Tingnan ang wikitext ng İzmir

{{about|lungsod sa Turkiya|lalawigan sa Turkiya|Lalawigan ng İzmir|sinaunang panahong Griyego at Lumang Tipan ng lungsod na iyon|Smyrna}}
{{Infobox settlement <!--more fields are available for this Infobox--See Template:Infobox Settlement-->
|settlement_type=[[Mga kalakhang munisipalidad sa Turkiya|Kalakhang munisipalidad]]
|official_name= İzmir
|nickname = Mutya ng Aegean
|subdivision_type = [[Talaan ng mga bansa|Bansa]]
|subdivision_name = {{flag|Turkiya}}
|timezone = [[Oras sa Turkiya|TRT]]
|utc_offset = +3
|map_caption =Kinaroroonan ng İzmir sa Turkiya
|image_skyline = {{Photomontage
| photo1a = Nighttime view of İzmir from Narlıdere (2015-01-04 @pxhere 1076677).jpg
| photo2a = Izmir Clock Tower (October 2018).jpg
| photo2b = Karşıyaka Bazaar Street 2015.jpg
| photo3a = Izmir (15383066346).jpg
| photo3b = Folkart.jpg
| photo4a = Tree of the Republic in Gündoğdu Square.jpg
| size = 255
| position = center
| spacing = 1
| color = transparent
| border = 0
| foot_montage = Mula taas, kaliwa-pakanan: Tanawing panggabi ng İzmir, Toreng Orasan ng İzmir, Kalyeng Tiyangge ng Distrito ng Karşıyaka, [[Golpo ng İzmir]] na tanaw mula Kadifekale, Mga Toreng Folkart, Liwasang Gündoğdu.
}}
|image_caption =
|imagesize = 
|image_blank_emblem=
|blank_emblem_type=
|blank_emblem_size=110px
|subdivision_type1=[[Mga rehiyon ng Turkiya|Rehiyon]]
|subdivision_name1 = [[Rehiyon ng Egeo|Aegean]]
|subdivision_type2=[[Mga lalawigan ng Turkiya|Lalawigan]]
|subdivision_name2 = [[Lalawigan ng İzmir|İzmir]]
|seat_type = [[Kabisera]]
|seat = Konak <small>(sa katotohanan;walang kinikilalang mga kabiserang bayan ang mga daklungsod ng Turkiya)</small>
|leader_title = Alkalde
|leader_name = Tunç Soyer<br />([[:en:Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]])
|established_title      = Itinatag
|established_date       = c. 6500 BC (Bunton ng Yeşilova sa distrito ng Bornova)<br><br>c. ika-11th dantaon BK (bilang sinaunang [[Smyrna]])
|population_total= 4320519
|population_as_of = 2018
|population_urban = 2947000
|population_footnotes = <ref name=tuik-population>{{cite web |title=Population of Province/District Centers, Towns/Villages by Provinces and Districts and Annual Growth Rate Of Population |url=http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2305 |publisher=[[Turkish Statistical Institute]] |accessdate=26 April 2019 |archive-date=2 Oktubre 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201002232909/http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2305 |url-status=dead }}</ref><ref name=izmir-stats>{{cite web |title=İstatistiklerle İzmir |url=http://www.izmir.gov.tr/istatistiklerle-izmir |website=T.C. İzmir Valiliği |accessdate=26 April 2019 |archive-date=20 Agosto 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190820033503/http://www.izmir.gov.tr/istatistiklerle-izmir |url-status=dead }}</ref><ref name=density>{{cite web |title=Population of Province / District Centers and Towns / Villages by Province and Sex, Population Density by Province |url=http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=943 |publisher=[[Turkish Statistical Institute]] |accessdate=26 April 2019 |archive-date=2 Oktubre 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201002231732/http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=943 |url-status=dead }}</ref>
|population_density_urban_km2 = 4630
|population_density_metro_km2    = 360
|population_demonym      = {{lang-en|Smyrniot}}<br>{{lang-tr|İzmirli}}
|area_urban_km2 = 893.13
|area_total_km2=7340
|elevation_m =2
|pushpin_map =Turkey#Asia
|pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->
|pushpin_relief= 1
|pushpin_map_caption    =Kinaroroonan sa Turkiya
|pushpin_mapsize    =280px
|coordinates      = {{coord|38.42|N|27.14|E|region:TR|display=inline,title}}
|postal_code_type=[[Kodigong postal]]
|postal_code = 35xxx
|blank_info = 35
|blank_name=[[Mga bilang ng plaka ng sasakyan sa Turkiya|Plaka ng&nbsp;sasakyan]]
|area_code = (+90) 232
|website = [http://www.izmir.bel.tr/ www.izmir.bel.tr]<br />[http://www.izmir.gov.tr/ www.izmir.gov.tr]
}}
Ang '''İzmir''' ({{IPA-tr|ˈizmiɾ}}) ay isang kalakhang lungsod sa pinakakanlurang dulo ng [[Anatolia]] sa [[Turkiya]]. Ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Turkiya|pangatlong pinakamataong lungsod sa Turkiya]], kasunod ng [[Istanbul]] at [[Ankara]], at ang pangalawang pinakamalaking [[kalakhang pook]] sa [[Dagat Egeo]] kasunod ng [[Atenas]], [[Gresya]]. Noong 2018, mayroong 2,947,000 katao ang lungsod, habang may kabuoang populasyon naman na 4,320,519 na katao ang [[Lalawigan ng İzmir]].<ref name=tuik-population/><ref name=izmir-stats/> Umaabot ang kalakhang pook ng İzmir sa kahabaan ng panlabas na mga katubigan ng [[Golpo ng İzmir]] at papaloob sa hilaga sa kahabaan ng delta ng [[Ilog Gediz]]; pasilangan sa kahabaan ng [[kapatangang banlik]] na nilikha ng ilang maliit na mga sapa; at sa bahagyang mas-mabatong lupain sa timog.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Izmir|title=İzmir {{!}} Turkey|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2019-04-02}}</ref>

