Titik na tono

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Register tones
˥ ˦ ˧ ˨ ˩
꜒ ꜓ ꜔ ꜕ ꜖
Bilang ng PPA519–523
Entity (decimal)˥–˩
Pag-encode
Unicode (hex)U+02E5–U+02E9
Level tones
˥ ˧ ˩
˥ ˩
Long level-tone letters are commonly used for non-checked syllables and short letters for checked syllables, though this is not an IPA distinction.
Rising and falling tones[1]
˩˥ ˧˥ ˨˦ ˩˧ ˩˩˧
˥˩ ˥˧ ˦˨ ˧˩ ˥˥˧
Peaking and dipping tones[1]
˩˥˧ ˧˥˩ ˧˥˧ ˩˧˩
˥˩˧ ˧˩˥ ˥˧˥ ˧˩˧
˨˦˨ ˦˨˦ ˨˩˧꜔꜓꜕
Contour-tone letters are composed as sequences:
˥ ˧ → ˥˧, ˧ ˩ ˧ → ˧˩˧

Ang titik na tono ay mga alpabetikong simbolo na ginagamit upang ilarawan ang iba't ibang tono na makikita sa isang wika, partikular na laganap sa mga wikang nagtatampok ng mga contour tone.

Mga titik ng tono ng chao (IPA)[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang mga contours ng tono ng Mandarin Chinese. Sa convention para sa Chinese, 1 ay mababa at 5 ay mataas. Ang mga katumbas na letra ng tono ay ˥ , ˧˥ , ˨˩˦ , ˥˩ .

Noong 1920s,[2] ipinakilala ni Yuen Ren Chao ang isang hanay ng mga iconic na letra ng tono batay sa isang musical staff sa pamamagitan ng pagsasama ng isang reference stave sa itinatag na balangkas ng International Phonetic Alphabet (IPA). Ang stave na ito ay naging isang opsyon sa IPA noong 1989 at kasalukuyang malawak na pinagtibay.[3] Bago ang pagpapakilala ng stave, ang pagguhit ng mga contour ng pitch nang wala ito ay naging mahirap na makilala ang mga banayad na pagkakaiba sa pitch. Karaniwan, siyam na tono lamang ang karaniwang nakikilala: mataas, katamtaman, at mababang antas ([ˉa ˗a ˍa] o bilang mga tuldok sa halip na mga macron para sa 'walang accent' na mga tono); mataas na pagtaas at pagbaba ([ˊa ˋa]); mababang pagtaas at pagbaba ([ˏa ˎa]); at peaking at paglubog ([ˆa ˇa]). Gayunpaman, lumitaw ang mas tumpak na notasyon, at tinanggap ng IPA ang kalagitnaan ng pagtaas at pagbaba ng mga tono kung kinakailangan.[4] Sa orihinal, ang mga letra ng Chao tone ay x-height, ngunit mula noon ay pinahaba na ang mga ito upang mapahusay ang visibility ng pitch distinctions.

Ang mga kumbinasyon ng mga letra ng tono ng Chao ay lumilikha ng mga graphical na representasyon ng pitch contour ng isang tono, na ang pitch ay naka-map sa loob ng espasyo ng titik at nagtatapos sa isang vertical bar. Halimbawa, inilalarawan ng [ma˨˩˦] ang mid-dipping pitch contour ng Chinese na salita para sa kabayo, 馬／马 mǎ. Ang mga indibidwal na titik ng tono ay nakikilala sa limang antas ng pitch: ˥ nagsasaad ng 'sobrang taas' o 'itaas', ˦ nagsasaad ng 'mataas', ˧ kumakatawan sa 'gitna', ˨ nagsasaad ng 'mababa', at ˩ na nagpapahiwatig ng 'sobrang mababa' o 'ibaba'. Kapansin-pansin na walang wikang kilala na umaasa sa higit sa limang antas ng pitch.

Yung mga letra ay nakasulat sa tapos ng pantig.[5][6] Halimbawa, ang Standard na Mandarin ay may sumusunod na mga tono sa pantig sinasalita sa paghihiwalay:

tono



</br> paglalarawan 		tono



</br> sulat 		Chao na tono



</br> mga numero 		tono



</br> numero 		Pinyin Tradisyonal



</br> Intsik 		Pinasimple



</br> Intsik 		pagtakpan
Mataas na lebel ma˥˥ ma 55 ma 1 ma 媽 妈 ina
kalagitnaan ng pagsikat ma˧˥ ma 35 ma 2 má 麻 麻 abaka
Mababang paglubog ma˨˩˦ ma 214 ma 3 mǎ 馬 马 kabayo
Mataas na pagbagsak ma˥˩ ma 51 ma 4 mà 罵 骂 pagalitan

Zhuang[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa maraming linguistic system, ang mga numero ng tono ay walang putol na isinama sa ortograpiya at teknikal na itinuturing na mga titik sa kabila ng pagpapanatili ng label na "mga numero." Gayunpaman, ang Zhuang ay nagpapakita ng isang natatanging kaso kung saan, noong 1957 Chinese orthography, ang mga digit ay biswal na binago upang makilala ang mga ito nang graphical mula sa mga numerical na digit. Ang pag-adopt ng dalawang titik mula sa Cyrillic, ⟨з⟩ at ⟨ч⟩ ay pinalitan ang visually similar tone numbers ⟨3⟩ at ⟨4⟩. Noong 1982, ang mga character na Cyrillic na ito ay pinalitan ng mga letrang Latin, na may isa sa mga ito, ⟨h⟩, na nagsisilbi na ngayon ng dalawahang layunin bilang parehong titik ng katinig na kumakatawan sa /h/ at isang letra ng tono na nagsasaad ng kalagitnaan ng tono.

Mga titik ng tono ng Zhuang
tono



</br> numero 		titik ng tono Pitch



</br> numero
1957 1982 IPA
1 ∅ ˨˦ 24
2 ƨ z ˧˩ 31
3 з j ˥ 55
4 ч x ˦˨ 42
5 ƽ q ˧˥ 35
6 ƅ h ˧ 33

Mga Tala[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ 1.0 1.1 A great deal more combinations than these are possible. These examples are only slightly expanded from the limited set of ligatures suggested by Chao for broad phonetic notation, where mid-high and mid-low tones combine only with each other, and level does not combine with rising or falling.
  2. ↑ (Chao 1930)
  3. ↑ By default, IPA fonts display the Chao tone letters with the stave. However, SIL provides an option to omit it. See 'Hide tone contour staves' in the tunable feature settings of Gentium, Charis and Andika.
  4. ↑ A mid acute accent for mid-rising tone is not supported by Unicode as of 2021.
  5. ↑ (Chao 1956)
  6. ↑ (Chao 1968)

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

 

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Titik_na_tono&oldid=2097118"