Pumunta sa nilalaman

Afonso de Albuquerque

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Afonso de Albuquerque
2nd Viceroy of Portuguese India
Nasa puwesto
4 November 1509 – 8 September 1515
MonarkoManuel I
Nakaraang sinundanFrancisco de Almeida
Sinundan niLopo Soares de Albergaria
Personal na detalye
BigkasPortuges: [ɐˈfõsu ði alβuˈkɛɾkɨ]
Isinilang
Afonso de Albuquerque

1453
Alhandra, Kingdom of Portugal
Yumao16 December 1515 (aged 62)
Goa, Portuguese India, Portuguese Empire (now in India)
KabansaanPortuguese
AnakBrás de Albuquerque [pt]
TrabahoAdmiral
Governor of India
Pirma

Afonso de Albuquerque, 1st Duke of Goa (1453 – 16 Disyembre 1515), ay isang Portuges na heneral, admiral, at estadista. Naglingkod siya bilang viceroy ng Portuguese India mula 1509 hanggang 1515, kung saan pinalawak niya ang impluwensya ng Portuges sa Indian Ocean at nagtayo ng reputasyon bilang isang mabangis at bihasang kumander ng militar.[1][2][3]

Isinulong ng Albuquerque ang tatlong beses na engrandeng pamamaraan ng Portuges na labanan ang Islam, pagpapalaganap ng Kristiyanismo, at pagtiyak sa kalakalan ng mga pampalasa sa pamamagitan ng pagtatatag ng isang imperyo sa Asya na Portuges.[4] Kabilang sa kanyang mga nagawa, nagtagumpay si Albuquerque na manakop Goa at siya ang unang European ng Renasimiyento na sumalakay sa Golpong Persiko, at pinamunuan niya ang unang paglalakbay sa pamamagitan ng isang European fleet papunta sa Dagat Pula.[5] Siya ay karaniwang itinuturing na isang napaka-epektibong kumander ng militar,[6] dahil sa kanyang matagumpay na diskarte — sinubukan niyang isara ang lahat ng mga daanan ng hukbong-dagat ng Indian Ocean sa Atlantic, Red Sea, Persian Gulf, at sa Pasipiko, na ginawang Portuges mare clausum.[7] Siya ay hinirang na pinuno ng "fleet ng Arabian at Persian sea" noong 1506.[8]

Marami sa mga salungatan kung saan siya ay direktang kasangkot ay naganap sa Indian Ocean, sa mga rehiyon ng Persian Gulf para sa kontrol ng mga ruta ng kalakalan, at sa mga baybayin ng India. Ang kanyang katalinuhan sa militar sa mga paunang kampanyang ito ay nagbigay-daan sa Portugal na maging unang pandaigdigang imperyo sa kasaysayan.[9] Pinamunuan niya ang mga pwersang Portuges sa maraming labanan, kabilang ang pagsakop sa Goa noong 1510 at pagbihag sa Malacca noong 1511.

Sa huling limang taon ng kanyang buhay, bumaling siya sa administrasyon,[10] kung saan ang kanyang mga aksyon bilang pangalawang gobernador ng Portuguese India ay napakahalaga sa kahabaan ng buhay ng Imperyong Portuges. Pinangasiwaan niya ang mga ekspedisyon na nagresulta sa pagkakaroon ng diplomatikong pakikipag-ugnayan sa Kaharian ng Ayutthaya sa pamamagitan ng kanyang sugong si Duarte Fernandes, kasama si Pegu sa Myanmar, at Timor at Kapuluang Maluku sa pamamagitan ng isang paglalakbay na pinamumunuan nina António de Abreu at Francisco Serrão. Inilatag niya ang landas para sa kalakalang Europeo sa Ming China sa pamamagitan ni Rafael Perestrello. Tumulong din siya sa pagtatatag ng diplomatikong relasyon sa Ethiopia,[11][12][13] at nagtatag ng diplomatikong relasyon sa Persia noong panahon ng Safavid dynasty.[14]

Sa buong karera niya, nakatanggap siya ng mga epithets tulad ng "ang Kakila-kilabot",[15] "ang dakila",[2] "ang Leon ng mga Dagat",[16] "ang Portuges na Mars",[7] at "ang Caesar ng Silangan".[16]

Maagang buhay

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Si Afonso de Albuquerque ay ipinanganak noong 1453 sa Alhandra, malapit sa Lisbon.[17] Siya ang pangalawang anak ni Gonçalo de Albuquerque, Panginoon ng Vila Verde dos Francos, at Dona Leonor de Menezes. Ang kanyang ama ay humawak ng isang mahalagang posisyon sa korte at konektado sa pamamagitan ng malayong iligal na pinagmulan sa monarkiya ng Portuges. Siya ay inapo ng iligal na anak ni Haring Denis, si Afonso Sanches, Panginoon ng Albuquerque. Nag-aral siya sa matematika at Latin sa korte ng Afonso V ng Portugal, kung saan nakipagkaibigan siya kay Prinsipe John, ang magiging Haring John II ng Portugal.[18][19]

