Mga kababaihan sa pamahalaan
Sa maraming bansa, mas mababa ang bilang ng mga kababaihan na naihalal sa gobyerno at iba't ibang institusyon.[1] Ito ay isang kasaysayang trend na hanggang ngayon ay nagpapatuloy, bagaman dumadami na ang mga kababaihang nahalal bilang mga pangulo ng estado at gobyerno. [2][3]
Sa kasalukuyan, ang global na rate ng kalahok na kababaihan sa mga parliamento ng bansa ay 24.5% as of October 2019.[4] Noong 2013, 8% lang ng mga lider ng bansa ang kababaihan at 2% naman ng mga nasa posisyon na pangulo. Bukod pa dito, 75% ng lahat ng mga babaeng prime minister at pangulo ay nagsimula lamang sa nakaraang dalawang dekada. [5]
Ang mga kababaihan ay maaaring harapin ng ilang hamon na nakaaapekto sa kanilang kakayahan na makilahok sa buhay pampolitika at maging mga lider sa politika. Ilan sa mga bansa ay nagsisikap na magpakita ng mga hakbang na makatutulong sa pagtaas ng partisipasyon ng kababaihan sa gobyerno sa lahat ng antas, mula sa lokal hanggang sa pambansa at pandaigdigang antas. Ngunit, mas maraming kababaihan ang naghahangad na maabot ang mga posisyong pangliderato sa kasalukuyan.
Kalagayan ng Representasyon ng Kababaihan sa Pamahalaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga Pangulo at Punong Ministro
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang bilang ng mga babae na naghahawak ng liderato sa buong mundo ay lumaki, ngunit sila pa rin ay maliit na grupo.[6] Sa antas ng pamahalaan, mas madalas na nahalal ang mga babae bilang mga punong ministro kaysa mga pangulo.[7] Ang bahagi ng pagkakaiba sa kanilang landas tungo sa kapangyarihan ay ang mga punong ministro ay nahahalal ng mga miyembro ng partido mismo habang ang mga pangulo ay hinahalal ng publiko. Noong 2013, 8 porsiyento ng lahat ng mga nasyonal na pinuno at 2 porsiyento ng lahat ng mga posisyon ng pangulo ay kinabibilangan ng mga babae. Bukod pa rito, 75 porsiyento ng lahat ng mga babaeng punong ministro at pangulo ay nanungkulan sa nakalipas na dalawang dekada. Mula 1960 hanggang 2015, 108 na mga babae ang naging nasyonal na pinuno sa 70 na bansa, kung saan mas marami ang mga punong ministro kaysa mga pangulo.
Karaniwan, ang mga indibidwal na babaeng ehekutibo ay may mataas na antas ng edukasyon at maaaring may malapit na ugnayan sa mga kilalang pamilya sa politika o mataas na uri. Ang pangkalahatang katayuan ng mga kababaihan sa isang bansa ay hindi nagpapakita kung ang isang babae ay makakamit ng posisyong ehekutibo. Ipinakikita na ang mga babaeng ehekutibo ay madalas na nakakamtan ang kapangyarihan sa mga bansa kung saan ang kalagayan ng mga kababaihan ay mas mababa kumpara sa mga kalalakihan.[8]
Sa mas maunlad na mga bansa, matagal nang pinaglaban ng mga kababaihan ang pagiging pangulo o punong ministro. Noong 1969, ang Israel ay nahalal ng kanilang unang babaeng punong ministro ngunit hindi na ito nangyari muli. Sa kabilang banda, ang Estados Unidos ay hindi pa nakapagkaroon ng mga babaeng pangulo.[9]
Ang Sri Lanka ang unang bansang nagkaroon ng babaeng pangulo na si Chandrika Kumaratunga (1994–2000), at babaeng punong ministro (Siromi Bandaranaike) nang sabay-sabay. Ito rin ang unang pagkakataon na isang babaeng punong ministro (Siromi Bandaranaike) ang direkta na pumalit sa isa pang babaeng punong ministro (Chandrika Kumaratunga). Ang pagkahalal ni Mary McAleese bilang pangulo ng Ireland (1997–2011) ay ang unang pagkakataon na isang babaeng pangulo ang direkta na pumalit sa isa pang babaeng pangulo, si Mary Robinson. Si Jóhanna Sigurðardóttir, punong ministro ng Iceland (2009–2013), ay ang unang openly lesbian na world leader, at unang babaeng world leader na ikinasal sa kaparehong kasarian habang nasa puwesto. Ang Barbados ang unang bansang nagkaroon ng babaeng inaugural na pangulo na si Sandra Mason (simula 2021); kaya't walang mga pangulo na kalalakihan sa bansang ito.
