Tingnan ang wikitext ng Sinaunang Gresya

{{Redirect|Sinaunang Griyego|kaniyang wika|Wikang Sinaunang Griyego}}
{{also|Klasikong Gresya}}
{{more citations needed}}
[[File:Parthenon from west.jpg|thumb|Ang [[Parthenon]] na isang templong inalay kay [[Athena]] ay matatagpuan sa [[Acropolis]] sa [[Atenas]] at isa sa pinaka-kumakatawang mga simbolo ng kultura at sopistikasyon ng mga Sinaunang Griyego.]] 
Ang '''Sinaunang [[Gresya]]''' ({{lang-el|Αρχαία Ελλάδα}}) ang [[kabihasnan]]g [[Griyego]] na kabilang sa isang panahon ng [[kasaysayan ng Gresya]] na tumagal ng mga isang libong taon mula ika-8 siglo BCE hanggang ika-6 siglo BCE hanggang sa wakas ng [[klasikong antikwidad|antikwidad]](ca. 600 CE). Pagkatapos ng panahong ito ang pasimula ng [[Maagang mga gitnang panahon]] at panahong [[Bisantino]].<ref name="Thomas1988">{{cite book|author=Carol G. Thomas|title=Paths from ancient Greece|url=http://books.google.com/books?id=NAwVAAAAIAAJ&pg=PA27|accessdate=12 Hunyo 2011|year=1988|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-08846-7|pages=27–50}}</ref> Kabilang sa Sinaunang Gresya ang panahon ng [[Klasikong Gresya]] na yumabong noong ika-5 hanggang ika-4 siglo BCE. Ang Klasikong Gresya ay nagsimula sa pagpapatalsik sa isang [[mga digmaang Persa|pananakop na Persa ''(Persian)'']] ng mga pinunong [[Klasikong Atenas|Atenian]]. Dahil sa mga pananakop ni [[Dakilang Alejandro]], ang [[kabihasnang Helenistiko]] ay yumabong mula [[Sentral Asya]] hanggang sa kanluraning dulo ng [[Dagat Mediteraneo]].

Ang kulturang Griyego lalo na ang [[pilosopiya]] ay makapangyarihang nakaimpluwensiya sa [[Imperyong Romano]] na nagdala ng bersiyon nito sa maraming mga bahagi ng Europo at ito ang isa sa mga inspirasyon ng [[Muling Pagsilang]] sa Kanlurang Europa. Ito rin ang naging batayan ng pagusbong ng [[Neoklasisismo]] sa Europa at mga Amerika noong ika-18 at ika-19 na dantaon.

Ginagamit ang salitang ''Sinaunang Gresya'' patungkol sa mga tao, pamumuhay at kaganapan sa mga lugar kung saan Grego ang salita ng mga tao noong sinaunang panahon. Maliban sa peninsula ng Gresya, kabilang dito ang [[Tsipre]], mga isla sa [[Dagat Egeo]], ang baybayin ng Anatolia (kilala noon bilang [[Ionia]]), Sicily sa timog Italya (kilala noon bilang [[Magna Graecia]]), at ang mga kalat na tirahan ng mga Grego sa baybayin ng [[Kolkis]], [[Illyria]], [[Thrace]], [[Ehipto]], [[Cyrenaica]], timog [[Gaul]], silangan at hilagang-silangan ng [[Peninsulang Iberiko]], [[Iberia]] at [[Taurica]].

==Heograpiya==
Ang Sinaunang Gresya ay matatagpuan sa dulo ng [[tangway ng Balkan]] sa [[timog-silangang Europa]]. Pinaliligiran ito ng tatlong dagat na nagsisilbing hangganan ng mga lupain. matatagpuan ang [[dagat Egeo]] sa silangan, ang [[Dagat Honiko]] sa kanluran, at ang [[Dagat Mediteraneo]] sa timog. Ang [[golpo ng Corinth]] ang nagdurugtong sa halos magkahiwalay na relihiyon ng [[Peloponnesus]] at [[Attica]]. Ang malaking bahagi ng sinaunang Gresya ay bulubundukin. Naging hadlang ito sa pakikipagtalastasan sa mga sumibol na lungsod estado. Naging mabagal ang pagpasok ng iba't ibang kaisipan at teknolohiya rito. Gayunpaman, nakabuti rin ang pisikal na katangiang ito dahil napanatili nito ang natatangi nitong kultura. May mga kapatagan din dito na matatagpuan sa [[Thessaly]] (sa Attica), [[Bocotia]] (sa gitnang Gresya), at [[Messenra]] (sa Peloponnesus) na nasa timog ng tangway ng Gresya.

== Ang mga Griyego ==

Indo-Europeano - ninuno ng mga Griyego na mula sa Lambak ng Danube.

Apat na pangunahing tribong Griyego:
# Achaean
# Ionian - kinakatawan ng makasining na Athenian.
# Dorian - mandirigmang Spartan.
# Aetolian

Puwersa ng Pagkakaisa:
# Ibinibilang nilang sila'y mga griyego at ang ibang tao ay hindi griyego o mga barbarian.
:* '''Hellenes''' - ang kanilang sarili
:* '''Hellas''' - ang kanilang Bansa
:* '''Hellenic''' - ang kanilang sibilisasyon
# Nagsasalita sila ng iisang wika
# Meron silang klase ng pagsusulat
# Sumasamba sila sa iisang diyos at nagsasama-sama sa mga pangrelihiyong kapistahan.
:* '''[[Bundok Olympus]]''' - pinaniniwalaang dito nakatira ang kanilang mga diyos at diyosa
# Nagdaos sila ng [[Palarong Olimpiko]].
:* [[Olympia, Southern Greece|Olimpya, Katimugan Gresya]] - dito dinadaos ang kanilang [[Palarong Olimpiko]].
:* '''776 BK''' - unang ginanap ang [[Palarong Olimpiko]].

== Kabihasnang Helenistiko ==

===Pamahalaan===
'''[[Pólis]]''' - independenteng estadong lungsod na nilikha ng sinaunang Hellas

===Iba't ibang porma ng gobyerno===

# '''[[Monarkiya]]''' - pamumuno ng isang hari
# '''[[Aristokrasya]]''' - pamumuno ng maharlikang pamilya
# '''[[Oligarkiya]]''' - pamumuno ng kakaunti
# '''Diktatoryal o tyranny''' - pamumuno ng ilegal na lider.
# '''[[Demokrasya]]''' - pamumuno ng mamamayan.

'''[[The Republic|Ang Republika]]''' - isinulat ni [[Plato]]

'''[[Politics|Politika]]''' - isinulat ni [[Aristotle]]

{{history of Greece}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{Ancient Greece topics}}
{{stub|Gresya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Sinaunang Gresya| ]]