Tingnan ang wikitext ng Watawat ng Litwanya

{{multiple issues|
{{more citations needed|date=Enero 2024}}
{{MOS|date=Enero 2024}}
{{cleanup|date=Enero 2024|reason=Kailangan ayusin ang balarila at pagkakasulat. Kailangan isalin din ang mga banyagang salita.}}
}}{{Infobox flag
|Name = Republic of Lithuania
|Article = 
|Image = Flag of Lithuania.svg
|Use = 111100
|Symbol = {{FIAV|111100}} {{FIAV|normal}} {{FIAV|Equal}} {{IFIS|Vertical normal}}
|Proportion = 3:5
|Adoption = 25 April 1918 (first adoption)<br />18 November 1988 (restored in 1:2 ratio)<br />8 July 2004 (current version)
|Design = A horizontal [[triband (flag)|triband]] of yellow, green and red
|Designer = {{ubl|[[Jonas Basanavičius]]|[[Tadas Daugirdas]]|[[Antanas Žmuidzinavičius]]}}
|Type = National
|Image2 = Flag of Lithuania (state).svg
|Imagetext2 = State flag of Lithuania
|Use2 = [[Naval jack]] and [[State flag|historical state flag]]
|Symbol2 = 
|Proportion2 = 3:5
|Adoption2 = 2004; first documented use in 1410
|Design2 = A red flag with the [[Coat of arms of Lithuania|Vytis]] on the center
|Type2 = State
}}

Ang '''watawat ng [[Litwanya]]''' ({{lang-lt|Lietuvos vėliava}}) ay binubuo ng pahalang na [[Triband (bandila)|tricolor]] ng dilaw, berde, at pula. Pinagtibay ito noong 25 Abril 1918 noong unang panahon ng kalayaan ng Lithuania (noong ika-20 siglo) mula 1918 hanggang 1940, na tumigil sa pananakop muna ng [[Soviet Union]], at pagkatapos ng [[Nazi Germany]] (1941). –1944). Noong panahon ng pananakop ng Sobyet pagkatapos ng World War II, mula 1945 hanggang 1988, ang [[Flag of the Lithuanian SSR|Soviet Lithuanian flag]] ay binubuo una ng generic red [[Flag of the Soviet Union|Soviet flag]] na may pangalan ng republika, noong 1953 na binago sa pulang bandila na may puti at berdeng mga banda sa ibaba.

Ang watawat ay muling pinagtibay noong 18 Nobyembre 1988, mga 1.5 taon bago ang [[Act of March 11|muling pagtatatag ng kalayaan ng Lithuania]] at halos tatlong taon bago ang [[pagbagsak ng Unyong Sobyet]]. Ang huling pagbabago sa kasalukuyang bandila ay naganap noong 2004, nang ang [[aspect ratio]] ay nagbago mula 1:2 hanggang 3:5.

==Kasaysayan==
[[File:Alex K Grundwald flags 1410-03.svg|thumb|{{FIAV|reconstructed}} Battle flag na may [[Vytis]], 1410, reconstruction]]
[[File:Flag of Lithuania (1918–1940).svg|thumb|{{FIAV|historical}} Pambansang watawat (1918–1940)]]

===Watawat ng makasaysayang estado===
Ang pinakaunang kilalang mga flag na may pagkakakilanlang Lithuanian ay naitala noong ika-15 siglo ''[[Banderia Prutenorum]]'', na isinulat ni [[Jan Długosz]]. Sa [[Labanan ng Grunwald]] noong 1410, dalawang natatanging bandila ang naroroon. Ang karamihan sa 40 regiment ay may dalang pulang banner na naglalarawan ng isang [[Pahonia|nakasakay na kabalyero sa pagtugis]]. Ang watawat na ito, na kilala bilang ''[[Vytis]]'', ay gagamitin sa kalaunan bilang watawat ng digmaan ng Lithuanian, at muli noong 2004 bilang watawat ng estado. Ang natitirang mga rehimyento ay may dalang pulang banner na nagpapakita ng [[Mga Hanay ng Gediminas]]. Ang mga nagdala ng Vytis ay bahagi ng [[Grand Ducal Lithuanian Army|Grand Ducal Lithuanian army]], habang ang mga may hawak ng Column of Gediminas ay mula sa [[Lithuanian nobility]]. Hanggang sa katapusan ng ika-18 siglo, nang ito ay [[Partitions of Poland|ay annexed by the Russian Empire]], ginamit ng Grand Duchy of Lithuania ang Vytis bilang watawat nito.<ref name="history">[http:// www3.lrs.lt/home/w5_viewer/statiniai/seimu_istorija/w5_show-p_r=4056&p_d=49324&p_k=2.html Seimas ng Lithuania – Kasaysayan ng Pambansang Watawat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org /web/20200610185318/http://www3.lrs.lt/home/w5_viewer/statiniai/seimu_istorija/w5_show-p_r%3D4056%26p_d%3D49324%26p_k%3D2.html |date=10 June }. Nakuha noong Disyembre 15, 2006</ref>