Noong [[sinaunang panahon]], kinilala ang lungsod bilang '''[[Smyrna]]''', ang pangalan na nanatiling ginagamit sa [[wikang Ingles]] at ibang mga banyagang wika hanggang sa ipinatupad ang ''Posta Hizmet Kanunu'' (Batas ng Turkong Serbisyo ng Koreo) ng Marso 28, 1930. Nilayon nitong gawing kinikilalang pangalan sa daigdig ang pangalang [[Wikang Turko|Turko]] na İzmir sa maraming mga wika. Ngunit ginagamit pa rin ang makasaysayang pangalang ''Smyrna'' sa ilang mga wika, tulad sa [[Wikang Griyego|Griyego]] (Σμύρνη, ''Smýrnē''), [[Wikang Armenyo|Armenyo]] (Զմյուռնիա, ''Zmyurnia''), [[Wikang Italyano|Italyano]] (''Smirne''), at [[Wikang Kastila|Kastila]] (''Esmirna''). Ang İzmir, kasama ang panahong ito'y Smyrna, ay may higit sa 3,000 taon ng [[Nakatalang kasaysayan|nakatalang kasaysayang urbano]], at umaabot sa 8,500 taon ng kasaysayan bilang isang [[pamayanan]] mula noong panahong [[Neolitiko]]. Dahil ito'y nasa kapaki-pakinabang na kinaroroonan sa ulo ng isang golpo na dumadaloy sa malalim deep indentation, kalagitnaan sa kahabaan ng kanlurang baybaying-dagat ng Anatolia, isa ito sa pangunahing mga lungsod sa pangangalakal ng [[Dagat Mediteraneo]] para sa malaking bahagi ng kasaysayan nito. Idinaos sa İzmir ang [[Palarong Mediteraneo ng 1971]] and at ang [[2005 Summer Universiade|Pandaigdigang Palaro ng Unibersidad (Universiade) ng 2005]].