Ang pinakamahabang naglingkod na babaeng non-royal head of government at pinakamahabang naglingkod na babaeng lider ng isang bansa ay si Sheikh Hasina. Siya ang pinakamahabang naglingkod na punong ministro sa kasaysayan ng Bangladesh, na naglingkod ng kabuuang 19 taon at 244 na araw. Sa petsa ng 31 Hulyo 2023, siya ang pinakamahabang nagsilbing nahalal na babaeng punong ministro sa buong mundo.[10][11][12]
Noong 2021, ang Estonia ang unang bansang may babaeng halal na pangulo at halal na punong ministro.[13] (Kung bibilangin lamang ang mga bansang ang pangulo ay direkta ring hinahalal, ang Moldova rin ay may babaeng halal na pangulo at halal na punong ministro, na naganap din noong 2021).[14]
Mga Parliyimentaryong Pambansa
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong taong 2019, ang halaga ng mga kababaihan sa mga pambansang parliamento sa buong mundo ay lumalaki, ngunit sila pa rin ay kulang sa representasyon.[15] Ang kabuuang average ng mga kababaihan sa mga pambansang asamblea ay 24.3 porsiyento [16] Nasa parehong panahon, may malaking pagkakaiba sa pagitan ng mga bansa, halimbawa, ang Sri Lanka ay may mababang antas ng pakikilahok ng mga kababaihan sa parlyamento kumpara sa Rwanda, Cuba, at Bolivia, kung saan ang mga rate ng representasyon ng mga kababaihan ay pinakamataas. Tatlong bansa sa mga sampung pinakamataas na bansa noong 2019 ay nasa Latin America (Bolivia, Cuba, at Mexico), at ang mga bansang nasa rehiyon ng Americas ay nakitaan ng pinakamalaking kabuuang pagbabago sa loob ng nakaraang 20 taon.
Sa 192 na mga bansa na nakalista mula sa pinakamataas patungo sa pinakamababang porsiyento ng mga kababaihan sa mababang kapulungan o unicameral na lehislatura (na walang upper house), ang mga top 20 na bansa na may pinakamalaking representasyon ng mga kababaihan sa pambansang parliamento ay (ang mga numero ay batay sa impormasyon hanggang Enero 1, 2020; ang a – ay kumakatawan sa unicameral na lehislatura na walang upper house)
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "Women in Government - ProQuest". www.proquest.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-03-17.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Carmichael, Sarah; Dilli, Selin; Rijpma, Auke (2016), "Women in the global economic history", sa Baten, Jörg (pat.), A history of the global economy: from 1500 to the present, Cambridge New York: Cambridge University Press, pp. 244, 245 [Figure 17.4], ISBN 9781107507180.
{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Chesser, Susan G. (Enero 31, 2019). Women in National Governments Around the Globe: Fact Sheet. Washington, DC: Congressional Research Service. Nakuha noong 26 Marso 2019.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Women in National Parliaments". ipu.org. Inter-Parliamentary Union. Nakuha noong 6 Mayo 2020.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Jalaza, Farida (2016-04-15). "Introduction". Shattered, Cracked, or Family Intact?: Women and the Executive Glass Ceiling Worldwide. Oxford University Press. pp. 1–2, 5. ISBN 9780190602093.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Clancy, Laura; Austin, Sarah. "Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader". Pew Research Center (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-31.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Jalaza, Farida (2016-04-15). "Introduction". Shattered, Cracked, or Family Intact?: Women and the Executive Glass Ceiling Worldwide. Oxford University Press. p. 32. ISBN 9780190602093.
- ↑ Jalaza, Farida (2016-04-15). "Introduction". Shattered, Cracked, or Family Intact?: Women and the Executive Glass Ceiling Worldwide. Oxford University Press. p. 3. ISBN 9780190602093.
- ↑ "Hype.News". hype.news. Nakuha noong 2023-07-31.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Zaman, Mir Afroz (2019-09-09). "Sheikh Hasina longest serving female leader in world: Survey". United New of India. Retrieved 2022-06-25.
- ↑ "Survey: Sheikh Hasina tops as longest serving female leader in world". Dhaka Tribune. 11 September 2019.
- ↑ "Sheikh Hasina world's longest serving female leader". RisingBD. September 10, 2019.
- ↑ Kütt, Ave (2021-01-24). "Estonia to become the only country in the world with a female president and female prime minister". Invest in Estonia (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-31.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Women in government", Wikipedia (sa wikang Ingles), 2023-07-23, nakuha noong 2023-07-31
{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Atske, Sara; Geiger, A. W.; Scheller, Alissa. "The share of women in legislatures around the world is growing, but they are still underrepresented". Pew Research Center (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-31.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Women in Parliaments: World and Regional Averages". Inter-Parliamentary Union.