Pangulo ng Bolivia

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
President ng the
Plurinational state of Bolivia
Presidente del Estado Plurinacional de Bolivia
Coat of arms of Bolivia
Incumbent
Luis Arce
mula 8 November 2020
IstiloThe Most Excellent[1]
(Formal)
His Excellency
(Diplomatic)
KatayuanHead of state
Head of government
TirahanCasa Grande del Pueblo
LuklukanLa Paz
HumirangPlurinational Electoral Organ
NagtalagaDirect popular vote (two rounds if necessary)
Haba ng terminoFive years,
no term limits[2]
NagpasimulaSimón Bolívar
Nabuo11 August 1825
Unang humawakSimón Bolívar
Evo Morales[a]
DiputadoVice President of Bolivia
Sahod24,251 bolivianos/US$3,561 per month[3]
Websaytwww.presidencia.gob.bo

Ang pangulo ng Bolivia (Kastila: Presidente de Bolivia), opisyal na kilala bilang president of the Plurinational State of Bolivia (Padron:Lang- es), ay pinuno ng estado at pinuno ng pamahalaan ng Bolivia at ang kapitan heneral ng Sandatahang Lakas ng Bolivia.

Ayon sa Bolivian Constitution, ang pangulo ay inihahalal sa pamamagitan ng popular na boto sa limang taong termino na walang limitasyon sa bilang ng mga termino na maaaring pagsilbihan ng isang pangulo.[4] Kung walang kandidatong nanalo sa mayorya (tinukoy bilang alinman sa higit sa 50%, o bilang kahalili, hindi bababa sa 40% at hindi bababa sa 10% na higit pa kaysa sa pangalawang pwesto na kandidato), ang nangungunang dalawang kandidato ay uusad sa isang runoff na halalan .

Si Luis Arce ay ang ika-67 at nanunungkulan na pangulo ng Bolivia. Siya ay nanunungkulan noong 8 Nobyembre 2020.

Pagkatatag[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong Agosto 6, 1825, ang Republika ng Bolivia ipinahayag ang kalayaan nito at ipinroklama si Simón Bolívar pinuno ng estado. Bagama't tiyak na totoo na si Bolívar ang opisyal na pinuno ng bansa simula sa kanyang pagdating noong Agosto 12, mayroong hindi pagkakaunawaan sa pagitan ng mga iskolar kung dapat ba siyang ituring na unang pangulo ng republika.[5] Ayon sa pananaliksik ng Bolivian historian na si Isaac Sandoval, sa kanyang aklat na ' '"Pampulitikang pag-unlad sa panlipunang pagbuo ng Bolivia" pinagtitibay na ang unang pangulo ng Bolivia ay hindi Bolívar, ngunit Antonio José de Sucre. Ito ay dahil sa ang katunayan na si Bolívar ay hindi kailanman tinukoy bilang pangulo sa mga legal na dokumento at hindi nanumpa na tinalikuran ang titulo pabor sa Sucre noong 29 Disyembre 1825. Si Sucre, sa kabilang banda, ay naging pangulo noong unang Konstitusyon ng bansa ay ipinahayag noong 19 Nobyembre 1826.[6]

Iginiit ng mananalaysay at may-akda ng aklat na "Presidents of Bolivia: Between urns and rifles" Carlos Mesa na si Bolívar talaga ang unang pangulo at ang kawalan ng pagbanggit sa kanya na may titulo ay dahil sa katotohanan. ang terminong "presidente" ay hindi karaniwang ginagamit sa mga legal na dokumento noong panahong iyon. Itinuro ni Mesa ang utos ng Kongreso noong Agosto 11, 1825 na nagpahayag kay Bolívar na "tagapagpalaya" na nagbibigay sa kanya ng "Supreme Executive Power of the Republic." Anuman ang kaso, ang posisyon ni Simón Bolívar bilang unang pangulo ay ang pinakakaraniwang tinatanggap na paninindigan.

Ang Political Constitution of 1826, na kilala rin bilang Bolivarian Constitution, ay ang unang tekstong konstitusyonal na inihanda ni Simón Bolívar, na pinahintulutan ng General Constituent Congress noong 6 Nobyembre 1826 at ipinahayag ni Antonio José de Sucre noong 19 Nobyembre 1826.[7] Sa unang pagkakataong ito, ang panguluhan ay bumubuo ng isang panghabambuhay na posisyon na may kapangyarihang maghalal at magtalaga ng kahalili. Ang panghabambuhay na posisyon ay pinawalang-bisa sa panahon ng pagkapangulo ni Andrés de Santa Cruz na nagpahayag ng Konstitusyong Pampulitika ng 1831.[8] Sa halip, ang pangulo ay magsisilbi para sa isang apat na taong termino ng pamahalaan na may kakayahang muling mahalal nang walang limitasyon.

