Mga Pastun: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Xqbot (usapan | ambag)
Mga bot
70,740 edit
m robot dinagdag: os:Пуштунтæ; Kosmetiko pagbabago
m re-categorisation using AWB
Linya 1: Linya 1:
Ang mga '''taong Pashtun''' ({{lang-ps|'''پښتون'''}} {{Unicode|''Paṣ̌tun''}}, {{Unicode|''Pax̌tun''}}, na may anyo ng pagbabaybay din na '''Pushtun''', '''Pakhtun''', '''Pukhtun'''), tinatawag ding '''Pathan'''<ref>[http://web.archive.org/web/20071225035825/http://www.bl.uk/collections/afghan/afghanglossary.html ''Mga Apgano (1) Isang pangkat etniko: mga tribong Pashtun na naninirahan sa lugar na nakahimlay lumabis-kumulang sa pagitan ng Hindung Kush sa Hilaga at sa Indus sa Timog; '''mga Pathan'''. Dumating na nangangahulugang mga Pathan na naninirahan sa Pakista at Apganistan. Hinati sa dalawang pangunahing mga pangkat, ang mga Abdali (''qv'') at ang mga Ghilzai (''qv''). Ang nangingibabaw na pangkat etniko sa Apganistan. (2) Alin mang naninirahan sa Apganistan (makabagong kahulugan, marahil hindi mas maaga kaysa ika-19 daang taon).'']</ref> ({{lang-ur|'''پٹھان'''}}, [[Hindi]]: पठान {{Unicode|''Paṭhān''}}) o etniko o katutubong mga '''Apgano''',<ref name="Ferishta"> [http://persian.packhum.org/persian/pf?file=06901021&ct=10 ''History Of The Mohamedan Power In India''] ni [[Firishta|Muhammad Qāsim Hindū Šāh Astarābādī Firištah]], ang mga tekstong Persyano ng [[Packard Humanities Institute|Instituto ng Araling Pantao ng Packard]] na isinalinwika (nakuha noong 10 Enero 2007).</ref> ay isang pangkat na etnolingguwistikong [[Silanganing Iranyano]] na may populasyong pangunahing nasa [[Apganistan]], [[North-West Frontier Province|Lalawigan ng Hilaga-Kanlurang Panimulaan]], [[Federally Administered Tribal Areas|Pederal na Pinangangasiwaang mga Lugar na Matribo]], at sa [[Lalawigang Balochistan]] ng [[Pakistan]]. Karaniwang katangian ng mga Pashtun ang kanilang paggamit ng [[wikang Pashto]] at ang pagsasagawa ng [[Pashtunwali]], na isang sinaunang nakaugaliang pamumuhay sa pamamagitan ng mga kodigong natatangi na napanatili hanggang sa makabagong panahon.<ref>''Globalized Islam: The Search For A New Ummah'' ni Olivier Roy, pahina 261.</ref>
Ang mga '''taong Pashtun''' ({{lang-ps|'''پښتون'''}} {{Unicode|''Paṣ̌tun''}}, {{Unicode|''Pax̌tun''}}, na may anyo ng pagbabaybay din na '''Pushtun''', '''Pakhtun''', '''Pukhtun'''), tinatawag ding '''Pathan'''<ref>[http://web.archive.org/web/20071225035825/http://www.bl.uk/collections/afghan/afghanglossary.html ''Mga Apgano (1) Isang pangkat etniko: mga tribong Pashtun na naninirahan sa lugar na nakahimlay lumabis-kumulang sa pagitan ng Hindung Kush sa Hilaga at sa Indus sa Timog; '''mga Pathan'''. Dumating na nangangahulugang mga Pathan na naninirahan sa Pakista at Apganistan. Hinati sa dalawang pangunahing mga pangkat, ang mga Abdali (''qv'') at ang mga Ghilzai (''qv''). Ang nangingibabaw na pangkat etniko sa Apganistan. (2) Alin mang naninirahan sa Apganistan (makabagong kahulugan, marahil hindi mas maaga kaysa ika-19 daang taon).'']</ref> ({{lang-ur|'''پٹھان'''}}, [[Hindi]]: पठान {{Unicode|''Paṭhān''}}) o etniko o katutubong mga '''Apgano''',<ref name="Ferishta">[http://persian.packhum.org/persian/pf?file=06901021&ct=10 ''History Of The Mohamedan Power In India''] ni [[Firishta|Muhammad Qāsim Hindū Šāh Astarābādī Firištah]], ang mga tekstong Persyano ng [[Packard Humanities Institute|Instituto ng Araling Pantao ng Packard]] na isinalinwika (nakuha noong 10 Enero 2007).</ref> ay isang pangkat na etnolingguwistikong [[Silanganing Iranyano]] na may populasyong pangunahing nasa [[Apganistan]], [[North-West Frontier Province|Lalawigan ng Hilaga-Kanlurang Panimulaan]], [[Federally Administered Tribal Areas|Pederal na Pinangangasiwaang mga Lugar na Matribo]], at sa [[Lalawigang Balochistan]] ng [[Pakistan]]. Karaniwang katangian ng mga Pashtun ang kanilang paggamit ng [[wikang Pashto]] at ang pagsasagawa ng [[Pashtunwali]], na isang sinaunang nakaugaliang pamumuhay sa pamamagitan ng mga kodigong natatangi na napanatili hanggang sa makabagong panahon.<ref>''Globalized Islam: The Search For A New Ummah'' ni Olivier Roy, pahina 261.</ref>


