Inunan: Pagkakaiba sa mga binago
m − 3 categories; + 3 categories using HotCat |
AnakngAraw (usapan | ambag) dagdag |
||
| Linya 2: | Linya 2: | ||
[[Talaksan:Placenta held.jpg|thumb|right|Isang inunan, na may nakakabit pang [[ugat ng pusod]], pagkaraang maisilang ang isang sanggol.]] |
[[Talaksan:Placenta held.jpg|thumb|right|Isang inunan, na may nakakabit pang [[ugat ng pusod]], pagkaraang maisilang ang isang sanggol.]] |
||
Ang '''inunan'''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Inunan, plasenta}}</ref> o '''plasenta'''<ref name=JETE/> (mula sa salitang-ugat na [[unan]]) ay isang pansamantalang [[organo (anatomiya)|organong]] matatagpuan sa karamihan ng mga [[babae]]ng [[mamalya]] habang nasa panahon ng [[pagbubuntis]]. |
Ang '''inunan'''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Inunan, plasenta}}</ref> o '''plasenta'''<ref name=JETE/> (mula sa salitang-ugat na [[unan]]; Ingles: ''placenta'', ''after-birth'') ay isang pansamantalang [[organo (anatomiya)|organong]] matatagpuan sa karamihan ng mga [[babae]]ng [[mamalya]] habang nasa panahon ng [[pagbubuntis]]. Ang masang ito na parang espongha ang pinagkakabitan ng hindi pa ipinapanganak na sanggol sa mas panloob ng kalatagan ng sinapupunan. Sa organong ito isinasagawa ang sirkulasyon ng dugo sa loob ng bata. Ang pangalan nito sa Ingles na ''after-birth'' (pagkaraan ng pagsilang) ay mula sa dahil ang inunan ay natatanggal pagkalipas ng ilang saglit pagkatapos na maipanganak ang bata. Napaka mahalaga na ang buong plasenta ay mailabas, sapagkat kapag ang isang bahagi ay naiwan pagkaraan ng panganganak o pagkalaglag, napaka malamang na mabulok ito at makapagdulot ng pagkalason sa dugo. <ref name=TMHP>Robinson, Victor, Ph.C., M.D. (patnugot). (1939). "After-birth". The Modern Home Physician, A New Encyclopedia of Medical Knowledge. WM. H. Wise & Company (New York)., pahina 21.</ref> |
||
Mahalaga ang pagkakaroon ng isang panandaliang organong ito, sapagkat hindi maaaring maghalo ang [[dugo]] ng [[nanay]] at ng [[sanggol]]. Gumaganap ang inunan bilang isang kalatagang pampalitan sa pagitan ng ina at bata. Dumaraan dito ang mga [[sustansiya]] at [[oksiheno]]. Kapag naghalo ang mga dugo ng ina at ng sanggol, makakasanhi ito ng pagkamatay ng dalawa. Halimbawa, kung may [[uri ng dugo]]ng A ang ina, samantalang B naman ang bata, maghahalo ang dalawang magkaibang uri ng dugo, na siyang ikamamatay ng mag-ina. Nakakabit ang inunan sa [[suloy]] o [[supling]] (ang [[fetus]]) sa pamamagitan ng [[ugat ng pusod]]<ref name=Gabby>{{cite-Gabby|''Umbilical cord'', ugat ng pusod}}</ref>, isang bahagi ng katawan na binubuo ng mga tisyung pang-ugpong at mga ugat ng dugo.<!--connective tissue at blood vessel--> Kapag naipanganak na ang bata, sumusunod na iluwal naman ang inunan, at kalimitang tinatawag na '''pinagpanganakan'''. |
|||
May dalawang bahagi ang isang inunan: una, isang likas at biyolohikal na bahagi ng suloy o supling ; kabahagi naman ng ina ang ikalawang bahagi. Nakatanim ang inunan sa dinding ng [[bahay-bata]], kung saan tumatanggap ito ng mga sustansiya at oksiheno mula sa dugo ng ina at naglalabas din ng mga dumi. Ito ang gumaganap na pangharang - ang '''panghadlang ng inunan''' - na sumasala sa ilang mga sustansiyang makasasalanta sa supling. Subalit mayroon ding ibang mga sustansiyang hindi nasasala ang inunan, kabilang ang [[alak]] at ilang mga kimikal na kaugnay sa paninigarilyo. May ilang mga uri ng [[birus]] na nakatatawid sa panghadlang ng inunan. |
