Tingnan ang wikitext ng Wikang Pranses

[[Talaksan:Map-Francophone World.svg|thumb|300x300px|bughaw: mga lugar na [[Francophonie|Francophone]]; asul: wikang pampangasiwaan; asul na masilaw: wikang pangkultura; berde: minoriya]]
Ang '''Pranses''' (Pranses: ''français''; [[wikang Ingles|Ingles]]: ''French'') ay isang wika na nagmula sa [[Pransiya]]. Noong 1999, ito ang wikang may ika-11 pinakamalaking bilang ng mga tagapagsalita sa buong daigdig, sinasalita ng higit-kumulang na 77 milyong tao bilang [[inang wika]], at 128 milyon na kinabibilangan ng mga tao na tinatanggap ito bilang pangalawang wika. Ito ang opisyal o pampangasiwaang wika sa iba’t ibang komunidad o samahán (katulad ng [[Unyong Europeo]], [[International Olympic Committee]], [[Mga Nagkakaisang Bansa]], at [[Universal Postal Union]]). Ang mga mananalita ng wikang Pranses ay tinatawag ding '''Francophone''' sa mga wikang Ingles at Pranses.

==Heographiyang Distribusyon==
===Europa===
[[Talaksan:Knowledge French EU map.png|right|thumb|240px|Kaalaman ng wikang Pranses sa [[Unyong Europeo]] at mga kandidatong bansa<ref>Source: [http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf EUROPA], data for EU25, published before 2007 enlargement.</ref>]]

Ang Wikang Pranses ay ang opisyal na wika ng [[Pransiya]], [[Suwisa]], [[Belgium]], [[Monaco]], [[Andorra]], [[Italya]], [[Luxembourg]] at isang minoryang wika sa [[United Kingdom]].

====Pransiya====
Ayon sa [[Konstityusyon ng Pransiya]], ang wikang Pranses ay naging opisyal na wika ng Pransiya mula noong 1992.<ref>{{in lang|fr}} [http://www.languefrancaise.net/dossiers/dossiers.php?id_dossier=50 Loi constitutionnelle 1992] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080430182017/http://www.languefrancaise.net/dossiers/dossiers.php?id_dossier=50 |date=2008-04-30 }} — {{lang|fr|C'est à la loi constitutionnelle du 25 juin 1992, rédigée dans le cadre de l'intégration européenne, que l'on doit la première déclaration de principe sur le français, langue de la République.}}</ref>

====Suwiso====
Habang ang wikang Pranses kasáma ng [[wikang Aleman]], [[Wikang Italyano|Italyano]] at [[Wikang Romansh|Romansh]] ay ang mga opisyal na wika ng [[Suwiso]], habang ang wikang Pranses ay ang katutubong wika ng halos 20 bahagdan na mga Suwiso.

====Belgium====
Sa [[Belgium]], ang wika ay ang opisyal na wika ng [[Wallonia]] (maliban sa Hilagang Cantons kung saan ang [[wikang Aleman]] ay ginagamit) at isa sa dalawang opisyal na wika—Kasama ang [[wikang Olandes]]—ng [[Brussels]] kung saan ito'y binibigkas ng mayoriya ng populasyon. Sa total, 40 bahagdan ng populasyon ng Belgium ay nagsasalita ng Pranses at ang natitiráng 60 bahagdan ay nagsasalita ng Dutch.

====Monako at Andorra====
Kahit [[Wikaing Monegasko|Monegasko]] ay pambansang wika ng [[Monako]], ang wikang Pranses ay ang opisyal na wika at binubuo ng mga Pranses ang 47 bahagdan<br>
Habang naman sa [[Andorra]], kahit ang [[Wikang Katalan|Katalan]] ang opisyal na wika, ang Pranses ay karaniwang ginagamit dahil ito'y malápit sa Pransiya at 7 bahagdan ng populasyon ay binubuo ng mga Pranses.

