Tingnan ang wikitext ng Imperyo ng Hapon

{{Infobox Former Country
|native_name            = {{linktext|大|日|本|帝|国}}<br />''Dai Nippon Teikoku''
|conventional_long_name = Imperyo ng Hapon<br />''Dakilang Imperyong Hapones''
|common_name            = Imperyal na Hapon
|continent              = Asya
|region                 = Silangang Asya
|country                = Hapon
|era                    = [[Panahong Meiji|Meiji]], [[Panahong Taishō|Taishō]], [[Panahong Shōwa|Shōwa]]
|life_span              = 1868–1947
|year_start             = 1868<ref>''One can date the "restoration" of imperial rule from the edict of 3 Enero 1868.'' Jansen, p.334.</ref> 
|year_end               = 1947<ref name=ndlconstitution/>
|date_start             = Enero 3
|date_end               = Agosto 14
|event_start            = [[Panunumbalik ng Meiji]]
|event_end              = [[Pagsuko ng Hapon]]
|event1                 = [[Pagtanggal ng pamamaraang han|Pagbabagong prepektura]]
|date_event1            = 29 Agosto 1871
|event2                 = [[Konstitusyong Meiji]]
|date_event2            = 29 Nobyembre 1890
|event3                 = [[Kasunduang Tripartite]]
|date_event3            = 27 Setyembre 1940
|event4                 = [[Taisei Yokusankai]]
|date_event4            = 12 Oktubre 1940&nbsp;– 13 Hunyo 1945
|event_post             = [[Kagamitan ng Pagsuko ng Hapones]] signed
|date_post              = 2 Setyembre 1945
|p1                     = Shogunatong Tokugawa 
|flag_p1                = Tokugawa family crest.svg
|p2                     = Kahariang Ryūkyū
|flag_p2                = 
|p3                     = Republika ng Ezo
|flag_p3                =
|p4                     = Dinastiyang Qing
|flag_p4                = Flag of the Qing Dynasty (1889-1912).svg
|p5                     = Imperyong Ruso
|flag_p5                = Flag of Russia.svg
|p6                     = Imperyong Koreano
|flag_p6                = Flag of Korea 1882.svg
|p7                     = Aleman na Bagong Guinea
|flag_p7                = German new guinea flag.svg
|p8                     = Silangang Indiyas ng Olanda
|flag_p8                = Flag of the Netherlands.svg
|s1                     = Pagsakop ng Hapon
|flag_s1                = Merchant flag of Japan (1870).svg
|s2                     = Sibil na Pamamahala ng Estados Unidos sa Kapuluang Ryukyu
|flag_s2                = US flag 48 stars.svg
|s3                     = Republika ng Tsina
|flag_s3                = Flag of the Republic of China.svg
|s4                     = Unyong Sobyet
|flag_s4                = Flag of the Soviet Union 1923.svg
|s5                     = Hilagang Korea
|flag_s5                = Flag of North Korea.svg
|s6                     = Timog Korea
|flag_s6                = Flag of South Korea.svg
|image_flag             = Merchant flag of Japan (1870).svg
|image_coat             = Imperial Seal of Japan.svg
|symbol_type            = Imperyal na Sagisag
|symbol_type_article    = Imperyal na Sagisag ng Hapon
|image_map              = Japanese Empire - 1942.svg
|image_map_caption      = Ang Imperyo ng Hapon sa pinakamalaking sakop nito noong 1942.
|national_anthem        = 君が代 <br> ''"[[Kimigayo]]"''<br>"Maharlikang Pamumuno"<br /><center>[[File:Kimi ga Yo 1930 instrumental.oga]]</center>
|national_motto         = 八紘一宇 <br> "''[[Hakko ichiu]]''" <br>"Ang buong mundo sa ilalim ng isang bubong"
|capital                = Tokyo
