Tingnan ang wikitext ng Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna

{{Infobox artifact
| name = Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna
| image = File:Extract from Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna.jpg
| image_caption = Larawan ng Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna  na nakatanghal ng seksyong ''Baybayin'' ng [[Pambansang Museo ng Antropolohiya]] sa Maynila
| material = Tanso
| height =< {{convert|20|cm|in|abbr=on}}
| width = < {{convert|30|cm|in|abbr=on}}
| weight =
| language = [[Wikang Malay|Lumang Malay]], [[Wikang Habanes|Lumang Habanes]], [[Wikang Sanskrito|Sanskrito]]
| created = 900 PK
| discovered_date = 1989
| discovered_place = [[Lumban, Laguna|Lumban]], [[Laguna (province)|Laguna]], [[Philippines]]
| location = [[Pambansang Museo ng Pilipinas]]
| culture =
}}
{{Pre-colonial history of the Philippines}}
Ang '''Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna'''<ref>{{cite web | url = http://www.bagongkasaysayan.org/ebook/wp-content/uploads/2013/03/3.Ang-Tundo_Kimuell-Gabriel_Marked.pdf | title = Ang Tundo sa Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna | publisher = Bagong Kasaysayan | accessdate = Disyembre 2, 2015 | archive-date = 2017-08-22 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170822104639/http://www.bagongkasaysayan.org/ebook/wp-content/uploads/2013/03/3.Ang-Tundo_Kimuell-Gabriel_Marked.pdf | url-status = dead }}</ref> ([[Malay language|Malay]]: ''Prasasti keping tembaga Laguna''; kadalasang pinapaikli sa akronim na '''LCI'''), isang ligal na dokumento na binatbat sa tanso noong 900 PK, ay siyang pinakalumang kasulatan na natagpuan sa [[kasaysayan ng Pilipinas]]. Ayon sa petsa ng inskripsyon, magkapanabay ito sa kaharian ng [[Balitung]] ng [[Gitnang Java]], ngunit hindi naman ibig sabihin na nanggaling ito mula sa lugar na iyon.<ref name="Postma" />

Noong 1989, natagpuan ito ni Ginoong Ernesto Lacerna Legisma sa wawa ng Ilog Lumbang sa [[barangay]] Wawa, [[Lumban]], [[Laguna]]. Unang isinalin ang inskripsyon na nakasulat sa isang uri ng [[Wikang Malayo|Lumang Malay]] gamit ang [[Kawi|sulat-Kawi]] ni [[Antoon Postma]], isang noong Olandes na antropologo at dalubhasa sa [[Hanunó'o script|sulat-Hanunó'o]], noong 1992.<ref name="Postma3">{{cite journal|url=http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/download/1033/1018|title=The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary|jstor=42633308|last=Postma|first=Antoon|journal=Philippine Studies|volume=40|issue=2|pages=182–203|publisher=Ateneo de Manila University|date=April–June 1992}}</ref><ref>Tiongson, Jaime F. (August 8, 2010). [http://www.bayangpinagpala.org/ "Laguna Copperplate Inscription:  A New Interpretation Using Early Tagalog Dictionaries"]. Bayang Pinagpala. Retrieved on 2011-11-18. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120929232757/http://www.bayangpinagpala.org/|date=September 29, 2012}}</ref>

Dokumentado sa LCI ang pagkakaroon ng iilang [[Kasaysayan ng Pilipinas (900–1521)|maagang Pilipinong]] estado sa noong 900 PK, lalo na ang estado sa wawa ng Ilog Pasig, [[Tondo (historical polity)|Tondo]].<ref name="Postma" /> Pinaniniwalaan ng mga isklor na nagpapahiwatig nito ang pagkakaugnay sa kalakalan, kultura, at marahil sa pulitika rin sa mga estado at di-kukulangin sa isang kaalinsabay na Asyanong sibilisasyon—ang [[Medang Kingdom|Kaharian ng Medang]] mula sa pulo ng [[Java]].<ref name="Postma" />