====United Kingdom at Italya====
Sa [[United Kingdom]], ito'y isang minoryang wika at 23 bahagdan ng populasyon ay nakakaintindi ng Pranses.<br>
Sa [[Italya]], ang wikang Pranses ay opisyal na wika kasáma ang wikang Italyano sa maliit na rehiyon ng Aosta Valley sa Italya.

===Amerika===
Sa [[Canada]], ang wikang Pranses ay opisyal na wika kasáma ang Ingles. Sa [[Québec]], Canada kung saan walumpong bahagdan ng populasyon ay Pranses ang kanilang katutubong wika. Mahigit na 10,170,000 na mga Kanadiano o kaya 30.6 bahagdan ng populasyon ay ginagamit ang Pranses bilang unang o ikalawang wika. Dahil sa mga programang bilingguwal sa mga paaralan ay tumataas ang bahagdan ng mga Kanadiyanong gumagamit ng Pranses.

Ang Pranses ay isang opisyal na wika ng [[Haiti]] kahit ito'y ginagamit lámang ng mga táong mayayaman, habang naman ang Haitan Creole (isang wikang base sa Pranses creole) ay mas ginagamit bílang katutubong wika.

Sa mga ibayong dagat na mga teritoryo ng Pransiya; [[French Guiana]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Saint Barthélemy]], [[Saint Martin]] at [[Saint-Pierre at Miquelon]], ang Pranses ay ang opisyal na wikang ginagamit.

Ang Pranses ay ikaapat sa mga karamihan na sinasalita pagkatapos ng [[Wikang Espanyol|Espanyol]], [[Wikang Tsino|Tsino]] at [[Wikang Ingles|Ingles]].<ref>[http://www.nvtc.gov/lotw/months/november/USlanguages.html National Virtual Translation Center] — Languages Spoken in the U.S.</ref><ref name="factfinder.census.gov">[http://factfinder.census.gov/servlet/QTTable?_bm=y&-geo_id=D&-qr_name=DEC_2000_SF3_U_QTP16&-ds_name=D&-_lang=en U.S. Census Bureau, Census 2000 Summary File 3] {{Webarchive|url=https://archive.today/20200212043448/http://factfinder.census.gov/servlet/QTTable?_bm=y&-geo_id=D&-qr_name=DEC_2000_SF3_U_QTP16&-ds_name=D&-_lang=en |date=2020-02-12 }} — Language Spoken at Home: 2000.</ref> at ikalawa sa mga karamihan na sinasalita sa mga estado ng [[Louisiana]], [[Maine]], [[Vermont]] at [[New Hampshire]]. Ang Louisiana ay tahanan sa maraming diyalekto, kung saan ang pinakamaraming sumasalita ng Pranses Cajun.

===Aprika===
[[Talaksan:Francophone Africa.svg|thumb|right|300px| {{legend|#006BA8|Mga bansang kadalasang binabanggit bilang Francophone Aprika.}} {{legend|#00AAE2|Bansang minsang binabanggit bilang Francophone Aprika}}]]
Karamihan ng mga nakakasalita ng wikang Pranses ay tumitirá sa Aprika. Ayon sa ulat ng Organisation internationale de la Francophonie noong 2007 tumataya sa 115 na milyon na mga Aprikano sa 31 na mga bansa sa Aprika ay nakakasalita ng Pranses bílang unang o ikalawang wika.

===Asya===
Sa [[Lebanon]] ang Pranses ay opisyal na wika kasáma ang [[Wikang Arabe|Arabic]] at ito'y tinuturo at ginagamit sa mga paaralan at mga sentro pang-edukasyonal. Katulad sa Lebanon, ang Pranses sa [[Syria]] ay naging opisyal hanggang 1943 pero hanggang ngayon ito'y ginagamit ng mga tao na nasa mga mataas na mga ranggo. Sa [[Timog-silangang Asya]] ang Pranses ay isang administrabong wika sa [[Laos]] at [[Cambodia]] kahit ang impluwensiya ng wika ay uminog ng mga nagdaang mga siglo. Noong panahon ng Kolonyang Pranses, ang mga matataas na mga tao ay gumamit ng Pranses at ang mga mangagawang Biyetnamese ay gumamit ng isang wikang Pranses creole na kilala bilang "Tây Bồi" na ngayon ay ekstinto na.

