Violeta Parra
Si Violeta del Carmen Parra Sandoval (pagbigkas sa wikang Kastila: [bjoˈleta ˈpara]; Oktubre 4, 1917 - Pebrero 5, 1967) ay isang Chilenang kompositor, mang-aawit-manunulat ng kanta, folklorista, etnomusikolohista, at biswal na artista.[1] Pinasimunuan niya ang Nueva Canción Chilena (Ang Bagong Kantang Chilena), isang pagpapanibago at muling pag-imbento ng awiting-pambayan ng Chile na magpapalawak sa saklaw ng impluwensiya nito sa labas ng Chile.
Ang kaniyang kaarawan (4 Oktubre) ay napiling "Araw ng mga Musikero ng Chile". Noong 2011, idinirekta ni Andrés Wood ang isang biopic tungkol sa kaniya, na pinamagatang Violeta Went to Heaven (Pumunta si Violeta sa Langit Español: Violeta se fue a los cielos).
Talambuhay
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang folklorista
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong 1952, ipinanganak ang ikatlong anak na babae ni Parra, si Rosita Clara. Sa parehong taon, hinimok ng kaniyang kapatid na si Nicanor, nagsimulang mangolekta at magtipon si Violeta ng tunay na Chilenong awiting-pambayan mula sa buong bansa.[2] Inabandona niya ang kaniyang lumang awiting-pambayang repertoire, at nagsimulang gumawa ng sarili niyang mga kanta batay sa mga tradisyonal na katutubong anyo. Nagbigay siya ng mga recital sa mga unibersidad, na ipinakita ng kilalang pigurang pampanitikan na si Enrique Bello Cruz, tagapagtatag ng ilang mga cultural magazine. Hindi nagtagal, naimbitahan si Parra sa "Summer School" sa Unibersidad ng Concepción. Inanyayahan din siyang magturo ng mga kurso sa alamat sa Unibersidad ng Iquique. Sa Valparaiso, ipinakilala siya sa Suriang Chileno-Pranses.
Ang dalawang single ni Parra para sa label ng EMI Odeon: "Que Pena Siente el Alma" at "Verso por el Fin del Mundo", at "Casamiento de Negros" at "Verso por Padecimiento" ay nagdala sa kaniya ng tanyag na sukatan ng kasikatan.
Si Don Isaiah Angulo, isang nangungupahan na magsasaka, ay nagturo sa kanya na tumugtog ng guitarrón, isang tradisyonal na Chilenong mala-gitara na instrumento na may 25 kuwerdas.
Habang nasa ruta, nakilala ni Parra si Pablo Neruda, na nagpakilala sa kaniya sa kaniyang mga kaibigan. Noong 1970, iaalay niya sa kanya ang tulang "Elegia para Cantar".
Sa pagitan ng Enero at Setyembre 1954, nagpadaloy si Parra ng napakatagumpay na programa sa radyo na Sing Violeta Parra para sa Radio Chilena. Ang programa ay madalas na naitala sa mga lugar kung saan itinanghal ang katutubong musika, tulad ng restaurant ng kanyang ina sa Barrancas. Sa pagtatapos ng 1954, lumahok si Parra sa isa pang programang folkloriko, para sa Radio Agriculture.