Nakasulat ang inskripsyon sa [[Kawi|sulat-Kawi]]—isang sistema ng pagsusulat na nilinang sa Java—gamit ang halo ng mga wika tulad ng [[Wikang Sanskrito|Sanskrito]],  lumang [[Wikang Habanes|Habanes]], at lumang Malay. Ito ay isang pambihirang badha ng [[Srivijaya|impluwensyang Habanes]] na nagmumungkahi ng [[Sanskritisation|interinsular exchanges]] noong panahong iyon.<ref>{{cite book|title=Early Kingdoms of the Indonesian Archipelago and the Malay Peninsula|first=Paul Michel|last=Munoz|publisher=Continental Sales, Incorporated|year=2006|isbn=9789814155670|url=https://books.google.com/books?redir_esc=y&hl=en&id=NqwuAQAAIAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Philippines|page=236}}</ref>

== Makasaysayang konteksto ==
Bago ang kolonyalismong Europeo, ang [[Timog-silangang Asya]], kabilang ang Malaysia, ay nasa ilalim ng impluwensya ng  [[Indosphere|Indospera]] ng [[Greater India|dakilang Indya]], kung saan yumabong ang mga [[Indianized kingdom|isinaindyanong prinsipalidad]] nang maraming siglo sa Thailand, Indonesia, Malaysia, Singapore, Pilipinas, Cambodia, at Vietnam. Binigyan ng tawag ang impluwensya ng kulturang Indyano na ''indianisasyon''.<ref name="acharya">{{cite web|last1=Acharya|first1=Amitav|title=The "Indianization of Southeast Asia" Revisited: Initiative, Adaptation and Transformation in Classical Civilizations|url=http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf|website=amitavacharya.com|access-date=2020-01-18|archive-date=2020-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20200107152930/http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf|url-status=dead}}</ref> Binigyang-kahulugan ito ni [[George Coedes]], isang Pranses na arkeologo bilang paglawak ng organisadong kultura na napalibutan ng mga Indyanong pinagmulan ng hadyi, [[Hinduismo]] and [[Budismo]] at ang [[Sanskritization|dayalektong Sanskrito]].<ref name="coedes">{{cite book|last1=Coedes|first1=George|title=The Indianized States of Southeast Asia|date=1967|publisher=Australian National University Press}}</ref> Makikita ito sa [[Indianization of Southeast Asia|Indianisasyon ng Timog-silangang Asya]], [[Hinduism in Southeast Asia|pagkalat ng Hinduismo]] at [[Silk Road transmission of Buddhism|Budismo]]. Ang [[Non-resident Indian and person of Indian origin|Indyanong diaspora]], kapwa noon (PIO) at ngayon (NPI), ay pumapapel bilang propesyonal, mangangalakal, pari, at mandirigma.<ref name="lukas">{{cite journal|last1=Lukas|first1=Helmut|title=1 THEORIES OF INDIANIZATIONExemplified by Selected Case Studies from Indonesia (Insular Southeast Asia)|journal=International SanskritConference|date=May 21–23, 2001|url=https://www.academia.edu/4803585/THEORIES_OF_INDIANIZATION_Exemplified_by_Selected_Case_Studies_from_Indonesia_Insular_Southeast_Asia_}}</ref><ref>{{cite book|last1=Krom|first1=N.J.|title=Barabudur, Archeological Description|url=https://archive.org/details/dli.csl.8638|date=1927|publisher=The Hague}}</ref><ref name="smith">{{cite journal|last1=Smith|first1=Monica L.|authorlink1=Monica L. Smith|title="INDIANIZATION" FROM THE INDIAN POINT OF VIEW:  TRADE AND CULTURAL CONTACTS WITH SOUTHEAST ASIA  IN THE EARLY FIRST MILLENNIUM C.E.')|journal=Journal of the Economic and Social History of the Orient|date=1999|volume=42.|issue=11-17|jstor=3632296}}</ref><ref name="smith" /> Inimpluwensya din ng mga [[Indian honorifics|Indyanong panggalang]] sa panggalang ng mga [[Malay styles and titles|Malay]], [[Thai royal and noble titles|Thai]], [[Filipino styles and honorifics|Filipino]] at [[Indonesian names#Honorifics|Indones]].<ref name="tit1">Krishna Chandra Sagar, 2002, An Era of Peace, Page 52.</ref> Kabilang sa mga halimbawa nito ang Raja, Rani, Maharlika, Datu, atbp. na ihinatid mula sa kulturang Indyano patungo sa Pilipinas sa pamamagitan ng mga Malay at [[Srivijaya empire|imperyong Srivijaya]].