Ang lungsod ng İzmir ay binubuo ng ilang [[Lalawigan ng İzmir|mga kalakhang distrito]]. Sa mga ito, ang distrito ng Konak ay tumutugma sa makasaysayang İzmir. Dating bumuo bilang sentral na "Munisipalidad ng İzmir" ({{lang-tr|İzmir Belediyesi}}) ng lungsod ang distrito hanggang sa taong 1984. Kalakip ng pagbubuo ng "Kalakhang Munisipalidad ng İzmir" ({{lang-en|İzmir Metropolitan Municipality}}, {{lang-tr|İzmir Büyükşehir Belediyesi}}), pinangkat nang magkasama ng lungsod ng İzmir ang labing-isa (unang siyam) na mga [[distritong urbano]] – Balçova, Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karşıyaka, Konak, at Narlıdere – at sinama ang mga ito sa karagdagang mga distrito ng lalawigan sa labas ng kabayanan o sentro ng lungsod na umaabot mula [[Bergama]] sa hilaga hanggang [[Selçuk]] sa timog. Dahil diyan ang kabuoang bilang mg mga distritong itinuturing na bahagi ng kalakhang pook ng İzmir's sa tatlumpu (30).

==Mga kambal at kapatid na lungsod==
Ang sumusunod ay isang talaan ng mga [[Pagkakambal ng bayan|kapatid na lungsod]] ng İzmir:<ref>{{cite web |url=http://www.izmir.bel.tr/SisterCities/591/en |title=Sister Cities |website=İzmir Metropolitan Municipality |accessdate=2015-02-15 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150216030059/http://www.izmir.bel.tr/SisterCities/591/en |archivedate=2015-02-16 |df= }}</ref>
{{refbegin|}}
{{Col-begin}}
{{Col-break}}
;[[Europa]]
*{{flagicon|ITA}} [[Ancona]], [[Italya]], (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 2005
*{{flagicon|AZE}} [[Baku]], [[Aserbayan]], mula noong 1985
*{{flagicon|MDA}} [[Bălţi]], [[Moldova]], mula noong 1996
*{{flagicon|GER}} [[Bremen]], [[Alemanya]], mula noong 1993<ref name="Bremen twinnings">{{cite web|url=http://www.rathaus.bremen.de/sixcms/detail.php?gsid=bremen54.c.2259.de|archive-url=https://archive.today/20110718204253/http://www.rathaus.bremen.de/sixcms/detail.php?gsid=bremen54.c.2259.de|dead-url=yes|archive-date=2011-07-18|title=Bremen - Referat 32 Städtepartnerschaften / Internationale Beziehungen|trans-title=Bremen - Unit 32 Twinning / International Relations|accessdate=2013-08-09|last=Frohmader|first=Andrea|work=Das Rathaus Bremen Senatskanzlei [Bremen City Hall - Senate Chancellery]|language=German}}</ref>
*{{flagicon|ROU}} [[Constanţa]], [[Romania]], mula noong 1995
*{{flagicon|Northern Cyprus}} [[Famagusta]], [[Republikang Turko ng Hilagang Tsipre]]<ref name="Kardeş Şehirler">{{cite web |url=http://www.magusa.org/tr/component/content/article/15-%C3%B6nemli-linkler/28-karde%C5%9F-%C5%9Fehirler.html |title=Kardeş Şehirler |website=Famagusta Municipality |language=tr |trans-title=Sister Cities |accessdate=2013-10-19 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150216040256/http://www.magusa.org/tr/component/content/article/15-%C3%B6nemli-linkler/28-karde%C5%9F-%C5%9Fehirler.html |archivedate=2015-02-16 |df= }}</ref>
*{{flagicon|BUL}} [[Kardzhali]], [[Bulgaria]], mula noong 2008
*{{flagicon|BIH}} [[Mostar]], [[Bosnia at Herzegovina]], mula noong 1996<ref name="Mostar twinnings">{{cite web|url=http://www.mostar.ba/gradovi-prijatelji.html|title=Mostar Gradovi prijatelji|accessdate=2013-12-19|work=Grad Mostar [Mostar Official City Website]|language = Macedonian|trans-title=Mostar Twin Towns|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131030103002/http://www.mostar.ba/gradovi-prijatelji.html|archivedate = 2013-10-30}}</ref>
*{{Flagicon|Northern Cyprus}}[[Hilagang Nicosia]], [[Republikang Turko ng Hilagang Tsipre]], mula noong 2019
*{{flagicon|DEN}} [[Odense]], [[Dinamarka]], mula noong 1991
*{{flagicon|CZE}} [[Plzeň]], [[Republikang Tseko]], mula noong 1987
*{{flagicon|CRO}} [[Split, Croatia|Split]], [[Croatia]], mula noong 1996
*{{flagicon|ITA}} [[Lungsod ng Turino|Turino]], [[Italya]], (Kasunduang Kabutihang-loob) mula noong 2012
*{{flagicon|RUS}} [[Volgograd]], [[Rusya]], mula noong 2006

