François Rabelais
| François Rabelais | |
|---|---|
 | |
| Kapanganakan | gitna ng taong 1483 at 1494 Chinon, Touraine, Pransiya |
| Kamatayan | bago ang petsang 14 Marso 1553[1] (aged between 58 and 70) Paris, Pransiya |
| Trabaho | Manunulat, manggagamot, humanista, tauhan ng simbahan |
| Edukasyon | |
| Kilusang pampanitikan | Renaissance humanism |
| (Mga) kilalang gawa | Gargantua and Pantagruel |
Si François Rabelais (NK /ˈræbəleɪ/ RAB-ə-lay, EU /ˌræbəˈleɪ/ --LAY,[2][3] Pranses: [fʁɑ̃swa ʁablɛ]; ipinanganak sa pagitan ng 1483 at 1494; namatay noong 1553) ay isang Pranses na Renasimyentong manunulat, manggagamot, Renasimyentong humanista, monghe, at iskolar ng Griyego. Siya ay pangunahing kilala bilang isang manunulat ng satira, ng grutesko, at ng mga bastos na biro at kanta.
Eklesyastiko at antikleriko, Kristiyano at itinuturing ng ilan bilang isang malayang palaisip, isang doktor at may larawan ng isang "bon vivant", ang maraming aspekto ng kaniyang personalidad kung minsan ay tila magkasalungat. Napadpad sa relihiyon at pulitikal na kaguluhan ng Repormasyon, ipinakita ni Rabelais ang kanyang sarili na parehong sensitibo at kritikal sa malalaking katanungan ng kaniyang panahon. Kasunod nito, ang mga pananaw sa kanyang buhay at trabaho ay umunlad ayon sa panahon at agos ng pag-iisip.
Tagahanga ni Erasmo, tumatahak ng parodya at satira, nakibaka si Rabelais para sa toleransiya, kapayapaan, at ebanghelikong pananampalataya at pagbabalik sa kaalamang Greko-Romano, palabas ng "Gotikong kadiliman" na kinatangian ng Gitnang Kapanahunan, kinuha ang tesis ni Platon upang kontrahin ang mga pagmamalabis ng Aristotelianismo. Inaatake niya ang mga pang-aabuso ng mga prinsipe at kalalakihan ng Simbahan, at sinasalungat sila sa isang banda ebanghelikong humanistang kaisipan, at sa kabilang banda popular na kultura, bastos, "pagbibiro", na minarkahan ng lasa ng alak at mga laro, kaya nagpapakita ng isang mapagpakumbaba at bukas na pananampalatayang Kristiyano, malayo sa anumang bigat ng simbahan. Ibinahagi niya sa Protestantismo ang pagpuna sa skolastisismo at monasticismo, ngunit inatake din siya ng relihiyosong repormador na si John Calvin noong 1550.
Dahil sa kaniyang kapangyarihang pampanitikan at kahalagahang pangkasaysayan, itinuturing siya ng mga kritikong pampanitikan sa Kanluran na isa sa mga dakilang manunulat ng panitikan sa daigdig at kabilang sa mga lumikha ng makabagong pagsulat sa Europa.[4] Ang kaniyang pinakakilalang gawa ay Gargantua at Pantagruel, mga kuwento kasama ang kanilang mga higanteng karakter, heroic-comic parodya, epiko, at nobela ng kagalantihan, ngunit kung saan ay naglalarawan din ng realista, satirika, at pilosopikong nobela, at itinuturing na isa sa mga unang anyo ng modernong nobela.
Ang kaniyang pamanang pampanitikan ay tulad na ang salitang Rabelaisiano ay nalikha bilang isang naglalarawang inspirasyon ng kanyang trabaho at buhay. Tinukoy ng Merriam-Webster ang salita bilang naglalarawan sa isang tao o isang bagay na "minarkahan ng matinding katatawanan, labis na karikatura, o matapang na naturalismo".[5]
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Maling banggit (Hindi tamang
<ref>tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalangbirthdate); $2 - ↑ Wells, John C. (2008). Longman Pronunciation Dictionary (sa wikang Ingles) (ika-3 (na) edisyon). Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Jones, Daniel (2011). Roach, Peter; Setter, Jane; Esling, John (mga pat.). Cambridge English Pronouncing Dictionary (sa wikang Ingles) (ika-18 (na) edisyon). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-15255-6.
{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Mihail Mihajlovič Bakhtin (1984). Rabelais and His World. Indiana University Press. pp. 1–2. ISBN 978-0-253-20341-0.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Rabelaisian". Merriam-Webster.