Ang prekolonyal na [[Ancient Philippine scripts|katutubong sulat ng mga Filipino]] na tinatawag na [[Baybayin]] ({{Script|Tglg|ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔}}), kilala rin bilang ''badlit'' ({{Script|Tglg|ᜊᜇ᜔ᜎᜒᜆ᜔}}) sa [[Mga wikang Bisaya|Bisaya]], bilang ''kur-itan/kurditan'' sa [[Wikang Iloko|Ilokano]], at bilang ''kudlitan'' sa [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]], ay nanggaling mismo mula sa mga [[Brahmic scripts|sulat-Bramiko]] ng Indya at unang itinala noong ika-16 na siglo.<ref name="baybayin">{{Cite web|last=Morrow|first=Paul|url=http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm|publisher=MTS|title=Baybayin, the Ancient Philippine script|accessdate=September 4, 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821192259/http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm|archivedate=August 21, 2010}}.</ref>

== Pagkakatuklas ==
[[Image:Laguna Copperplate Inscription.gif|thumb|360px|right|Ang Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna ([https://www.flickr.com/photos/jayson_villaruz2008/4051845165/ key]) ay iniukit na may maliit na pagsulat na minartilyo sa ibabaw nito. Nagpapakita ito ng malaking impluwensiya ng kalinangan at kabihasnan ng Indiya (mula sa Srivijaya) na makikita sa Pilipinas bago ang pagdating ng mga Kastila noong ika-16 na dantaon.]]
Ang kasulatang ito ay natagpuan noong 1989 sa Ilog Lumbang malapit sa [[lawa ng Laguna]]<ref name="Chua20130528">{{Cite web|url=https://xiaochua.net/2013/05/28/xiao-time-27-may-2013-kahalagahan-ng-laguna-copperplate-at-ika-400-taon-ng-vocabulario-ni-san-buenaventura/|title=KAHALAGAHAN NG LAGUNA COPPERPLATE AT IKA-400 TAON NG VOCABULARIO NI SAN BUENAVENTURA|last=Chua|first=Xiao|date=2013-05-28|website=IT'S XIAOTIME!|access-date=2017-10-10}}</ref> ng isang lalaki na kumukuha ng buhanging panghalo sa semento. Sa pag-aakala niya na may halaga ito, sinubok niyang ipagbili ito sa mga kolektor ng antigo at dahil walang naghangas na kumuha nito, nakarating ito sa wakas sa [[Pambansang Museo ng Pilipinas]], kung saan itinakda ito kay [[Alfredo E. Evangelista]], puno ng kanyang kagawaran ng [[antropolohiya]].<ref name="mts" /><ref name="pdi">{{cite news|title=Expert on past dies; 82|url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82|work=[[Philippine Daily Inquirer]]|date=October 21, 2008|accessdate=November 17, 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081024114447/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82|archivedate=October 24, 2008}}</ref> Ang tawag ng Pambansang Museo sa artepakto (sa wikang Ingles) ay '''''Laguna Copper Plate'''''.<ref>{{cite web|author=[[National Museum of the Philippines]]|title=National Cultural Treasures of Philippine Archaeology|url=https://www.nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/NCT.html|accessdate=13 June 2019|archive-date=18 Oktubre 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181018055500/http://www.nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/NCT.html|url-status=dead}}</ref>

Isang taon ang nakalipas, itinala ni Antoon Postma na magkahawig ang inskripsyon sa sinaunang Indones na sulat-[[Old Kawi|Kawi]]. Naisalin niya ang kasulatan sa tanso at natuklasan ang taon ng kaganapan sa kasaysayan nito, [[Indian national calendar|taong-Siyaka]] 822 na ayon sa lumang kalendaryo ng Hindu na nauugnay sa 900 PK.<ref name="bibingka" /> Nangangahulugan lamang na higit pang matanda ito sa pagkakatuklas ni [[Fernando de Magallanes|Ferdinand Magellan]] sa [[Pilipinas]] sa taong 1521, at maiuugnay sa pagdalaw ng opisyal ng [[Dinastiyang Song|dinastyang Song]] na ''[[History of Song|Kasaysayan ng Song]]'' ng [[Tsina]] sa kapuluan noong taong 972.<ref>William Henry Scott, ''Prehispanic Source Materials for the Study of Philippine History'', pg.65. {{ISBN|971-10-0226-4}}.</ref>

ntropolohista na nagngangalang Ginoong [[Antoon Postma]] ang nakapuna at nagkainteres sa bagay na ito. Ang kaniyang kaalaman sa salitang [[Mangyan]] at mga panulat Kawi sa [[Timog-silangang Asya]] ay nag-udyok sa kaniya na pag-aralan ang sinaunang kasulatan na nakalimbag sa tanso. Nang maisagawa na niya ang pag-aaral, , pumatak sa ika-21&nbsp;ng buwan ng Abril, taong 900. 

