Tingnan ang wikitext ng Prusya

{{better translation}}

{{cleanup}}
{{Infobox former country
|native_name = Preußen (Preussen)
|conventional_long_name = Prusya
|common_name = Prusya
|continent   = Europa
|region      = Central Europa, Alemanya
|country     = Alemanya
|era         = [[Maagang modernong Europa]] hanggang [[Kasaysayang magkapanabay|Magkapanabay]]
|government_type = Monarkiya (until 1918), Republiko
|year_start  = 1525
|year_end    = 1947
|event_start = [[Dukado ng Prusya]]
|date_start  = 10 Abril
|event1      = [[Brandenburg-Prusya|Pakikipag-unyon sa Brandenburg]]
|date_event1 = 27 Agosto 1618
|event2      = [[Kaharian ng Prusya]]
|date_event2 = 18 Enero 1701
|event3      = [[Malayang Estado ng Prusya]]
|date_event3 = 9 Nobyembre 1918
|event4      = [[Preußenschlag|Pagbubuwag]] (''pagkawala ng [[kasarinlan|pagsasarili]]'')
|date_event4 = 30 Enero 1934
|event_end   = [[Kaalyadong Konseho ng Kontrol|Pagbubuwag]] (''{{lang|la|[[de jure]]}}'')
|date_end    = 25 Pebrero
|event_post  =
|date_post   =
<!---Don't use flag navigation for this entry: it is too complicated. This is better covered by the individual Prussian entries--->
|today       = [[Alemanya]]<br/>[[Polonya]]<br/>[[Kaliningrad Oblast|Rusya]]<br/>[[Rehiyon ng Klaipėda|Lithuania]]<br/>[[Kondehan ng Timog Jutland|Dinamarka]]<br/>[[Eupen-Malmedy|Belhika]]<br/>[[Rehiyon ng Hlučín|Republikang Tseko]]<br/>[[Canton ng Neuchâtel|Suwisa]]
|image_flag   = Flag of Prussia 1892-1918.svg{{!}}border
|
|flag_type    = Watawat <small>(1892–1918)</small>
|image_coat   = Wappen Deutsches Reich - Königreich Preussen (Grosses).png
|symbol       =
|symbol_type  = Sagisag <small>(1866–1918)</small>
|image_map    = Map-DR-Prussia.svg
|image_map_caption = Ang Prusya (bughaw), sa tugatog nito, ang nangungunang estado ng [[Imperyong Aleman]]
|capital      = {{lang|de|[[Königsberg]]}} (1525–1701)<br/>[[Berlin]] (1701–1947)
|national_motto   = ''{{lang|de|[[Gott mit uns]]}}''{{spaces|2}}<small>([[Mataas na Aleman]])</small><br />"Diyos kasama natin"
|common_languages = [[Wikang Aleman|Aleman]] (opisyal)
|demonym      = Pruso
|religion = '''Mayorya:'''<br/>[[Protestante]] ([[Luteranismo|Luterano]] at [[Reporma]]; mula 1817 [[Prusong unyong ng mga simbahan|Prusong]] [[Nagkakaisang simbahan|Nagkakaisa]])<br/>{{hidden|'''Mga minorya:'''|[[Katoliko Romano]], [[Hudyo]]|style=font-size:100%;padding:0.25em 0 0; |headerstyle=text-align:left;font-weight:normal;}}
|currency     = {{lang|de|[[Reichsthaler]]}}<br/>[[Alemang ginintuang marka]] (1873–1914)<br/>[[Alemang Papiermark]] (1914–1923)<br/>{{lang|de|[[Reichsmark]]}} (mula 1924)
|title_leader = [[Duke ng Prusya|Duke]]{{smallsup|1}}
|leader1      = [[Albert I, Duke ng Prusya|Albert I]] (una)
|year_leader1 = 1525–1568
|leader2      = [[Frederick I ng Prusya|Frederick III]] (huli)
|year_leader2 = 1688–1701
|title_representative = [[Hari ng Prusya|Hari]]{{smallsup|1}}
|representative1      = [[Frederick I ng Prusya|Frederick I]] (una)
|year_representative1 = 1701–1713
|representative2      = [[Wilhelm II, German Emperor|{{lang|de|Wilhelm|nocat=y}} II]] (huli)
|year_representative2 = 1888–1918
|title_deputy = [[Punong Ministro ng Prusya|Punong Ministro]]{{smallsup|1, 2}}
|deputy1      = {{lang|de|[[Friedrich Ebert]]}} (una)
|year_deputy1 = 1918
|deputy2      = {{lang|de|[[Hermann Göring]]}} (huli)
|year_deputy2 = 1933–1945
|<!-----Area and population of a given year----->
|stat_year1 = 1816
|stat_area1 =
|stat_pop1  = 10349000{{smallsup|3}}
|stat_year2 = 1907
|stat_area2 = 348702
|stat_pop2  = 
|stat_year3 = 1871
|stat_area3 = 
|stat_pop3  = 24689000
|stat_year4 = 1939
|stat_area4 = 297007
|stat_pop4  = 41915040
|footnotes  = <sup>1</sup> The heads of state listed here are the first and last to hold each title over time. For more information, see individual Prussian state articles (links in above History section).<br /><sup>2</sup> The position of ''{{lang|de|Ministerpräsident}}'' was introduced in 1792 when Prussia was a Kingdom; the prime ministers shown here are the heads of the Prussian republic.<br /><sup>3</sup> Population estimates:<ref>[http://www.tacitus.nu/historical-atlas/population/germany.htm tacitus.nu]</ref>
}}

