento'') sa [[Caloocan]]. Liliko ang lansangan sa '''[[EDSA]]''' (Abenida Epifanio de los Santos), at susundin nito ang kabuoang ruta ng abenida hanggang sa [[Pasay]]. Kilalang-kilala ang bahaging ito ng N1 sa matinding paninikip ng trapiko na nagdudulot ng mga antala gayunding kawalan sa ekonomiko ng daklungsod. Dadaan ang lansangan sa mga distritong sentral ng negosyo sa Kalakhang Maynila, pinakakilala ay [[Lundayang Araneta]], [[Lundayang Ortigas]], at [[Distritong Sentral ng Negosyo ng Makati]]. Gumagamit ang [[Ikatlong Linya ng Sistema ng Metro Rail Transit ng Maynila|Ikatlong Linya ng MRT]] at karugtong ng [[Unang Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Unang Linya ng LRT]] ng ''center island'' sa karamihang mga bahagi ng EDSA sa pagitan ng Caloocan at Pasay. Tatapos ang N1 sa ilalim ng ''flyover'' ng EDSA sa Pasay. Isang 19 na kilometro o 12 milyang puwang sa lansangan ay nilalaan ng [[South Luzon Expressway]] at [[Metro Manila Skyway]] sa pagitan ng Makati at Muntinlupa.

Ang puwang na ito ay dapat sanang inilalaan ng Karugtong ng [[Abenida Taft]], mula EDSA patimog sa mga lansangan ng [[Abenida Elpidio Quirino]] at [[Abenida Diego Cera]] at matatapis sa Lansangang Maharlika sa ibaba ng Biyadukto ng Alabang sa pamamagitan ng [[Daang Alabang–Zapote]], kung hindi lamang binigyan ngpanibagong bilang ang mga ito. Dating itinakda ang N1 sa mga abenida ng [[Abenida Rizal|Rizal]], Taft, Quirino, at Diego Cera, at Daang Alabang–Zapote ayon sa lumang sistema ng pamilang ng ruta (bago ang taong 2014), bago pinalitan ang pagtatakdang ito ng sariling mga bilang ng ruta.

====Muntinlupa====
Sisimula muli ang N1 sa ilalim ng Biyadukto ng Alabang sa [[Alabang]], [[Muntinlupa]], kung saang babagtasin nito ang [[South Luzon Expressway]] (SLEX/E2/[[Pan–Philippine Highway|AH26]]), [[Daang Alabang–Zapote]], at Kalye Montillano (N142). Gagampanin ng lansangan ang pangalang '''Lansangang Maharlika''' (''Maharlika Highway''), o pampook ay '''Pambansang Daan''' (''National Road''). Kilala rin itong '''Manila South Road'''. Dadaan ito bilang isang pang-komersiyo na arteryal hanggang sa hangganan nito sa [[Laguna (province)|Laguna]] sa ibabaw ng [[Ilog Tunasan]].

===CALABARZON===

====Bahaging San Pedro-Calamba====
[[Talaksan:2017-05-23 09-48-56 National Highway (N1), Canlalay, Biñan, Laguna.jpg|thumb|N1 sa lungsod ng Biñan]]
Pangkaraniwang nagsisilbi na pang-apatang lansangan na walang bayad ang N1 sa mga lungsod-naik ng hilaga-kanlurang Laguna katabi ng may-bayad na [[South Luzon Expressway]]. Nakapangalan pa rin itong Lansangang Maharlika, Pambansang Daan (''National Road''), o Manila South Road. Karamihan sa N1 sa mga lungsod ng [[San Pedro, Laguna|San Pedro]], [[Biñan]], [[Santa Rosa, Laguna|Santa Rosa]], [[Cabuyao]], at [[Calamba, Laguna|Calamba]] ay nagsisilbing mga kalyeng pangkomersiyo. Karamihan nito ay nililinyahan ng mga kubtransmisyong linyang mataas ang boltahe na pinatatakbuhan ng Meralco, na nakalagay sa kahabaan ng lansangan para sa mga sanhing pang-ekonomiko at pangmadadaanan. Maliban sa isang tulay sa San Pedro na hindi pa napapalawak, karamihan sa N1 ay may apat na mga linya na may nakapinturang panghati sa gitna.