== Paglalarawan ==
Ang inskripsyon ay nasa manipis na tanso na may sukat na mas mababa sa 20 × 30&nbsp;cm (8 × 12 pulgada) na may salitang direktang inukit sa tanso. Iba ang pagmamanupaktura nito kumpara sa mga balumbong Habanes ng panahong iyon na ikinikintal ang mga salita sa isang pinainit at pinalambot na balumbong metal.<ref name="mts" />

Nakalilok sa lapad na tansong ito ang taong 822 ng panahong [[Saka era|Siyaka]], ang buwan ng Waisaka, at ikaapat na araw ng lumiliit na buwan na tumutukoy sa ika-21&nbsp;ng Abril, taong 900 sa [[Proleptic Gregorian calendar|proleptikong kalendaryong Gregoryano]].<ref name="bibingka" /> Ang teksto ay nasa Lumang Malay na may mga mararaming salitang-hiram mula sa Sanskrito at iilang di-Malay na elemento sa bokabularyo na maaaring nagmula sa Lumang Habanes.<ref name="Postma" /> Sa kasulatang ito, sinabi na ang isang huwarang tawo na si Namwaran ay naka alpas sa pagkakautang na may halaga ng timbang ng ginto na 1 kati at 8 suwarna o katumbas ng 865 na gramos.<ref name="mts">Morrow, Paul (July 14, 2006). [http://www.mts.net/~pmorrow/lcieng.htm "Laguna Copperplate Inscription"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080205031106/http://www.mts.net/~pmorrow/lcieng.htm|date=February 5, 2008}}. Sarisari etc.</ref><ref name="bibingka">[http://www.bibingka.com/dahon/lci/lci.htm#lci_graphics "The Laguna Copperplate Inscription] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141121194304/http://bibingka.com/dahon/lci/lci.htm|date=November 21, 2014}}. Accessed September 4, 2008.</ref> 