====Indiya====
Sa [[Indiya]], sa Indiyanong Unyong teritoryo ng [[Pondicherry]] ang Pranses ay ginagamit kasama ang mga rehiyonal na mga wika ang Telugu at Tamil habang sa [[Tamil Nadu]], Indiya ang mga mangangaral ay may magdedesisyon kung ang Pranses ay pipiliin bílang ikalawang o ikatlong wika na kadalasang kasama ang Ingles at Tamil. Ang Pranses rin ay tinuturo rin sa estado ng [[Marahashtra]], Indiya sa mga sekondaryong paaralan bílang ikatlong wika para sa preperasyon sa mga exams. Sa mga paaralan na may CBSE at NCR kurikulum ang Pranses ay bahagi nagpagaaral sa ikatlong antas. Sa ikaapat na antas ang mga magaaral ay hinihiling na ialis ang Pranses o kaya ang [[Hindi]] (ang kanilang pambansang wika) bílang ikalawang wika nila.

===Oceania===
May mga ilang teritoryo ang Pransiya sa Oceania kung saan ang Pranses ay ginagamit katulad ang [[French Polynesia]], [[Vanuatu]], [[New Caledonia]] at, [[Wallis at Futana]].

==Balarila==
Ang balarila ng wikang Pranses ay hindi nalalayo sa mga balarila ng iba pang mga [[Wikang Romaniko]] tulad ng Espanyol, Italiano, Portuges at iba pa.

Di tulad ng sa [[Wikang Latin]], hindi lubhang marami ang kinakailangang pagbabago ([[inflection]]) sa mga salita. Kalimitan, ang mga pagbababong ito ay nakikita lamang sa mga [[Pangngalan]] at [[Panghalip]] (sang-ayon sa '''Bilang''' ng mga ito); sa mga [[Pang-uri]], na kailangang tumugon sa bilang at dami ng [[simuno]]; sa mga [[Pandiwa]], upang ipakita ang [[Panauhan]], [[Panahunan]] at [[Modong Pambalarila|Modo]] ng mga ito.

Kalimitan, ang mga iba pang mga salik ng [[Wikang Latin]] tulad ng pagiging simuno o layon ng pangungusap ay makikita sa pamamagitan ng pagkakasunud-sunod ng mga salita o kaya naman ay sa mga pangatnig. Minsan, kinakailangan rin ng dalawang pandiwa upang ipakita ang iba pang mga salik na nakikita sa wikang Latin.

=== Mga Pandiwa ===
Tulad ng sa [[Wikang Filipino|Filipino]] ang [[Pandiwa]] ang pinakamahalagang sangkap ng isang pangungusap na [[Wikang Pranses|Pranses]]. Kalimitan ang mga [[Pandiwa]] ay nagkakaroon ng pagbabago upang maipakita ang mga sumusunod:

* [[Modong Pambalarila|Modo]] - kung ang isang pangungusap ay [[Indikatibo]], [[Imperatibo]], [[Kondisyonal]] o [[Subhuntibo]]
* [[Panahunan]] - kung ang mga ito ay pangkasalukuyan, pangnakaraan, o panghinaharap
* [[Aspekto]] - kung ito ay [[Perpektibo]], [[Imperpektibo]] o [[Kontemplatibo]]
* [[Tinig]] - aktibo, pasibo o repleksibo

==Mga Halimbawa==
*[[wikt:en:French]] sa Wikang Ingles na Wiktionary
*[[wikt:en:Category:French language]] sa Wikang Ingles na Wiktionary
Ito'y mga halimbawang salita.