Binubuo ang lipunang Pashtun ng maraming mga [[tribo]] at mga [[angkan]] na hindi pulitikal na nagkakaisa<ref name="Bio Khushal Khan Khattak"> {{cite web | title= Khushal Khan Khattak | url=http://www.afghan-web.com/bios/yest/kkk.html}}</ref> hanggang sa pagbangon ng [[dinastiyang Hotaki|Hotaki]] at [[Imperyong Durrani|Durrani]] noong ika-18 daang taon.<ref name="CIA Afghanistan">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html Apganistan], ''[[CIA World Factbook]]'' (nakuha noong 7 Hunyo 2006)</ref> Nagkaroon ng mahalagang papel ang mga Pashtun noong panahon ng [[Ang Dakilang Laro|Dakilang Laro]] mula ika-19 daang taon hanggang ika-20 daang taon nang malagay sila sa pagitan ng mga disenyong imperyalista ng mga imperyong [[Imperyong Britaniko|Britaniko]] at [[Imperyong Ruso|Ruso]]. Sa loob ng mahigit sa 300 mga taon, namuno sila bilang nangingibabaw na pangkat etniko sa Apganistan, na halos lahat ng mga pinuno ay isang Pashtun. Sa mas kamakailan lamang, nakatanggap ng pagpansing pandaigdigan ang mga Pashtun noong ng [[Digmaang Sobyet sa Apganistan]] ng dekada ng 1980, at sa pagbangon at pagbagsak ng [[Taliban]], dahil sila ang pangunahing etnikong mga pangkat ng kinatawan sa kilusan. Isa ring mahalagang pamayanan sa Pakistan ang mga Pashtun, kung saan nakamit nila ang [[Pagkapangulo]], matataas na mga tungkulin sa [[militar ng Pakistan|militar]], at bilang pangalawang pinakamalaki ang bilang nga pangkat etniko.<ref name="Pashtuns in Pak Military">[http://www.jamestown.org/terrorism/news/article.php?articleid=2370188 ''Musharraf Contends with the Pashtun Element in the Pakistani Army''], ''Global Terrorism Watch'' (nakuha noong 1 Nobyembre 2007).</ref>
Binubuo ang lipunang Pashtun ng maraming mga [[tribo]] at mga [[angkan]] na hindi pulitikal na nagkakaisa<ref name="Bio Khushal Khan Khattak">{{cite web | title= Khushal Khan Khattak | url=http://www.afghan-web.com/bios/yest/kkk.html}}</ref> hanggang sa pagbangon ng [[dinastiyang Hotaki|Hotaki]] at [[Imperyong Durrani|Durrani]] noong ika-18 daang taon.<ref name="CIA Afghanistan">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html Apganistan], ''[[CIA World Factbook]]'' (nakuha noong 7 Hunyo 2006)</ref> Nagkaroon ng mahalagang papel ang mga Pashtun noong panahon ng [[Ang Dakilang Laro|Dakilang Laro]] mula ika-19 daang taon hanggang ika-20 daang taon nang malagay sila sa pagitan ng mga disenyong imperyalista ng mga imperyong [[Imperyong Britaniko|Britaniko]] at [[Imperyong Ruso|Ruso]]. Sa loob ng mahigit sa 300 mga taon, namuno sila bilang nangingibabaw na pangkat etniko sa Apganistan, na halos lahat ng mga pinuno ay isang Pashtun. Sa mas kamakailan lamang, nakatanggap ng pagpansing pandaigdigan ang mga Pashtun noong ng [[Digmaang Sobyet sa Apganistan]] ng dekada ng 1980, at sa pagbangon at pagbagsak ng [[Taliban]], dahil sila ang pangunahing etnikong mga pangkat ng kinatawan sa kilusan. Isa ring mahalagang pamayanan sa Pakistan ang mga Pashtun, kung saan nakamit nila ang [[Pagkapangulo]], matataas na mga tungkulin sa [[militar ng Pakistan|militar]], at bilang pangalawang pinakamalaki ang bilang nga pangkat etniko.<ref name="Pashtuns in Pak Military">[http://www.jamestown.org/terrorism/news/article.php?articleid=2370188 ''Musharraf Contends with the Pashtun Element in the Pakistani Army''], ''Global Terrorism Watch'' (nakuha noong 1 Nobyembre 2007).</ref>


