Harapang lobo
| Utak: Harapang lobo | ||
|---|---|---|
| Principal fissures and lobes of the cerebrum viewed laterally. (Frontal lobe is blue.) | ||
| ||
| Latin | lobus frontalis | |
| Gray's | subject #189 821 | |
| Part of | Cerebrum | |
| Artery | Anterior cerebral Middle cerebral | |
| Acronym(s) | FL | |
| NeuroNames | hier-37 | |
| MeSH | Frontal+Lobe | |
| NeuroLex ID | birnlex_928 | |
Ang harapang lobo(Ingles: frontal lobe) ang area sa utak ng mga tao at iba pang mga mamalya na matatagpuan sa harapan ng bawat hemisperong serebral at nakaposisyon na anterior(harap) sa lobong parietal at superior at anterior sa mga lobong temporal. Ito ay hinihiwalay mula lobong parietal ng espasyo sa pagitan ng mga tisyung tinatawag na sentral na sulcus at mula sa temporal na loob ng isang malalim na tiklop na tinatawag na lateral(Sylvian) sulcus. Ang presentral gyrus na bumubuo ng hangganang posterior ng harapang lobo ay naglalaman ng pangunahing motor na korteks na kumokontrol sa boluntaryong mga paggalaw ng mga spesipikong bahagi ng katawan.
Ang harapang lobo ay naglalaman ng karamihan sa mga sensitibo sa dopaminong(dopamine) mga neuron sa serebral na korteks. Ang sistemang dopamino ay umuugnay sa gantimpala, atensiyon, mga gawain ng maikling terminong memorya, pagpaplano at motibasyon. Ang dopamino ay may kagawiang mag limita at mamili ng ng mga impormasyong pandama na dumarating mula sa thalamus patungo sa harapangutak. Ang isang ulat mula sa National Institute of Mental Health ng Estados Unidos ay nagsasaad na ang barianto ng gene na nagbabawas ng gawaing dopamino sa preprontal na korteks ay umuugnay sa mahinang pagganap at hindi mahusay na paggana ng rehiyong ito ng utak habang isinasagawa ang mga gawain ng gumaganang memorya. Ito rin ay bahagyang nagdaragdag ng panganib ng sakit na schizophrenia.
Anatomiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Sa lateral na surpasiyo(ibabaw) ng utak ng tao, ang sentral na sulcus ay humihiwalay sa harapang lobo mula sa parietal na lobo. Ang lateral sulcus ay humihiwalay sa harapang lobo mula sa temporal na lobo.
Ang harapang lobo ay maaaring hatiin sa lateral, polar, orbital(taas ng orbito ng mata na tinatawag ring basal o ventral) at bahaging medial. Ang bawat mga bahaging ito ay binubuo ng mga partikular na gyri:
- Bahaging Lateral: Precentral gyrus, lateral na bahagi ng superior na harapang gyrus, gitnang harapang gyrus, inferior na harapang gyrus.
- Bahaging Polar: Transverse frontopolar gyri, frontomarginal gyrus.
- Bahaging Orbital: Lateral orbital gyrus, anterior orbital gyrus, posterior orbital gyrus, medial orbital gyrus, gyrus rectus.
- Bahaging Medial: Medial na bahagi ng superior frontal gyrus, cingulate gyrus.
Ang mga gyri ay hinihiwalay ng sulci. Halimabawa ang precentral gyrus ay nasa harapan ng sentral na sulcus at nasa likod ng presentral sulcus. Ang superior at gitnang harapang gyri ay hinahati ng superior na harapang sulcus. Ang gitna at inferior na harapang gyri ay hinahati ng inferior na harapang sulcus.
Sa mga tao, ang harapang lobo ay umaabot sa buong maturidad pagkatapos ng mga edad na 20 na nagmamarka sa kaunlarang kognitibong nauugnay sa pagiging matanda(adulthood) ng tao.
Natuklasan ni Dr. Arthur Toga na propesor ng neurolohiya sa UCLA ang pagtaas ng myelin sa puting materya ng harapang lobo ng mga bata pang may edad na tao(young adults) kumpara sa mga tinedyer. Ang isang tipikal na pagsisimula ng schizophrenia sa simulang pagtanda sa tao ay kaugnay ng mahinang naka-myelinado at sa gayon ay hindi mahusay na mga koneksiyon sa pagitan ng mga selula sa harapangutak.