{| class="wikitable"
! Pranses || Tagalog || Pagbigkas{{citation needed}}
|-
| monde || ''mundo''||[mõd]
|-
| chanson || ''kanta''||[shã-sõ]
|-
| téléphone || ''telepono''||[tele-fon]
|-
| eau || ''tubig'' ||[o]
|-
| feu || ''apoy'' ||[foe]
|-
| livre || ''libro'' ||[livr]
|-
| crayon || ''lapis'' ||[cre-yõ]
|-
| maison || ''bahay'' ||[me-zõ]
|-
| lit || ''kama'' ||[li]
|-
| vie || ''búhay'' ||[vi]
|-
| cuisine || ''kusina'' ||[kÜi-zin]
|-
| garçon || ''lal''á''ki'' ||[[gar-sõ]]
|-
| fille || ''babae'' ||[fiy]
|-
| nourriture || ''pagkain'' ||[nu-ri-tür]
|-
| grand || ''malaki''||[grã]
|-
| petit || ''maliit''||[pe-ti]
|-
| nuit ||''gab''í||[nÜi]
|-
| matin || ''umaga'' ||[ma-t~e]
|-
| jour || ''araw'' ||[zhur]
|-
| mois || ''buwan'' || [mwa]
|-
| janvier || ''Enero'' || [zhã-vye]
|-
| février || ''Pebrero'' || [fe-vriye]
|-
| mars || ''Marso'' || [mars]
|-
| avril || ''Abril'' || [a-vril]
|-
| mai || ''Mayo'' ||[me]
|-
| juin || ''Hunyo'' || [zhw~e]
|-
| juillet || ''Hulyo'' || [zhÜi-ye]
|-
| août || ''Agosto'' || [ut]
|-
| septembre || ''Setyembre'' ||[sep-tãbr]
|-
| octobre || ''Oktubre'' || [ok-tobr]
|-
| novembre || ''Nobyembre'' || [no-vãbr]
|-
| décembre || ''Disyembre'' || [dey-sãbr]
|-
| car || ''kasi'' || [kar]
|-
| mais || ''pero'' || [me]
|-
| France || ''Pransiya'' || [frãs]
|-
| français || ''Pranses'' || [frã-se]
|-
| Les Îles Philippines || ''Pilipinas'' || [le-zil-fi-li-pin]
|-
| philippin || ''Pilipino'' || [fi-li-p~e]
|}

==Pananalita==
* Magandang umaga: ''Bonjour''
* Kumusta kayo? (pormal): ''Comment allez-vous ?''
* ’Musta? (di-pormal): ''Comment ça va ?''
* Oo: ''Oui''
* Hindi: ''Non''
* Nasaan po ang banyo?: ''Où sont les toilettes?''
* Marunong po kayo mag-Ingles?: ''Parlez vous l'anglais?''
* Hindi ko po kayo maintindihan: ''Je ne vous comprends pas''
* (Maraming) Salamat: ''Merci (beaucoup)''
* Pasensiya: ''Je suis desolé(e)''
* Gusto kong pumunta sa Pransiya: ''Je voudrais voyager/aller/visiter en France''
* Gusto kong magtrabaho sa Pransiya: ''Je voudrais travailler en France''
* Mahal kitá: ''Je t’aime''
* Paalam: ''Au revoir!''
* Gusto kong bumili...: ''Je voudrais acheter...''
* Magkano po ito?: ''Combien ça coûte?''
* Maligayang Pasko: ''Joyeux Noël''
* Nasaan po ang pinakamalápit na hintuan ng tren?: ''Où est la station de métro/la gare de train la plus proche?''

