Tagapagbatas
Ang tagapagpabatas o lehislatura ay isang uri ng kinatawan pampakikipanayam pagpupulong na may kapangyarihan na gumawa at baguhin ang mga batas.[1] Tinatawag na mga batas o ng batas ayon sa batas ang mga nilikha ng isang lehislatura. Kilala ang mga lehislatura sa pamamagitan ng maraming mga pangalan, ang pinaka-karaniwang pagiging parliyamento at kongreso, bagama't ang mga salitang ito ay may mas tiyak na kahulugan.
Sa mga sistemang parliyamentaryo ng pamahalaan, ang tagapagbatas ang pormal na makapangyarihan at hinihirang ang tagapagpaganap.[2] Sa mga sistemang pampanguluhan (presidential) ng pamahalaan, tinuturing ang tagapagbatas bilang isang kapangyarihang kagawaran na kapantay, at malaya sa tagapagpaganap.[2] Maliban sa mga paggawa ng batas, karaniwang may eksklusibong kapangyarihan na magtaas ng mga buwis at pagtibayan ang laang-gugulin (budget) at ibang gastusin ng pamahalaan. Kadalasang kailangang ang pagsang-ayon ng tagapagbatas sa pagpapatibay ng mga kasunduan at pagpapahayag ng digmaan.
Ang pangunahing bahagi ng isang lehislatibo ay isa o higit pang mga kamara o kapulungan: mga kapulungan na nagtatalo at bumoboto sa mga panukalang batas. Tinatawag na unikameral ang lehislatibo na may iisang kapulungan lamang. Nagtataglay naman ng dalawang magkahiwalay na kamara ang isang bikameral na lehislatura, kadalasan inilarawan bilang isang mataas na kapulungan at isang mababang kapulungan, na madalas na nag-iiba sa mga tungkulin, kapangyarihan, at ang paraan na ginagamit para sa pagpili ng mga kasapi; tulad ng kaso sa Pilipinas. Mas bihira ang trikameral na mga lehislatura; ang kamaikailan lamang umiiral na ganitong sistema ay sa pamamayani ng puting-minorya sa Timog Aprika.
Sa karamihan ng parlyamentaryo sistema, mas makapangyarihan ang mababang kapulungan habang nagbibigay ng payo at repaso ang mataas na kapulungan. Gayunpaman, sa sistemang pampanguluhan (presidential), madalas katulad o patas ang kapangyarihan ng dalawang kapulungan. Sa pederal, tipikal na para sa mataas na kapulungan ang kumatawan sa mga bahagi na mga estado; ang parehong sumasaklaw sa supranasyonal na lehislatibo ng mga Unyong Europeo. Para sa mga layunin na ito, maaaring maglaman ang mataas na kapulungan ng alinman sa mga delegado ng estado na pamahalaan, na nasa kaso ng Unyong Europeo at Alemanya at ang kaso sa Estados Unidos bago ang 1913, o maihalal ayon sa isang pormula na nagbibigay ng pantay na representasyon sa estado na may mga mas maliit na populasyon, tulad ng kaso sa Australya at ang modernong Estados Unidos.
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "Debate #3 Glossary". Hansard Society. Nobyembre 2003. Nakuha noong 2008-10-16.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 2.0 2.1 "What is the "Westminster System"?". Parliament of Victoria.