|latd=35 |latm=41 |latNS=N |longd=139 |longm=46 |longEW=E
|religion               = De jure: wala<br />De facto: espousing [[Shintoismo]]<br />Iba: [[Budismong Hapones|Budismo]]
|common_languages       = Hapones
|government_type        = [[Daijō-kan]]{{sfn|Hunter|1984|pp=31-32}}<br /><small>(1868–1885)</small><br />[[Monarkiyang konstitusyonal]]<br /><small>(1890–1947)<ref name=ndlconstitution>{{cite web | title=Chronological table 5    1 December 1946 - 23 June 1947  | publisher = [[National Diet Library]] | url = http://www.ndl.go.jp/constitution/e/etc/history05.html |accessdate = September 30, 2010}}</ref></small><br />Isang partidong diktadurang militar<small> (1940–1945)</small>
|title_leader           = [[Emperador ng Hapon|Emperador]]
|leader1                = [[Emperador Meiji|Meiji]] (Mutsuhito)
|year_leader1           = 1868–1912
|leader2                = [[Emperador Taishō|Taishō]] (Yoshihito)
|year_leader2           = 1912–1926
|leader3                = [[Hirohito|Shōwa]] (Hirohito) 
|year_leader3           = 1926–1947
|title_deputy           = [[Punong Ministro ng Hapon|Punong Ministro]]
|deputy1                = [[Itō Hirobumi]] <small>(una)</small>
|year_deputy1           = 1885–1888
|deputy2                = [[Shigeru Yoshida]] <small>(huli)</small>
|year_deputy2           = 1946–1947
|legislature            = [[National Diet|Imperial Diet]]
|house1                 = [[House of Peers (Japan)|House of Peers]]
|house2                 = [[Kapulungan ng mga Kinatawan (Hapon)|Kapulungan ng mga Kinatawan]]
|stat_area1             = 1984000<!-- {{Formatnum:{{#expr:(382+1602)*1000}}}} -->
|stat_year2             = 1920
|stat_year3             = 1940
|stat_pop2              = 77,700,000<sup>a</sup>
|stat_pop3              = 105,200,000<sup>b</sup>
|currency               = [[Yen ng Hapon]]<br>[[Yen ng Korea]]<br>[[Yen ng Taywan]]<br>[[Hukbong Yen ng Hapon]]
|today                  = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=&nbsp;|{{flag|Brunei}}<br />{{flag|Cambodia}}<br />{{flag|Tsina}}<br />{{flag|Silangang Timor}}<br />{{flag|Federated States of Micronesia}}<br />{{flag|Pransiya}}<br />{{flag|India}}<br />{{flag|Indonesia}}<br />{{flag|Hapon}}<br />{{flag|Laos}}<br />{{flag|Malaysia}}<br />{{flag|Kapuluang Marshall}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Hilagang Korea}}<br />{{flag|Palau}}<br />{{flag|Papua New Guinea}}<br />{{flag|Pilipinas}}<br />{{flag|Rusya}}<br />{{flag|Singapore}}<br />{{flag|Kapuluang Solomon}}<br />{{flag|Timog Korea}}<br />{{flag|Taiwan}}<br />{{flag|Thailand}}<br />{{flag|Estados Unidos}}<br />{{flag|Vietnam}}
}}
}}
{{History of Japan}}
Ang {{Nihongo|'''Imperyo ng Hapon'''|大日本帝國|Dai Nippon Teikoku| literal na "'''Dakilang Imperyong Hapones'''"}}<ref name="Shillony">{{cite book|title=Ben-Ami Shillony - Collected Writings|first= Ben-Ami |last=Shillony |publisher=Routledge |year=2013 |isbn=1134252307 |url=https://books.google.com/books?id=jQoNuRfzqNMC&pg=PA83 |page=83}}</ref> ay isang makasaysayang Hapones na lungsod-estado na umiral mula sa panahon ng [[Panunumbalik ng Meiji]] noong 1868 hanggang sa pagsasabatas ng 1947 na saligang batas ng makabagong [[Hapon]].<ref>{{cite web | title=Chronological table 5 1 December 1946 - 23 June 1947 | publisher = [[National Diet Library]] | url = http://www.ndl.go.jp/constitution/e/etc/history05.html |accessdate = September 30, 2010}}</ref>