==Tingnan din==
*[[Alliance française]]
*[[Talaan ng mga teritoryo at lugar kung saan Pranses ang opisyal na wika]]
*[[b:en:French]] sa Wikang Ingles na Wikibooks
*[[wikiversity:en:Topic:French]] sa Wikang Ingles na Wikiversity

==Mga Kawing Panlabas==
===Mga Aralin===
(Lahat ay sa wikang Ingles)
* [http://www.rfi.fr/lffr/statiques/accueil_apprendre.asp French language resources and broadcasts in simplified French at Radio France Internationale (RFI) website]
* [http://www.bbc.co.uk/languages/french/ Learn French] ''[[BBC]]''
* [http://french.about.com/ Learn French at About] (including French gestures)
* [http://pagesperso-orange.fr/comptoir-des-archives/french.htm Learn the basic rules of French] (easy tables)
* [http://www.targetlanguage.co.uk French lessons at Target Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090904172918/http://www.targetlanguage.co.uk/ |date=2009-09-04 }} (extensive)
* [http://www.jump-gate.com/languages/french/ French Language Course (basic och first (1994) online course)]
* [http://www.eife2f.com École Interculturelle de Français], French language school in France
* [http://www.frenchtutorial.com/ The French Tutorial]
* [http://learnfrenchvideo.com/ LearnFrenchVideo.com] Audio lessons covering vocabulary, phrases, grammar and verbs.

===Mga Online na Diksiyonaryo===
(Lahat ay sa wikang Ingles)
{{For|unilingual dictionaries|:fr:Dictionnaire}}

* [http://www.dictionaric.com/dictionary/french/tagalog Talahulugan tagalog-prances-tagalog] [[Autor Patrick René Henri Jouannès alias Dictionaric]] On line since august 2019. Improvements and updatings will be brought.
* [http://www.free-dictionary-translation.com/english-french/index.html English - French Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091005102101/http://www.free-dictionary-translation.com/english-french/index.html |date=2009-10-05 }}
* [http://www.collinslanguage.com/ Collins French Dictionary]
* [http://www.mydictionary.net/french English <-> French Dictionary with gender and type of words] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100113011911/http://www.mydictionary.net/french |date=2010-01-13 }}
* [http://www.oqlf.gouv.qc.ca/ressources/gdt_bdl2.html Grand dictionnaire terminologique]
* [http://www.le-dictionnaire.com Le Dictionnaire]
* [http://lookwayup.com/free/FrenchEnglishDictionary.htm LookWAYup French English Dictionary]
* [http://www.wordreference.com/fren/ WordReference.com English-French dictionary]
* [http://dictionnaire-libre.fr/ Dictionnaire-Libre.fr - dictionnaire gratuit de 24 langues] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111015162351/http://dictionnaire-libre.fr/ |date=2011-10-15 }}

===Bokabularyo===
(Lahat ay sa wikang Ingles)
* [[wikt:en:Appendix:French Swadesh list|Swadesh list in English and French]]
* [http://www.dudziak.com/verbs.php A Two-Page PDF Reference Guide of the 681 Most Common French/English Verbs]
* [http://www.frenchteacher.eu/french-vocabulary/ French vocabulary], with audio
* [http://www.brain-tune.com/training/run_intro?catalog_id=17 Questions and answers]
* [http://www.dicovia.com/dico/francais-tagalog/lettre-A/0-59 Salitâ Wikang Pranses-Tagalog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106084558/http://www.dicovia.com/dico/francais-tagalog/lettre-A/0-59 |date=2012-01-06 }}

====Audyo====
(Lahat ay sa wikang Ingles)
* [http://shtooka.moostik.net/dico-fr/index.php?lng=en Free Audio base of French Words]{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://arael.shtooka.net/swf/french/index.php French audio files of the Shtooka.net project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090430045208/http://arael.shtooka.net/swf/french/index.php |date=2009-04-30 }}

==Mga Sanggunian==
{{Reflist}}
*[http://www.academie-francaise.fr/ Académie française] (sa [[Pransiya]])
*[http://www.arllfb.be/ Académie royale de langue et de littérature françaises de Belgique] (sa [[Belhika]])
*[http://www.oqlf.gouv.qc.ca/english/charter/index.html Office québécois de la langue française] (sa [[Québec]])

[[Kategorya:Wikang Pranses| ]]
[[Kategorya:Mga wika ng Belhika]]