Ang mga Pashtun ang pinakamalaking patriyarkal na segmentaryong linya ng pangkat etniko sa mundo.<ref name=pakhtunkhwa>[http://www.khyberwatch.com/English/node/3 ''Ethnic, Cultural and Linguistic Denominations in Pakhtunkhwa'']{{Dead link|date=Abril 2008}}, ''Khyberwatch.com'' (nakuha noong 7 Hunyo 2006).</ref> Tinayang nasa bandang 42 mga milyon ang kabuoang populasyon ng pangkat, subalit hindi pa rin makakuha ng tiyak na bilang dahil sa kawalan ng opisyal na senso sa Apganistan magmula pa noong 1979.<ref name="UNFPA Afghanistan">[http://afghanistan.unfpa.org/projects.html ''Afghanistan Census of Population and Housing: Phase one Household Listing''], ''UNFPA Projects in Afghanistan'' (nakuha noong 18 Pebrero 2007).</ref> Mayroong pagtatayang 60 pangunahing mga [[tribong Pashtun]] at mahigit sa 400 na kabahaging mga angkan ang mga taong Pashtun.<ref>[http://www.jamestown.org/events_details.php?event_id=22 ''Pakistan's Volatile North-West Frontier'']</ref>
Ang mga Pashtun ang pinakamalaking patriyarkal na segmentaryong linya ng pangkat etniko sa mundo.<ref name=pakhtunkhwa>[http://www.khyberwatch.com/English/node/3 ''Ethnic, Cultural and Linguistic Denominations in Pakhtunkhwa'']{{Dead link|date=Abril 2008}}, ''Khyberwatch.com'' (nakuha noong 7 Hunyo 2006).</ref> Tinayang nasa bandang 42 mga milyon ang kabuoang populasyon ng pangkat, subalit hindi pa rin makakuha ng tiyak na bilang dahil sa kawalan ng opisyal na senso sa Apganistan magmula pa noong 1979.<ref name="UNFPA Afghanistan">[http://afghanistan.unfpa.org/projects.html ''Afghanistan Census of Population and Housing: Phase one Household Listing''], ''UNFPA Projects in Afghanistan'' (nakuha noong 18 Pebrero 2007).</ref> Mayroong pagtatayang 60 pangunahing mga [[tribong Pashtun]] at mahigit sa 400 na kabahaging mga angkan ang mga taong Pashtun.<ref>[http://www.jamestown.org/events_details.php?event_id=22 ''Pakistan's Volatile North-West Frontier'']</ref>
Linya 10: Linya 10:
{{usbong|Tao|Apganistan|Pakistan}}
{{usbong|Tao|Apganistan|Pakistan}}


[[Kaurian:Mga taong Pashtun]]
[[Kaurian:Mga Pashtun]]
[[Kaurian:Mga pangkat etniko sa Apganistan]]
[[Kaurian:Mga pangkat etniko sa Apganistan]]
[[Kaurian:Mga pangkat etniko sa Pakistan]]
[[Kaurian:Mga pangkat etniko sa Pakistan]]

