Wat Arun

Wat Arun Ratchawararam
Templo ng Bukang-liwayway
Wat Arun sa gabi
Relihiyon
Pagkakaugnay	Budismong Theravada
Lokasyon
Bansa	Taylandiya
Mga koordinadong heograpikal	13°44′37″N 100°29′20″E
Arkitektura
Nakumpleto	bago mag-1656 CE (itinatag) 1851 CE (itinatyo ang pangunahing prang) 2017 CE (huling pagpapanumbalik)
Websayt
watarun1.com

Ang Wat Arun Ratchawararam Ratchawaramahawihan (Thai: วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร bigkas [TH-Wat Arun.ogg]) o Wat Arun (Pagbaybay sa Thai: [wát ʔarun], "Templo ng Bukang-liwayway") ay isang Budistang templo (wat) sa distrito ng Bangkok Yai ng Bangkok, Taylandiya, sa Thonburi kanlurang pampang ng Ilog Chao Phraya. Ang templo ay nagmula sa pangalan nito mula sa Hindu na diyos na si Aruṇa, na kadalasang ipinakikilala bilang mga sinag ng pagsikat ng araw. Ang Wat Arun ay isa sa pinakakilala sa mga tanawin ng Taylandiya. Ang unang liwanag ng umaga ay sumasalamin sa ibabaw ng templo na may mala-perlas na iridisensiya. Kahit na ang templo ay umiral mula pa noong ikalabimpitong siglo, ang natatanging prang (espirta) ay itinayo noong unang bahagi ng ikalabinsiyam na siglo sa panahon ng paghahari nina Rama II at Rama III.

Kasaysayan

Ang mga eskultura ng dalawang gawa-gawa na higanteng mga demonyo, sina Thotsakan at Sahatsadecha, na nagbabantay sa silangang tarangkahan ng pangunahing kapilya ng Wat Arun

Isang Budistang templo ang umiral sa lugar ng Wat Arun mula pa noong panahon ng Kahariang Ayutthaya. Ito ay kilala noon bilang Wat Makok, pagkatapos ng nayon ng Bang Makok kung saan ito itinayo. (Ang Makok ay ang pangalang Thai para sa halamang Spondias pinnata) Ayon sa mananalaysay na si Prinsipe Damrong Rajanubhab, nakikita na ang templo sa mga mapa ng Pransiya noong panahon ng paghahari ng Narai (1656–88). Ang templo ay pinalitan ng pangalan na Wat Chaeng ni Taksin (1767–82) nang itatag niya ang kaniyang bagong kabesera ng Thonburi malapit sa templo, kasunod ng pagbagsak ng Ayutthaya. Ito ay pinaniniwalaan na si Taksin ay nanumpa na ibalik ang templo pagkatapos na makadaan dito mga bukang-liwayway. Naging tahanan ang templo ng imaheng Esmeraldang Buddha bago ito inilipat sa Wat Phra Kaew sa silangang pampang ng ilog noong 1784. Ang templo ay nasa bakuran ng maharlikang palasyo noong panahon ng paghahari ni Taksin, bago ang kanyang kahalili, si Rama I (1782–1809), inilipat ang palasyo sa kabilang panig ng ilog. Ito ay inabandona hanggang sa paghahari ni Rama II (1809–24), na nagpanumbalik ng templo at nagsimulang magplano na itaas ang pangunahing pagoda sa 70m. Ang gawain sa pagoda ay nagsimula noong panahon ng paghahari ni Rama III (1824–51). Ang pangunahing prang ay natapos noong 1851, pagkatapos ng siyam na taon ng patuloy na pagtatayo.

Ang templo ay sumailalim sa mga pangunahing pagpapanumbalik sa panahon ng paghahari ng Chulalongkorn (Rama V, 1868–1910) at noong 1980, bago ang bisentenaryo na pagdiriwang ng pagkakatatag ng Bangkok. Ang pinakamalawak na pagpapanumbalik sa prang ay isinagawa mula 2013 hanggang 2017, kung saan pinalitan ang malaking bilang ng mga sirang tisa at ginamit ang yesong apog para muling tapusin ang marami sa mga ibabaw (pinapalitan ang semento na ginamit noong mga naunang pagpapanumbalik). Nang malapit nang matapos ang gawain noong 2017, ang mga larawan ng mga resulta ay umani ng ilang kritisismo para sa bagong anyo ng templo, na tila puting-puti kumpara sa dati nitong katayuan. Ipinagtanggol ng Kagawaran ng Belyas Artes ang gawain, na nagsasabi na ito ay maingat na ginawa upang ipakita ang orihinal na anyo ng templo.

Pangkalahatang sanggunian

 

• Emmons, Ron (2008), Top 10 Bangkok, New York: DK, ISBN 978-0-7566-8850-9{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Liedtke, Marcel (2011), Thailand- The East (English Edition), Norderstedt: Books on Demand GmbH, ISBN 978-3-8423-7029-6{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Norwich, John Julius (2001), Great architecture of the world, USA: Da Capo Press Inc., ISBN 0-306-81042-5{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Ridout, Lucy; Gray, Paul (2009), The Rough Guide to Thailand's Beaches & Islands, India: Rough Guides, ISBN 978-1-84836-091-4{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Spooner, Andrew; Borrowman, Hana; Baldwin, William (2011), Footprint Thailand, UK: footprintbooks.com, ISBN 978-1-904777-94-6{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga panlabas na link

• Opisyal na website
• Panoramic view of the temple
• Geographic data related to Wat Arun at OpenStreetMap