==Pagsasalin==

{| class="wikitable"
!Linya
! Pagsasatitik</br> <small>Ang mga tekstong nasa ibaba ay batay sa pagsasatitik ni Hector Santos noong 1995.<ref name="SantosTranslitteration1996">{{Cite web |url=http://www.bibingka.com/dahon/lci/transcri.htm |title=Sulat sa Tanso: Transcription of the LCI |last=Santos |first=Hector |date=1996-10-26 |website=www.bibingka.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029061518/http://www.bibingka.com/dahon/lci/transcri.htm |archive-date=2014-10-29 |url-status=dead |access-date=2017-10-10}}</ref> Lahat ng salin ay nakasulat sa maliliit na titik.</small>
! Pagsasalin sa Tagalog<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.bagongkasaysayan.org/ebook/wp-content/uploads/2013/03/3.Ang-Tundo_Kimuell-Gabriel_Marked.pdf |access-date=2015-12-02 |archive-date=2017-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170822104639/http://www.bagongkasaysayan.org/ebook/wp-content/uploads/2013/03/3.Ang-Tundo_Kimuell-Gabriel_Marked.pdf |url-status=dead }}</ref>
! Orihinal na salin ni Antoon Postma (1991) sa [[Wikang Ingles|Ingles]]
! Tala
|-
| 1 
| swasti shaka warshatita 822 waisakha masa ding jyotisha. chaturthi krishnapaksha so- 
| Mabuhay! Taong Siyaka 822, buwan ng Waisaka, ayon sa aghamtala. Ang ikaapat na araw ng pagliit ng buwan, Lunes
|''Hail! In the Saka-year 822; the month of March-April; according to the astronomer: the fourth day of the dark half of the moon; on''
|-
| 2 
| -mawara sana tatkala dayang angkatan lawan dengannya sanak barngaran si bukah 
| Dayang Angkatan sampu ng kaniyang kapatid na nagngangalang Buka (bulaklak), 
|''Monday. At that time, Lady Angkatan together with her relative, Bukah by name,''
|-
| 3 
| anakda dang hwan namwaran di bari waradana wi shuddhapat(t)ra ulih sang pamegat senapati di tundu- 
|  na mga anak ng Kagalang-galang na si Namwaran, ay ginawaran ng isang kasulatan ng lubos na kapatawaran mula sa Punong Pangkalahatan sa Tundun 
|''the child of His Honor Namwaran, was given, as a special favor, a document of full acquittal, by the Chief and Commander2 of Tundun''
|-
| 4 
| n barja(di) dang hwan nayaka tuhan pailah jayadewa. di krama dang hwan namwaran dengan dang kaya- 
|  sa pagkatawan ng Punong Kagawad ng Pailah na si Jayadewa. Sa atas na ito, sa pamamagitan ng Tagasulat, 
|''representing the Leader of Pailah, Jayadewa. This means that His Honor Namwran, through the Honorable Scribe4''
|-
| 5 
|stha shuddha nu di parlappas hutangda wale(da)nda kati 1 suwarna 8 di hadapan dang hwan nayaka tuhan pu-
| ang Kagalang-galang na si Namwaran ay pinatawad na sa lahat at inalpasan sa kaniyang utang at kaniyang mga nahuling kabayaran na 1 kati at 8 suwarna sa harapan ng Kagalang-galang na Punong Kagawad ng Puliran 
|''was totally cleared of a salary-related debt of 1 kati and 8 suwarna (weight of gold): in the presence of His Honor the Leader of Puliran,''
|-
| 6 
| liran ka sumuran. dang hwan nayaka tuhan pailah barjadi ganashakti. dang hwan nayaka tu- 
| na si Kasumuran, (sa kapangyarihan ng Kagalang-galang na Punong Kagawad ng Pailah).
|''Kasumuran; His Honor the Leader of Pailah, representing Ganasakti; (and) His Honor the Leader''
|-
| 7 
| han binwangan barjadi bishruta tathapi sadanda sanak kaparawis ulih sang pamegat de- 
| Samakatuwid ng Binwangan, ang mga nangabubuhay na inapo ng Kagalang-galang na si Namwaran ay pinatawad na sa anuman at lahat ng pagkakautang nito (ng Kagalang-galang na si Namwaran) sa Puno ng Dewata,
|''of Binwangan, representing Bisruta. And, with his whole family, on orders of the Chief of Dewata''
|-
| 8 
| wata [ba]rjadi sang pamegat medang dari bhaktinda di parhulun sang pamegat. ya makanya sadanya anak 
| Ito, kung sakali, ay magpapahayag kaninuman na mula ngayon kung may taong magsasabing hindi pa alpas sa utang ang Kagalang-galang...
|''representing the Chief of Mdang, because of his loyalty as a  subject (slave?) of the Chief, therefore all the descendants''
|-
| 9 
| chuchu dang hwan namwaran shuddha ya kaparawis di hutangda dang hwan namwaran di sang pamegat dewata. ini gerang 
| Samakatuwid, ang mga nangabubuhay na inapo ng Kagalang-galang na si Namwaran ay pinatawad na sa anuman at lahat ng pagkakautang nito 
|''of his Honor Namwaran have been cleared of the whole debt that His Honor owed the Chief of Dewata. This (document) is (issued) in case''
|-
| 10 
| syat syapanta ha pashchat ding ari kamudyan ada gerang urang barujara welung lappas hutangda dang hwa ... 
|(ng Kagalang-galang na si Namwaran) sa Puno ng Dewata, Ito, kung sakali, ay magpapahayag kaninuman na mula ngayon kung may taong magsasabing hindi pa alpas sa utang ang Kagalang-galang...
|''there is someone, whosoever, some time in the future, who will state that the debt is not yet acquitted of His Honor...''
| <small>* Sa ika-10 linya natapos ang sulatin.<ref name="Postma"/></small>
|}