Papasok ito sa Laguna sa San Pedro kung saang ito ay pangunahing daang pangkomersiyo na may pinakamaraming bilang na apat na mga linya. Sa Biñan babagtasin nito ang [[Lansangang N65 (Pilipinas)|N65]] sa isang may-ilaw trapiko na sangandaan sa kanluran ng poblasyon o kabayanan.

===Kabikulan===

===Silangang Kabisayaan===

===Caraga===

===Rehiyong Dabaw===

===SOCCSKSARGEN===

===Tangway ng Zamboanga===

==Mga sangandaan==

==Mga daang panlagpas (''Bypass roads'')==

===Laoag Bypass Road===
{{infobox road small
|country=PHL
|type=N
|name=Laoag Bypass Road
|location=[[Laoag]] ([[Ilocos Norte]])
}}
Ang '''Laoag Bypass Road''' ay isang walong kilometro (o limang milyang) daang panlagpas na nagsisilbing alternatibong ruta papuntang [[Paliparang Pandaigdig ng Laoag]].

===Lansangang Felipe Vergara===
{{infobox road small
|country=PHL
|name=Lansangang Felipe Vergara
|location=[[Cabanatuan]] ([[Nueva Ecija]])
}}
Ang '''Lansangang Felipe Vergara''' (''Felipe Vergara Highway'') ay isang sampung kilometro (o 6.2 milyang) daang panlagpas ng N1 sa [[Cabanatuan]], [[Nueva Ecija]]. Pinananatili ito ng lungsod ng Cabanatuan.

===Plaridel Bypass Road===
{{main|Plaridel Bypass Road}}

===Baliuag Bypass Road===

===Tiaong Bypass Road===

===Candelaria Bypass Road===

===Sariaya Bypass Road===

===Daang Zigzag===

===Lopez Bypass Road===

===Lansangang Almeda===

===Pili Bypass Road===
{{infobox road small
|country=PHL
|type=N
|route=673
|name=Pili Diversion Road
|location=[[Pili, Camarines Sur|Pili]] ([[Camarines Sur]])
}}
{{main|Daang Panlihis ng Pili}}
Ang '''''Pili Diversion Road''''' ay isang daan sa bayan ng [[Pili, Camarines Sur|Pili]], kabisera ng [[Camarines Sur]], na nilalagpasan ang pusod o kabayanan nito.

===Lansangang Carlos P. Garcia===
{{main|N673 highway (Philippines)}}
{{infobox road small
|country=PHL
|type=N
|route=913
|name=Lansangang Carlos P. Garcia
|location=[[Lungsod ng Dabaw]]
}}
{{main|Lansangang N913 (Pilipinas)}}
Ang '''Pambansang Lansangan ng Carlos P. Garcia''', kilala rin bilang ''Davao Bypass Road'',ay isang 18 kilometro o 11 milyang pambansang daan na may dalawa hanggang anim na mga landas at nilalagpasan ang '''N1''' mula Lanang papuntang Bangkal. Tuwirang dumadaan ito patungong hilagang bahagi ng [[Lungsod ng Dabaw]], lalo na ang Distrito ng Buhangin.

==Tingnan din==
*[[Sistema ng lansangang bayan sa Pilipinas]]
*[[Transportasyon sa Pilipinas]]

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{Sistema ng lansangang bayan sa Pilipinas}}

[[Kategorya:Mga lansangan sa Pilipinas|#001]]
[[Kategorya:Mga ruta ng mga sistema ng lansangang bayan at mabilisang daanan sa Pilipinas|N001]]