Kapangan

Kapangan

Munisipalidad ng Kapangan
Kapangan; Munisipalidad ng Kapangan
Bayan
	Mapa ng Benguet na nagpapakita sa lokasyon ng Kapangan.
	Kapangan Lokasyon sa Pilipinas
	Mga koordinado: 16°34′35″N 120°36′19″E / 16.5764°N 120.6053°E
Bansa	Pilipinas
Rehiyon	Rehiyong Pampangasiwaan ng Cordillera (CAR)
Lalawigan	Benguet
Distrito	Mag-isang Distrito ng Benguet
Mga barangay	15 (alamin)
Pamahalaan
• Punong-bayan	Roberto K. Canuto
• Manghalalal	14,132 botante (2022)
Lawak
• Kabuuan	164.39 km2 (63.47 milya kuwadrado)
Populasyon (Senso ng 2020)
• Kabuuan	19,297
• Kapal	120/km2 (300/milya kuwadrado)
• Kabahayan	4,626
Ekonomiya
• Kaurian ng kita	ika-4 na klase ng kita ng bayan
• Antas ng kahirapan	2.51% (2021)
• Kita	₱110,163,831.91 (2020)
• Aset	₱294,912,330.01 (2020)
• Pananagutan	₱55,758,878.42 (2020)
• Paggasta	₱91,995,771.05 (2020)
Kodigong Pangsulat	2613
PSGC	141108000
Kodigong pantawag	74
Uri ng klima	Tropikal na kagubatang klima
Mga wika	Wikang Kankanaey; Wikang Ibaloi; Wikang Iloko; wikang Tagalog
Websayt	kapangan.gov.ph

Ang Munisipalidad ng Kapangan ay isang ika-4 na klaseng munisipalidad sa lalawigan ng Benguet, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 19,297 sa may 4,626 na kabahayan.^[3]

Kasaysayan

Panahon Bago ang Kastila

Dating tinatawag na Takdang (o Tacdang) ang Kapangan, na nangangahulugang "mga taong mula sa silangan". Ang mga sinaunang katutubo, na nagmula sa mga silanganang pamayanan tulad ng Tinec sa Buguias at Bontoc, ay nanirahan sa tabi ng Ilog Amburayan at namuhay sa pamamagitan ng kaingin system. Naglalakbay sila patungong Naguilian sa La Union upang makipagkalakalan sa mga Ilokano. Ang unang itinalagang presidente ng bayan (bago pa man maging alkalde) ay si Espiritu Cariño (1898–1900).

Panahon ng Kastila

Sa panahon ng Espanyol, ang Kapangan ay inorganisa sa apat na barrio: Balacbac, Paykek, Pongayan, at Taba-ao. Itinalaga ng mga Kastila si Espiritu Cariño bilang unang Capitan del Barrio, na ang tungkulin ay ang pangangasiwa sa pagkolekta ng buwis mula sa mga lokal na may-ari ng lupa. Sila rin ang nagtalaga kay Juan Ora-a Cariño sa posisyon, bago siya itinaas sa ranggo ng Commandantes sa huli, isa sa pinakamataas na ranggo sa opisina noong panahong iyon. Parehong itinalaga nina Espiritu Cariño at Juan Ora-a Cariño ang walong tao sa walong magkakaibang barrio upang maging barrio capitans, na ang mga gawain ay ang pangasiwaan ang ginagawang daan ng mga Espanyol sa buong rehiyon ng bundok.

Panahon ng Amerikano

Sa ilalim ng Pamahalaang Sibil ng Amerika, ang Kapangan ay itinatag bilang isa sa 19 na nayon ng lalawigan ng Benguet, sa paglabas ng Act No. 48 noong Nobyembre 22, 1900.

Noong Agosto 13, 1908, itinatag ang Benguet bilang isang parte ng lalawigan ng bagong likhang Mountain Province sa pagpapatupad ng Act No. 1876. Anim na nayon ng Benguet ang kalaunan ay inalis, isa sa mga ito ang Balakbak, na isinama sa nayon ng Kapangan.

Ayon sa ilang kwento, nakuha ng Kapangan ang pangalan nito nang minsang magtanong ang isang Amerikano sa isang lokal na residente kung ano ang pangalan ng lugar. Dahil hindi nakakaintindi ng Ingles ang residente at nagkataon na sila ay kakain na sa isang handaan, sinabi niya lang "kapangan" na nangangahulugang "kumain na" sa Ingles. Inakala ng Amerikano na ang pangalan ng lugar ay Kapangan at mula noon, iyon na ang naging pangalan nito.

Panahon Pagkatapos ng Digmaan

Noong Hunyo 25, 1963, ang pangulo sa panahong iyon na si Pangulong Diosdado Macapagal ay naglabas ng Executive Order No. 42 na nagconvert sa walo (8) mula sa labing-tatlong (13) bayan (itinakdang mga munisipal na distrito) na parte ng lalawigan ng Benguet sa regular na mga munisipalidad. Kasama ang Kapangan sa mga ito.

Noong Hunyo 18, 1966, ang parte ng lalawigan ng Benguet ay nahiwalay mula sa dating Mountain Province at naging isang regular na lalawigan. Ang Kapangan ay nanatiling kabilang sa munisipalidad ng bagong tatag na lalawigan.

Mga Barangay

Ang Bayan ng Kapangan ay nahahati sa 15 mga barangay. Bawat barangay ay binubuo ng purok at sitios.

Balakbak
Beleng-Belis
Boklaoan
Cayapes
Cuba
Datakan
Gadang
Gaswiling
Labueg
Paykek
Poblacion Central
Pudong
Pongayan
Sagubo
Taba-ao

Demograpiko

Senso ng populasyon ng
Kapangan
Taon	Pop.	±% p.a.
1903	28	—
1918	3,916	+39.01%
1939	6,539	+2.47%
1948	8,184	+2.52%
1960	10,707	+2.26%
1970	12,221	+1.33%
1975	12,793	+0.92%
1980	13,381	+0.90%
1990	15,537	+1.51%
1995	15,326	−0.26%
2000	18,137	+3.68%
2007	18,221	+0.06%
2010	20,084	+3.61%
2015	19,361	−0.70%
2020	19,297	−0.07%
Sanggunian: PSA^[4]^[5]^[6]^[7]

Mga sanggunian

↑ "Province: Benguet". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population (2020). "Cordillera Administrative Car (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population (2015). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population and Housing (2010). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Censuses of Population (1903–2007). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)
↑ "Province of Benguet". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga Kawing Panlabas

Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.

Ang lathalaing ito na tungkol sa Pilipinas ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

[nscb-area-1] "Province: Benguet". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2] "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[3] Census of Population (2020). "Cordillera Administrative Car (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[PSA15–14-4] Census of Population (2015). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[NSO10–14-5] Census of Population and Housing (2010). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[NSO07-14-6] Censuses of Population (1903–2007). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)

[LWUA-PopulationData-7] "Province of Benguet". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

t u b Lalawigan ng Benguet
La Trinidad (kabisera)
Mga bayan	Atok Bakun Bokod Buguias Itogon Kabayan Kapangan Kibungan La Trinidad Mankayan Sablan Tuba Tublay
Mga mataas na urbanisadong lungsod	Baguio (Administratibong malaya mula sa lalawigan ngunit ipinangkat sa Benguet ng Pangasiwaan ng Estadístika ng Pilipinas.)
Mga barangay	Tingnan: Talaan ng mga barangay sa Benguet
Mga distritong pambatas	Solong Distrito Unang Distrito (dati) Ikalawang Distrito (dati)