===Paglikha ng modernong watawat===
[[File:Vilnius Conference 1917.jpg|thumb|Flag na ginamit ng mga kalahok ng [[Vilnius Conference]] noong 1917]]
Ang pagsilang ng dilaw, berde, at pulang tricolor ay naganap sa panahon ng pagmamaneho ng ibang mga republika sa Europa upang baguhin ang kanilang mga watawat. Isang halimbawa na nagbigay-buhay sa ideya ng tricolor ay ang [[Flag of France|French]] asul, puti, at pulang bandila na pinagtibay pagkatapos ng [[French Revolution]]. Ang tanging tatlong kulay na umiral para sa Lithuania bago ang dilaw, berde, at pulang bandila ay isang berde, puti, at pulang bandila na ginamit upang kumatawan sa [[Lithuania Minor]].<ref name="history"/>

Hindi alam kung sino ang orihinal na nagmungkahi ng dilaw, berde, at pula na mga kulay, ngunit ang ideya ay kadalasang iniuugnay sa mga Lithuanian na tapon na naninirahan sa ibang lugar sa Europa o sa Estados Unidos noong ika-19 na siglo. Ang tatlong kulay na ito ay madalas na ginagamit sa mga katutubong weaving at [[pambansang kasuotan|tradisyonal na damit]].<ref>{{Cite journal|url=http://www.fibtex.lodz.pl/56_12_37.pdf|title=The Peculiarities ng Ornamentation ng Lithuanian Traditional Woven Textiles|first1=Ingrida|last1=Zdanavičiūtė|first2=Vytautas|last2=Milašius|first3=Jurgis|last3=Katunskis|access-date=23 December 2006|archive-date=30|archive-date=30 -url=https://web.archive.org/web/20200731155019/http://www.fibtex.lodz.pl/56_12_37.pdf|url-status=live|journal=Fibres & Textiles sa Eastern Europe|date= Abril–Hunyo 2006|volume=14|issue=2|pages=37–40}}</ref> Sa [[Great Seimas of Vilnius]] noong 1905, ang watawat na ito ay pinaboran sa Vytis banner bilang bandila ng bansang Lithuanian. Ang Vytis, na mahigpit na itinaguyod ni [[Jonas Basanavičius]], ay hindi pinili sa tatlong dahilan: ang una ay bilang bahagi ng pagpupursige para sa pambansang pagkakakilanlan, nais ng mga Seimas na medyo dumistansya ang sarili mula sa bandila ng Grand Duchy ng Lithuania, na sumasaklaw din sa mga bansang naiiba na ngayon tulad ng [[Belarus]] at Ukraine. Ang ikalawang isyu ay ang pagpili ng kulay na pula ng mga rebolusyonaryo na inihanay ang kanilang mga sarili sa [[Marxismo|Marxist]] o [[Komunismo|Komunista]]. At sa wakas, ang watawat na may Vytis ay magiging masyadong kumplikado at hindi madaling maitahi.<ref name="rimsa">{{cite book |first=Edmundas |last=Rimša |title=Heraldry: Past to Present |year=2005 |publisher=Versus aureus |location=Vilnius |isbn=9955-601-73-6 |pages=82–87}}</ref>

[[File:Presidium of the Culture Congress in Kaunas, Lithuania, 1927.jpg|thumb|The Lithuanian triband at the Culture Congress in [[Kaunas]], 1927.]]
Ang mga debate tungkol sa pambansang watawat ay naganap muli noong 1917 sa panahon ng [[Vilnius Conference]]. Dalawang kulay, berde at pula, ang napili batay sa kanilang paglaganap sa katutubong sining. Pinalamutian ng artist [[Antanas Žmuidzinavičius]] ang conference hall ng maliliit na pula at berdeng bandila. Gayunpaman, hindi nagustuhan ng mga delegado ang disenyo dahil ito ay masyadong madilim at madilim.<ref name="rimsa"/> Pagkatapos ay iminungkahi ni Tadas Daugirdas na magdagdag ng makitid na strip ng dilaw (upang sumagisag sa pagsikat ng araw) sa pagitan ng pula (mga ulap na naiilawan. sa pagsikat ng araw sa umaga) at berde (mga bukid at kagubatan).<ref>{{cite web |url=http://www.flaggenlexikon.de/flitauen.htm |title=National Flagge des Litauen |access-date=14 Abril 2005 |author=Volker Preuß |language=de |archive-date=14 Abril 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050414160648/http://www.flaggenlexikon.de/flitauen. |url-status=live }}</ref> Gayunpaman, nagpasya ang mga delegado na ang usapin ay dapat ayusin ng isang espesyal na komisyon, na binubuo nina Basanavičius, Žmuidzinavičius, at Daugirdas. Noong 19 Abril 1918, isinumite nila ang kanilang huling protocol sa [[Council of Lithuania]]. Ang watawat ay dapat na tatlong kulay (dilaw sa itaas, berde sa gitna, at pula sa ibaba) na may Vytis sa kaliwang sulok sa itaas o sa gitna.<ref name="rimsa"/> Tinanggap ng Konseho ang panukala, ngunit ang 1922 [[Konstitusyon ng Lithuania]] ay hindi nagsama ng anumang pagbanggit ng eskudo. Pinagtibay nito ang pambansang watawat na ginagamit ngayon. Ang alinman sa mga debate ay nabigong makabuo ng makasaysayang bandila.<ref name="rimsa"/> Nagpatuloy ang mga talakayan sa pambansang watawat; itinuturing ng mga kalaban nito ang ginto na hindi angkop na kulay, dahil ang kumbinasyon ng dilaw, berde, at pula ay hindi sumunod sa umiiral na [[rule of tincture|rules of heraldry]]. Gayunpaman, walang pagbabagong ginawa sa panahon ng [[Interwar period]].