Pagbabago noong 06:45, 1 Nobyembre 2010

Ang mga taong Pashtun (Pastun: پښتون‎ Paṣ̌tun, Pax̌tun, na may anyo ng pagbabaybay din na Pushtun, Pakhtun, Pukhtun), tinatawag ding Pathan[1] (Urdu: پٹھان‎, Hindi: पठान Paṭhān) o etniko o katutubong mga Apgano,[2] ay isang pangkat na etnolingguwistikong Silanganing Iranyano na may populasyong pangunahing nasa Apganistan, Lalawigan ng Hilaga-Kanlurang Panimulaan, Pederal na Pinangangasiwaang mga Lugar na Matribo, at sa Lalawigang Balochistan ng Pakistan. Karaniwang katangian ng mga Pashtun ang kanilang paggamit ng wikang Pashto at ang pagsasagawa ng Pashtunwali, na isang sinaunang nakaugaliang pamumuhay sa pamamagitan ng mga kodigong natatangi na napanatili hanggang sa makabagong panahon.[3]

Binubuo ang lipunang Pashtun ng maraming mga tribo at mga angkan na hindi pulitikal na nagkakaisa[4] hanggang sa pagbangon ng Hotaki at Durrani noong ika-18 daang taon.[5] Nagkaroon ng mahalagang papel ang mga Pashtun noong panahon ng Dakilang Laro mula ika-19 daang taon hanggang ika-20 daang taon nang malagay sila sa pagitan ng mga disenyong imperyalista ng mga imperyong Britaniko at Ruso. Sa loob ng mahigit sa 300 mga taon, namuno sila bilang nangingibabaw na pangkat etniko sa Apganistan, na halos lahat ng mga pinuno ay isang Pashtun. Sa mas kamakailan lamang, nakatanggap ng pagpansing pandaigdigan ang mga Pashtun noong ng Digmaang Sobyet sa Apganistan ng dekada ng 1980, at sa pagbangon at pagbagsak ng Taliban, dahil sila ang pangunahing etnikong mga pangkat ng kinatawan sa kilusan. Isa ring mahalagang pamayanan sa Pakistan ang mga Pashtun, kung saan nakamit nila ang Pagkapangulo, matataas na mga tungkulin sa militar, at bilang pangalawang pinakamalaki ang bilang nga pangkat etniko.[6]

Ang mga Pashtun ang pinakamalaking patriyarkal na segmentaryong linya ng pangkat etniko sa mundo.[7] Tinayang nasa bandang 42 mga milyon ang kabuoang populasyon ng pangkat, subalit hindi pa rin makakuha ng tiyak na bilang dahil sa kawalan ng opisyal na senso sa Apganistan magmula pa noong 1979.[8] Mayroong pagtatayang 60 pangunahing mga tribong Pashtun at mahigit sa 400 na kabahaging mga angkan ang mga taong Pashtun.[9]

Mga sanggunian

  1. ↑ Mga Apgano (1) Isang pangkat etniko: mga tribong Pashtun na naninirahan sa lugar na nakahimlay lumabis-kumulang sa pagitan ng Hindung Kush sa Hilaga at sa Indus sa Timog; mga Pathan. Dumating na nangangahulugang mga Pathan na naninirahan sa Pakista at Apganistan. Hinati sa dalawang pangunahing mga pangkat, ang mga Abdali (qv) at ang mga Ghilzai (qv). Ang nangingibabaw na pangkat etniko sa Apganistan. (2) Alin mang naninirahan sa Apganistan (makabagong kahulugan, marahil hindi mas maaga kaysa ika-19 daang taon).
  2. ↑ History Of The Mohamedan Power In India ni Muhammad Qāsim Hindū Šāh Astarābādī Firištah, ang mga tekstong Persyano ng Instituto ng Araling Pantao ng Packard na isinalinwika (nakuha noong 10 Enero 2007).
  3. ↑ Globalized Islam: The Search For A New Ummah ni Olivier Roy, pahina 261.
  4. ↑ "Khushal Khan Khattak".
  5. ↑ Apganistan, CIA World Factbook (nakuha noong 7 Hunyo 2006)
  6. ↑ Musharraf Contends with the Pashtun Element in the Pakistani Army, Global Terrorism Watch (nakuha noong 1 Nobyembre 2007).
  7. ↑ Ethnic, Cultural and Linguistic Denominations in Pakhtunkhwa[patay na link], Khyberwatch.com (nakuha noong 7 Hunyo 2006).
  8. ↑ Afghanistan Census of Population and Housing: Phase one Household Listing, UNFPA Projects in Afghanistan (nakuha noong 18 Pebrero 2007).
  9. ↑ Pakistan's Volatile North-West Frontier

TaoApganistanPakistan Ang lathalaing ito na tungkol sa Tao, Afghanistan at Pakistan ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mga_Pastun&oldid=725110"