Ang mabilis na [[industriyalisasyon]] at [[militarisasyon]] ng Imperyo ng Hapon sa ilalim ng salawikain na {{nihongo|''[[Fukoku kyōhei|Fukoku Kyōhei]]''|富国強兵||"Pagyamanin ang Bansa, Pagtibayin ang Hukbo"}} ay humantong sa pag-usbong nito bilang isang [[dakilang kapangyarihan]] at ang pagtatag ng imperyong kolonyal. Ang mga ekonomiya at pampulitikang kaguluhan sa dekada '20 ay nagtulak sa paglaganap ng militarismo, na kalaunan ay hahantong sa pagkasapi ng Hapon sa [[Kapangyarihang Aksis]] at ang pananakop ng malaking bahagi ng rehiyong [[Asya-Pasipiko]].

Matapos ang ilang mga malalakihang tagumpay ng militar noong [[Ikalawang Digmaang Sino-Hapones]] (1937–1945) at sa [[Digmaang Pasipiko]], kinilala ang Imperyo para sa mga krimen ng digmaan nito laban sa mga taong sumakop nito.

== Terminolohiya ==
Ang makasaysayang estado ay madalas tinutukoy bilang "ang Imperyo ng Hapon" o "ang Imperyong Hapones" o "Imperyal na Hapon". Sa Hapones, ito ay tinutukoy bilang {{Nihongo|''Dai Nippon Teikoku''|大日本帝國}},<ref name="Shillony" /> na naisasalin sa "Dakilang Imperyong Hapones" (''[[wikt:大#Japanese|Dai]]'' "Dakila", ''[[wikt:日本#Japanese|Nippon]]'' "Hapones", ''[[wikt:帝国#Japanese|Teikoku]]'' "Imperyo").

== Paagpapanumbalik ng Meiji ==
{{main|Pagpapanumbalik ng Meiji}}

Matapos ang dalawang siglo, ang patakaran ng pag-iisa, o [[Sakoku]], sa ilalim ng mga [[shogun]] ng panahon ng Edo ay nagtapos noong ang bansa ay pinilit magbukas upang makipagkalal ng [[Kumbensiyon ng Kanagawa]] sa 1854.

Ang mga sumunod na taon ay nakakita ng nadagdagan na kalakalang panlabas at pakikipag-ugnayan; mga tratadong komersyal sa pagitan ng [[kasugunan ng Tokugawa]] at mga Kanluraning bansa ay nalagdaan. Malaking bahagi dahil sa kahiya-hiyang mga tuntunin ng Mga 'Di Pantay na Tratado, ang Kasugunan ay humarap sa panloob na poot, na kung alin ay naging isang kilusan na radikal at may pagsuklam at takot sa mga dayuhan, ang sonnō jōi (literal na "Igalang ang Emperador, palayasin ang mga barbaro").<ref>Hagiwara, p. 34.</ref>

Noong Marso 1863, ang "[[kautusan upang palayasin ang mga barbaro]]" ay inihayag. Bagaman walang intensiyon ang Kasugunan na ipatupad, ito ay gayunpaman nag-udyok ng mga pagsalakay laban sa Kasugunan mismo at laban sa mga banyaga na nasa Hapon. Ang [[Pangyayari ng Namamugi]] noong 1862 ay nahantong sa pagpaslang ng isang Ingles, si [[Charles Lennox Richardson]], ng isang grupo ng mga samurai mula sa [[Satsuma]].

=== Digmaang Boshin ===
{{main|Digmaang Boshin}}
Ang {{nihongo|Boshin War|戊辰戦争|Boshin Sensō}} ay naganap sa pagitan ng Enero 1868 at Mayo 1869. Ang alyansa ng mga samurai mula sa katimugan at kanluraning mga lupain at mga opisyal ng korte ay nakapagtamo ng pakikipagtulungan ng batang Emperador Meiji, na iniutos ang paglusaw ng dalawang-daang-taong Kasugunan ng Tokugawa.

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Imperyo ng Hapon]]