== Mga pangalan ng heograpikal na lugar na nakilala sa teksto ==
Ipinahiwatig ni Postma, ang unang nagsalinwika sa LCI, na kailangang aralin nang mabuti ang mga pangalan ng lugar at personal na pangalan sa LCI ng mga iskolar dahil "nagbibigay sila ng mga napakahalagang badha tungkol sa sanlingang politika at topograpiko" ng mundo noong mga panahon ng LCI.<ref name="Postma" /> Pumunta sa mga detalye ng teksto, itinala niya na:<ref name="Postma" /><blockquote>''“ang mga toponimo o lugar ng pangalan ay: Pailah (linyang 4 at 6); Tundun (linyang 3); Puliran (linyang 6) at Binwangan (linyang 7). Ang Dewata (linyang 8) at Medang (linyang 8) ay maaaring personal na pangalan o toponimo.”''<ref name="Postma" /></blockquote>Itinuring ni Postma ang tatlo sa mga toponimong ito, Binwangan, Pailah at Puliran, ay mula sa Malayo-Polynesio (malamang na Filipino),<ref name="Postma" /> at tatlo pang toponimo, Tundun, Dewata at Mdang, ay mula sa Sanskrito.<ref name="Postma" /> Nang isinaalang-alang nang mabuti ang mga posibleng interpretasyon ng teksto, kabilang ang posibilidad na nakatagpo ang Pailah at Puliran sa rehiyon ng Laguna de Bay, tinapos ni Postma na nagtitiwala siya na ang [[Obando, Bulacan|Binwangan]], [[History of Bulacan#Prehistory|Pailah]], at [[Pulilan|Puliran]]:<ref name="Postma" /><blockquote>''“ay may katumbas sa limitadong dawak na kilala ngayon bilang Lalawigan ng [[Bulacan]] sa Pilipinas, [at na] maaaring ituring na ang teksto nitong LCI ay tumutukoy sa mga lugar na ito, na umiiral na sa mga magkaparehong pangalan sa ikasampung siglo.”''<ref name="Postma" /></blockquote>

== Kahalagahan ==
Ang Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna, kabilang sa mga iba pang kamakailangang pagtuklas tulad ng [[Golden Tara|Gintong Tara]] ng [[Butuan]] at mga palayok at gintong alahas noong ika-14 na siglo sa [[Cebu]], ay napakahalaga sa pagrerebisa ng [[Kasaysayan ng Pilipinas (900–1521)|sinaunang kasaysayan ng Pilipinas]] na dating itinuring ng mga Kanlurang mananalaysay bilang nakahiwalay sa aspetong kultural mula sa iba pang bahagi ng Asya, dahil walang natuklasang pre-Hispanikong kasulatan noon. Inilantad ni Pilipinong mananalaysay na [[William Henry Scott (historian)|William Henry Scott]] na hindi totoo ang mga teoryang ito noong 1968 sa kanyang ''Prehispanic Source materials for the Study of Philippine History'' na sa dakong huli inilathala noong 1984.<ref>{{cite book|author=William Henry Scott|title=Prehispanic Source materials for the Study of Philippine History|ISBN=971-10-0226-4}}</ref> 

Ipinapakita ng dokumento ang pre-Hispanikong kanulatan at kultura, at itinuturing bilang [[National treasure|pambansang kayamanan]]. Sa kasalukuyan, nakadeposito ito sa [[National Museum of Anthropology (Manila)|Pambansang Museo ng Antropolohiya]] sa [[Maynila]].

Ito ang pinakamaagang dokumento na nagpapakita ng paggamit ng sipnayan sa mga prekolonyal na lipunan ng Pilipinas. Itinatanghal ang pamantayan para sa mga bigat at sukat sa pamamagitan ng paggamit ng tiyak na pagsukat para sa ginto, at ipinapakita rin ang kaalaman sa rudimentaryong astronomiya sa pagtakda ng tumpak na araw sa loob ng buwan na may kaugnayan sa mga yugto ng buwan.<ref name="manapat">[http://www.philippinestudies.net/files/journals/1/articles/3360/public/3360-4866-1-PB.pdf Mathematical Ideas in Early Philippine Society]</ref>

==Mga sanggunian==
{{reflist|refs=
<ref name="Postma">{{cite journal|url=http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/download/1033/1018|title=The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary|jstor=42633308|last=Postma|first=Antoon|journal=Philippine Studies|volume=40|issue=2|pages=182–203|publisher=Ateneo de Manila University|date=Abril 1992}}</ref>
}}

[[Kategorya:Kasaysayan ng Pilipinas (900–1565)]]