{{Col-break}}

;[[Asya]]
*{{flagicon|INA}} '''[[Surabaya]]''', [[Indonesya]] (mula noong 1996)
*{{flagicon|KGZ}} [[Bishkek]], [[Kyrgyzstan]], mula noong 1991
*{{flagicon|IND}} [[Mumbai]], [[India]], mula noong 1997
*{{flagicon|KAZ}} [[Shymkent]], [[Kazakhstan]] (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 2004
*{{flagicon|UZB}} [[Bukhara]], [[Uzbekistan]] (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 1992
*{{flagicon|ISR}} [[Tel Aviv]], [[Israel]], mula noong 1996
*{{flagicon|PRC}} [[Tianjin]], [[Tsina]], mula noong 1990
*{{flagicon|TKM}} [[Türkmenabat]], [[Turkmenistan]], mula noong 1994
*{{flagicon|PRC}} [[Wuhan]], [[Tsina]], mula noong 2013<ref>{{cite web |last1=A.Ş. |first1=ÜNİBEL |title=İzmir Büyükşehir Belediyesi |url=http://www.izmir.bel.tr/en/SisterCities/591 |website=İzmir Büyükşehir Belediyesi |language=EN |access-date=2019-06-28 |archive-date=2023-10-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231016132944/https://www.izmir.bel.tr/en/SisterCities/591 |url-status=dead }}</ref>
*{{flagicon|PRC}} [[Xiamen]], [[Tsina]], mula noong 2018

;[[Aprika]]
*{{flagicon|TUN}} [[Sousse]], [[Tunisya]], mula noong 2006
*{{flagicon|Timog Aprika}} [[Cape Town]], [[Timog Aprika]], (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 2014

{{Col-break}}

;[[Kaamerikahan]]
*{{flagicon|CUB}} [[Havana]], [[Cuba]], mula noong 1996
*{{flagicon|USA}} [[Tampa, Florida|Tampa]], [[Estados Unidos|USA]], mula noong 1990
*{{flagicon|USA}} [[Long Beach, California|Long Beach]], [[Estados Unidos|USA]], mula noong 2004
{{col-end}}
{{refend}}

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

==Mga karagdagang babasahin==
* Atay, Çinar. "Once upon a Time, İzmir", ''Skyline'' (Istanbul), no. 172 (Nov. 1997), pp.&nbsp;62–64, 66, 68, [70], 72. ''N.B.'': Amply ill. with reproductions of 19th-century black and white photos.

==Mga kawing panlabas==
{{Commons category|İzmir}}
{{wikivoyage|Izmir}}
* [http://www.izmir.com.tr/Default.aspx?language=en İzmir City Portal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130204181609/http://www.izmir.com.tr/Default.aspx?language=en |date=2013-02-04 }}
* [http://www.visitizmir.org/en Visit İzmir] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190623091805/http://www.visitizmir.org/en |date=2019-06-23 }}

{{Mga pinakamalaking lungsod sa Turkiya}}
{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Izmir}}
[[Kategorya:Mga pamayanan sa Turkey]]