Ang '''Prusya''' ([[Wikang Aleman|Aleman]]: ''Preußen''; [[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Prussia''; [[Wikang Latin|Latin]]: ''Borussia'', ''Prutenia''; [[Wikang Latbiyano|Wikang Leton]]: ''Prūsija''; [[Wikang Litwano|Litwano]]: ''Prūsija''; [[Wikang Polako|Polako]]: ''Prusy''; Lumang Pruso: ''Prūsa''; [[Wikang Danes|Danes]]: ''Prøjsen''; [[Wikang Ruso|Ruso]]: ''Пру́ссия'') ay isang makasaysayang bayan na nagmumula sa labas ng [[Dukado ng Prusya]] at ng [[Margrabiyato ng Brandenburg|Margrabiyato ng Brandeburgo]], at nakasentro sa [[Prusya (rehiyon)|rehiyon ng Prusya]]. Para sa ilang mga siglo, ang [[Bahay ng Hohenzollern]] ay namuno sa Prusya, matagumpay na pinalawak ang laki nito sa pamamagitan ng paraan ng isang hindi karaniwang maayos at organisado at epektibong hukbo. Ang Prusya, kasama ang kabisera sa [[Königsberg|Konigsbergo]] at mula 1701 sa [[Berlin]], ay naghugis ng [[kasaysayan ng Alemanya]]. Noong 1871, ang mga estadong Aleman ay nagkaisa upang lumikha ng [[Imperyong Aleman]] sa ilalim ng Prusong pamumuno. Noong Nobyembre 1918, ang mga monarkiya ay binuwag at nawalan ng kapangyarihang pampulitika ang mga maharlika sa panahon ng [[Rebolusyong Aleman ng 1918-19]]. Sa ganito, binuwag ang [[Kaharian ng Prusya]] para sa kapakinabangan ng isang republika-ang [[Malayang Estado ng Prusya]], isang [[Mga estado ng Republikang Weimar|estado]] ng Alemanya mula 1918 hanggang 1933. Mula 1933, nawalan ng pagsasarili ang Prusya bilang bunga ng [[Preußenschlag|kudetang Pruso]], noong ang [[pamunuing Nazi]] ay matagumpay na nagtataguyod ng mga ''{{lang|de|[[Gleichschaltung]]}}'' na batas nito sa hangarin ng isang [[tanging estado]]. Sa pagtatapos ng pamunuing Nazi, ang dibisyon ng Alemanya sa kaalyadong-pagsakop na sona at ang paghihiwalay ng mga teritoryo nito sa silangan ng [[linya ng Oder–Neisse]], na kung alin ay sinapi sa Polonya at ang [[Unyong Sobyet]], ang Estado ng Prusya ay hindi na umiral de facto noong 1945.<ref name="Clark, Christopher 2006">Christopher Clark, ''Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600–1947'' (2006) is the standard history.</ref><ref>The various stages of transformation and dissolution of old Prussia 1871–1947 describes {{lang|de|[[Golo Mann]]}}: ''{{lang|de|Das Ende Preußens}}'' (in German), in: {{lang|de|Hans-Joachim Netzer (Hrsg.)}}: ''{{lang|de|Preußen. Portrait einer politischen Kultur}}'', Munich 1968, p.&nbsp;135–165 (in German). See also another perspective by [[Andreas Lawaty]]: ''{{lang|de|Das Ende Preußens in polnischer Sicht: Zur Kontinuität negativer Wirkungen der preußischen Geschichte auf die deutsch-polnischen Beziehungen}}'', de Gruyter, Berlin 1986, ISBN 3-11009-936-5. (in German)</ref> Ang Prusya ay umiral ''de jure'' hanggang ang pormal na pagpuksa nito ng Kaalyadong Konseho ng Kontrol na Pagsasabatas No. 46&nbsp;ng 25 Pebrero 1947.<ref>[http://deposit.d-nb.de/cgi-bin/rqframe.pl?ansicht=3&zeitung=jouroffi&jahrgang=1947&ausgabe=058&seite=07000582 Allied Control Council Enactment No. 46 of 25 February 1947] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305011141/http://deposit.d-nb.de/cgi-bin/rqframe.pl?ansicht=3&zeitung=jouroffi&jahrgang=1947&ausgabe=058&seite=07000582 |date=5 Marso 2016 }} {{in lang|fr}}</ref>

==Mga sanggunian==
{{reflist}}


{{stub|Heograpiya}}