Balyena

Balyena Temporal na saklaw: 50–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N Eoseno – Kamakailan
Mga North Atlantic right whale, ina at calf
Klasipikasyong pang-agham
Dominyo:	Eukaryota
Kaharian:	Animalia
Kalapian:	Chordata
Hati:	Mammalia
Orden:	Artiodactyla
Suborden:	Whippomorpha
Infraorden:	Cetacea
Mga itinuturing na buhakag
Parvorder Mysticeti Family Balaenidae Family Balaenopteridae Family Eschrichtiidae Family Cetotheriidae Parvorder Odontoceti (hindi kasama ang dolphins at porpoises) Family Monodontidae Family Physeteridae Family Kogiidae Family Ziphiidae

Ang mga balyena (Ingles: whale) ay mga malalaking mamalyang pantubig. Kabilang sila sa mga cetacean o cetacea na hindi mga lumba-lumba. Bagaman may salitang whale sa mga pangalang Ingles ng mga orka (Ingles: killer whale) at pilot whale, hindi mga tunay na buhakag ang mga ito, sapagkat kabilang sila sa pang-agham na klasipikasyon ng mga lumba-lumba. Tinatawag ding mga dambuhala ang mga ito.

Ebolusyon

Pangunahing artikulo: Ebolusyon ng mga cetacean

Ang lahat ng mga cetacean kabilang ang mga buhakag, mga dolphin, at mga porpoise ay mga inapo ng mga mammal na may apat na hita na nakatira sa lupain ng orden na Artiodactyl (even-toed ungulate). Ang pareho ay nauugnay sa ekstintong semi-akwatikong tulad ng usang ungulate na Indohyus na kanilang pinagsangahan o pinaghiwalayan noong mga 54 milyong taon. Ang mga primitibong cetacean na ito ay malamang na unang pumunta sa karagatan noong mga 50 milyong taon at naging buong pantubig pagkatapos ng mga 5-10 milyong taon. Ang kanilang mga katangian ay kalaunang naging angkop para sa pagtira sa kapaligirang pantubig. Kabilang sa ebolusyong ito ang paglipat ng mga bukasan ng ilong sa tuktok ng cranium, pagliit at hindi pagunlad ng mga likurang hita, ang pagbabago ng mga harapang hita sa mga flipper at paglago ng mga fluke sa buntot.

Ang kalansay ng Bowhead whale na may mga likurang hita at istruktura ng butong pelbiko na nakabilog sa pula. Ang istrukturang butong ito ay nananatiling nasa loob sa buong buhay ng isang species.

Ambulocetus natans – isang primitibong cetacean

Anatomiya

Ang mga buhakag ay humihinga sa pamamagitan ng mga blowhole. Ang mga baleen ng buhakag ay may dalawa nito samantalang ang mga may-ngiping buhakag ay may isa. Ang mga ito ay matatagpuan sa tuktok ng ulo na pumapayag sa hayop na manatiling halos nakalubog habang humihinga. Ang paghinga ng mga buhakag ay kinasasangkutan ng pagpapatalsik ng sobrang tubig mula sa blowhole na bumubuo ng pataas na spout. Ito ay sinusundan ng paghinga ng hangin tungo sa kanilang mga baga. Ang mga hugis ng spout ay iba iba sa iba't ibang mga species ng buhakag at makakatulong sa pagtukoy nito.

Ang mga katangiang mammalian ng mga buhakag ang pagkakaroon ng mainit na dugo, paghinga sa pamamagitan ng kanilang mga baga, pagsuso ng mga supling sa suso ng kanilang magulang, pagkakaroon ng balahibo ngunit kaunti. Ang isang paraan ng pagtatangi ng isang buhakag mula sa isang isda ang hugis ng kanilang buntot. Ang mga buntot ng mga isda ay bertikal at gumagalaw ng gilid sa gilid kapag lumalangoy. Ang mga buntot ng mga buhakag ay tinatawag na fluke na horisontal at gumagalaw ng taas baba kapag lumalangoy dahil ang mga spine ng mga cetacea ay nakabaluktot sa parehong paraang tulad sa spine ng mga tao.