===Pananakop ng Sobyet===
{{further|Flag of the Lithuanian Soviet Socialist Republic}}
Noong [[World War II]], ang Lithuania ay [[Occupation of the Baltic states|sinakop ng Soviet Union]] (1940–1941, 1944–1990) at [[Occupation of Lithuania by Nazi Germany|Nazi Germany]] ( 1941–1944). Ang paggamit ng pambansang watawat sa panahong ito ay ipinagbabawal at inusig. Dalawang watawat ang ginamit noong panahon ng pananakop ng Sobyet (1944–1988): kaagad pagkatapos ng digmaan, ang watawat ay binubuo ng isang pulang patlang, ginintuang [[martilyo at karit]] na may [[alpabetong Latin|Latin]] na mga karakter '' LIETUVOS TSR'' (Lithuanian SSR sa [[Lithuanian language]]) sa itaas nila sa gintong [[sans-serif]] lettering.<ref name=rimsa/> Ang watawat na iyon ay pinalitan noong 1953 ng huling bandila na ginamit ng [[Lithuanian Soviet Socialist Republic]]—isang pulang bandila, na may martilyo at karit at bituin sa [[Flag terminology#Description of standard flag parts and terms|hoist]]. Sa ibaba ng bandila, isang puti at berdeng pahalang na bar ang inilagay.<ref name="history"/> Ang pulang bahagi ng bandila ay kinuha ng {{frac|2|3}} ng lapad ng bandila, ang puting {{ frac|1|12}} at ang berdeng {{frac|1|4}}.<ref name=rimsa/> Mula noong Lithuania [[Bans on communist symbols|banned Soviet symbols]] noong 2008, itinaas o kung hindi man gamit ang Lithuanian Ang watawat ng SSR sa publiko ay labag sa batas.<ref>{{Cite web|date=2021-11-05|title=Lithuanian penal code|url=http://www.infolex.lt/ta/336765:str524|url-status =live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717112524/http://www.infolex.lt/ta/336765:str524 |archive-date=17 Hulyo 2021 }}</ref>

===Pagpapanumbalik ng modernong watawat===
[[File:Flag of Lithuania (1988–2004).svg|thumb|{{FIAV|historical}} Flag of Lithuania mula 1988 hanggang 2004. Ang bandila ay may 1:2 ratio noong panahong iyon.]]
[[File:Flag of Lithuania on top of Vilnius Castle Complex.JPG|thumb|Flag of Lithuania on top of Vilnius Castle Complex]]
Noong 1988, nang ang Lithuanian [[Singing Revolution|kilusan tungo sa kalayaan]] ay lumakas, muling kinilala ng [[Supreme Soviet of the Lithuanian SSR|Lithuanian Supreme Soviet]] ang tatlong kulay bilang pambansang watawat<!-- , na pormal na tinukoy ang mga kulay makalipas ang isang taon, kung saan pinalitan ng tatlong kulay ang watawat ng Lithuanian ng Sobyet -->, sa pamamagitan ng pag-amyenda sa artikulo 168 ng Konstitusyon (Pundamental na Batas) ng Lithuanian SSR.<ref>
[http://tar.tic.lt/Default.aspx?id=2&item=results&aktoid=25FBD656-DD1F-4D7F-8414-C1AA0F35D0F3 18 November 1988 Law of the Lithuanian Soviet Socialist Republic № XI-2660 "On amendments to the articles 168 and 169 of the Constitution of the Lithuanian SSR"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130801024049/http://tar.tic.lt/Default.aspx?id=2&item=results&aktoid=25FBD656-DD1F-4D7F-8414-C1AA0F35D0F3 |date=1 August 2013 }} {{in lang|lt}}
</ref>

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Pambansang Watawat]]
[[Kategorya:Mga watawat]]