Maagang serbisyo militar, 1471-1509

[baguhin | baguhin ang wikitext]
presensya ng Portuges sa Timog Silangang Asya - 1511 - 1975
Eskudo de armas ng Albuquerque

Noong 1471, sa ilalim ng pamumuno ni Afonso V, naroon siya sa pananakop ng Tanghrr at Arzila sa Morocco,[20] at naglingkod siya doon bilang isang opisyal sa loob ng ilang taon. Noong 1476, sinamahan niya si Prinsipe John sa mga digmaan laban sa Castile, kabilang ang Labanan ng Toro. Lumahok siya sa kampanya sa peninsula ng Italya noong 1480 upang tulungan si Ferdinand I ng Naples sa pagtataboy sa pagsalakay ng Ottoman sa Otranto.[10] Sa kanyang pagbabalik noong 1481, nang si John ay kinoronahan bilang Haring John II, si Albuquerque ay ginawang master ng kabayo at punong equerry (estribeiro-mor) sa hari, isang post na hawak niya sa buong paghahari ni Juan.[20][19] Noong 1489, bumalik siya sa pangangampanya ng militar sa North Africa, bilang commander of defense sa Graciosa fortress, isang isla sa ilog Luco malapit sa lungsod ng Larache. Noong 1490 si Albuquerque ay bahagi ng bantay ni John II. Bumalik siya sa Arzila noong 1495, kung saan namatay ang kanyang nakababatang kapatid na si Martim na nakikipaglaban sa kanyang tabi.[kailangan ng sanggunian][citation needed]

Unang ekspedisyon sa India, 1503

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pangunahing artikulo: 5th Portuguese India Armada (Albuquerque, 1503)

Nang si Haring Manuel I ng Portugal ay umakyat sa trono kasunod ng pagkamatay ng kanyang pinsan na si John II, nagtaglay siya ng isang maingat na saloobin kay Albuquerque, na isang malapit na kaibigan ng kanyang hinalinhan at labing pitong taong mas matanda kay Manuel. Pagkalipas ng walong taon, noong 6 Abril 1503, ipinadala si Albuquerque sa kanyang unang ekspedisyon sa India kasama ang kanyang pinsan na si Francisco de Albuquerque. Ang bawat isa ay nag-utos ng tatlong barko, naglalayag kasama sina Duarte Pacheco Pereira at Nicolau Coelho. Nakibahagi sila sa ilang mga labanan laban sa mga puwersa ng Zamorin ng Calicut (Calecute, Kozhikode) at nagtagumpay sa pagtatatag ng hari ng Cochin (Cohim, Kochi) nang ligtas sa kanyang trono. Bilang kapalit, ang hari ng Cochin ay nagbigay ng pahintulot sa mga Portuges na itayo ang Portuges na kuta na si Immanuel (Fort Kochi) at magtatag ng ugnayang pangkalakalan kay Quilon (Coulão, Kollam). Ito ang naglatag ng pundasyon para sa silangang Imperyong Portuges.[7]

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ Ooi 2004, p. 137
  2. ↑ 2.0 2.1 Stephens 1897, p. 1
  3. ↑ Butt 2005, p. 10
  4. ↑ Ooi 2004, p. 17
  5. ↑ Stevens 1711, p. 113
  6. ↑ Diffie, Winius & Shafer 1977, pp. 239–260
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Chisholm 1911, p. 526
  8. ↑ Aubin, J (1985). "Albuquerque, Alfonso De". Encyclopædia Iranica. Bol. 1 (ika-8 (na) edisyon). pp. 823–824.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Erickson & Goldstein 2012, p. 403
  10. ↑ 10.0 10.1 Bandelier 1907.
  11. ↑ Vilhena, Maria da Conceição (2001). "O Preste João: mito, literatura e história" [The Prester John: myth, literature and history] (PDF). Arquipélago: História Revista da Universidade Dos Açores (ika-2 (na) edisyon). Universidade dos Açores. 5: 14–15. ISSN 0871-7664. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 2022-10-09.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ Hespeler-Boultbee 2011, p. 186
  13. ↑ Clough 1994, p. 85
  14. ↑ Couto & Loureiro 2008, p. 219
  15. ↑ Subrahmanyam 1998, p. 365
  16. ↑ 16.0 16.1 Albuquerque, Brás de (1774). Commentarios do grande Afonso Dalboquerque, parte IV, pp. 200–206
  17. ↑ Cowley, Robert; Parker, Geoffrey (1996). The Reader's Companion to Military History. Houghton Mifflin. ISBN 978-0395669693.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  18. ↑ Stephens 1897.
  19. ↑ 19.0 19.1 Jayne, Kingsley Garland (1970). Vasco Da Gama and His Successors, 1460-1580. Taylor & Francis. pp. 78–79. ISBN 978-0389039655.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  20. ↑ 20.0 20.1 Livermore, Harold V. "Afonso de Albuquerque". Encyclopædia Britannica. Nakuha noong 22 Agosto 2010.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Afonso_de_Albuquerque&oldid=2103622"