May dalawang bahagi ang isang inunan: una, isang likas at biyolohikal na bahagi ng suloy o supling ; kabahagi naman ng ina ang ikalawang bahagi. Nakatanim ang inunan sa dinding ng [[bahay-bata]], kung saan tumatanggap ito ng mga sustansiya at oksiheno mula sa dugo ng ina at naglalabas din ng mga dumi. Ito ang gumaganap na pangharang - ang '''panghadlang ng inunan''' - na sumasala sa ilang mga sustansiyang makasasalanta sa supling. Subalit mayroon ding ibang mga sustansiyang hindi nasasala ang inunan, kabilang ang [[alak]] at ilang mga kimikal na kaugnay sa paninigarilyo. May ilang mga uri ng [[birus]] na nakatatawid sa panghadlang ng inunan. |
||
Pagbabago noong 02:08, 30 Agosto 2014
Ang inunan[1] o plasenta[1] (mula sa salitang-ugat na unan; Ingles: placenta, after-birth) ay isang pansamantalang organong matatagpuan sa karamihan ng mga babaeng mamalya habang nasa panahon ng pagbubuntis. Ang masang ito na parang espongha ang pinagkakabitan ng hindi pa ipinapanganak na sanggol sa mas panloob ng kalatagan ng sinapupunan. Sa organong ito isinasagawa ang sirkulasyon ng dugo sa loob ng bata. Ang pangalan nito sa Ingles na after-birth (pagkaraan ng pagsilang) ay mula sa dahil ang inunan ay natatanggal pagkalipas ng ilang saglit pagkatapos na maipanganak ang bata. Napaka mahalaga na ang buong plasenta ay mailabas, sapagkat kapag ang isang bahagi ay naiwan pagkaraan ng panganganak o pagkalaglag, napaka malamang na mabulok ito at makapagdulot ng pagkalason sa dugo. [2]
Mahalaga ang pagkakaroon ng isang panandaliang organong ito, sapagkat hindi maaaring maghalo ang dugo ng nanay at ng sanggol. Gumaganap ang inunan bilang isang kalatagang pampalitan sa pagitan ng ina at bata. Dumaraan dito ang mga sustansiya at oksiheno. Kapag naghalo ang mga dugo ng ina at ng sanggol, makakasanhi ito ng pagkamatay ng dalawa. Halimbawa, kung may uri ng dugong A ang ina, samantalang B naman ang bata, maghahalo ang dalawang magkaibang uri ng dugo, na siyang ikamamatay ng mag-ina. Nakakabit ang inunan sa suloy o supling (ang fetus) sa pamamagitan ng ugat ng pusod[3], isang bahagi ng katawan na binubuo ng mga tisyung pang-ugpong at mga ugat ng dugo. Kapag naipanganak na ang bata, sumusunod na iluwal naman ang inunan, at kalimitang tinatawag na pinagpanganakan.
May dalawang bahagi ang isang inunan: una, isang likas at biyolohikal na bahagi ng suloy o supling ; kabahagi naman ng ina ang ikalawang bahagi. Nakatanim ang inunan sa dinding ng bahay-bata, kung saan tumatanggap ito ng mga sustansiya at oksiheno mula sa dugo ng ina at naglalabas din ng mga dumi. Ito ang gumaganap na pangharang - ang panghadlang ng inunan - na sumasala sa ilang mga sustansiyang makasasalanta sa supling. Subalit mayroon ding ibang mga sustansiyang hindi nasasala ang inunan, kabilang ang alak at ilang mga kimikal na kaugnay sa paninigarilyo. May ilang mga uri ng birus na nakatatawid sa panghadlang ng inunan.
Mga sanggunian
- ↑ 1.0 1.1 English, Leo James (1977). "Inunan, plasenta". Tagalog-English Dictionary (sa Ingles). Congregation of the Most Holy Redeemer. ISBN 9710810731.
- ↑ Robinson, Victor, Ph.C., M.D. (patnugot). (1939). "After-birth". The Modern Home Physician, A New Encyclopedia of Medical Knowledge. WM. H. Wise & Company (New York)., pahina 21.
- ↑ Gaboy, Luciano L. Umbilical cord, ugat ng pusod - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.