Konstitusyong Politikal ng 2009[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang 2009 Political Constitution, na inaprubahan ng referendum noong 25 Enero 2009 at ipinahayag ng Pangulo Evo Morales noong 7 Pebrero ay nagresulta sa opisyal na pangalan ng bansa, na iniwan ang dating denominatibo nitong Republic of Bolivia para maging the Plurinational State of Bolivia.[9] Dahil dito, Evo Morales ay ang ika-65 at huling Pangulo ng Republika at ang unang Pangulo ng Estado. Pinalawig ng Saligang Batas ang termino ng pangulo mula apat na taon hanggang limang taon habang pinapanatili ang dalawang terminong limitasyon. Noong 21 Pebrero 2016, nabigong pumasa ang isang panukalang buwagin ang mga limitasyon sa termino sa pamamagitan ng constitutional referendum sa margin na 51% hanggang 49%.[10] Sa kabila nito, noong 28 Nobyembre 2017, ang Supreme Tribunal of Justice ay nagpasiya na ang lahat ng nahalal na opisyal ay maaaring tumakbo para sa katungkulan nang walang takda, sa halip na para sa dalawang magkasunod na terminong pinahihintulutan sa ilalim ng 2009 Constitution. Nabigyang-katwiran ng korte ang desisyon nito batay sa interpretasyon ng American Convention on Human Rights sa mga karapatang pampulitika.[11]

Mga pananda[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ While Simón Bolívar was the inaugural holder of the office of President of Bolivia, Evo Morales was the first president of the Plurinational State of Bolivia in its current form.

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ "HEADS OF STATE HEADS OF GOVERNMENT MINISTERS OF FOREIGN AFFAIRS" (PDF). 2012-09-27. Inarkibo mula sa ang orihinal (PDF) noong 27 September 2012. Nakuha noong 2020-11-24.
  2. ↑ Zolá, William (24 January 2023). "Ratifican que la reelección indefinida es un 'derecho humano' pese a que la Corte IDH lo desestimó" [Indefinite re-election is ratified as a "human right" despite the fact that the Inter-American Court rejected it] (sa Kastila). Nakuha noong 17 May 2023.
  3. ↑ PAZ/ANF, LA. "El salario del Presidente sube de 22.987 a 24.251 bolivianos". Opinión Bolivia (sa Kastila).
  4. ↑ "The World Factbook – Central Intelligence Agency". cia.gov (sa Ingles). Nakuha noong 2017-04-06.
  5. ↑ Mendoza. -cargo-de-simn-bolvar/ "¿Quién fue el primer presidente de Bolivia?; se enciende el debate por el cargo de Simón Bolívar". eju.tv (sa Kastila). Nakuha noong 2020-11-24. {{cite web}}: Check |url= value (tulong); Unknown parameter |una= ignored (tulong)
  6. ↑ bolivia.html "Primera Constitucion Política de Bolivia o Constitución Bolivariana". APUNTES JURIDICOS™. Nakuha noong 2020-11-24. {{cite web}}: Check |url= value (tulong)
  7. ↑ Padron:Sipiin ang web
  8. ↑ "Bolivia: Constitución política de 1831, 14 de agosto de 1831". lexivox.org. Nakuha noong 2020-11-24.
  9. ↑ "Bolivia: Constitución Política del Estado de 2009, 7 de febrero de 2009". lexivox.org. Nakuha noong 2020-11-24.
  10. ↑ Watts, Dan Collyns Jonathan; correspondent, Latin America; agencies, and (2016-02-24). "Bolivian referendum ay laban kay Evo Morales habang tinatanggihan ng mga botante ang ika-apat na termino". ISSN 0261-3077. {{cite news}}: Unknown parameter |trabaho= ignored (tulong); Unknown parameter |wika= ignored (tulong)
  11. ↑ news/2017/12/20/bolivia-says-goodbye-term-limits "Bolivia Says Goodbye to Term Limits". NACLA (sa Ingles). Nakuha noong 2020-11-24. {{cite web}}: Check |url= value (tulong)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pangulo_ng_Bolivia&oldid=2094460"