Wikang Groenlandes

Greenlandiya
kalaallisut
Ang paladantaan nakasaad sa wikang Greenlandiya at Danska.
Katutubo sa	Greenland
Rehiyon	Greenland, Denmark
Pangkat-etniko	Greenlandic Inuit
Mga natibong tagapagsalita	56,000
Pamilya	Eskimo–Aleut Eskimo Inuit Greenlandiya
Mga diyalekto	Kalaallisut Tunumiisut Inuktun
Sistema ng panulat	Latin Scandinavian Braille
Opisyal na katayuan
Opisyal na wika sa	Greenland
Kinikilalang wika ng minorya sa	Denmark
Pinapamahalaan ng	Oqaasileriffik The Language Secretariat of Greenland
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1	kl
ISO 639-2	kal
ISO 639-3	kal
ELP	Kalaallisut
West Greenlandic is classified as Vulnerable by the UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger.

Ang wikang Greenlandic ( Greenlandic: kalaallisut Padron:IPA-kl  ; Danes: grønlandsk Padron:IPA-da ) ay isang wikang Eskimo–Aleut na may humigit-kumulang 56,000 nagsasalita, karamihan ay Greenlandic Inuit sa Greenland . Ito ay malapit na nauugnay sa mga wikang Inuit sa Canada tulad ng Inuktitut . Ito ang pinakamalawak na sinasalitang wikang Eskimo–Aleut.

Ang Greenlandic ang nag-iisang opisyal na wika ng Rehiyong Awtonono ng Greenland mula noong Hunyo 2009, na isang hakbang ng Naalakkersuisut, ang pamahalaan ng Greenland, upang palakasin ang wika sa pakikipagkumpitensya nito sa kolonyal na wika, Danes . Ang pangunahing uri ay Kalaallisut, o West Greenlandic. Ang pangalawang uri ay Tunumiit oraasiat, o East Greenlandic. Ang wika ng Thule Inuit ng Greenland, Inuktun o Polar Eskimo, ay isang kamakailang pagdating at isang diyalekto ng Inuktitut .

Ang Greenlandic ay isang polysynthetic na wika na nagbibigay-daan sa paglikha ng mahahabang salita sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng mga ugat at suffix . Ang morphosyntatikong pagkakahanay ng wika ay ergativo, na tinatrato ang argumento (paksa) ng isang verbo intransitivo at ang bagay ng isang verbo sa isang paraan, ngunit ang paksa ng isang transitibong verbo sa iba.

Ang mga pangngalan ay pinapalitan ng isa sa walong kaso at para sa pag-aari. Ang mga pandiwa ay deklinado para sa isa sa walong emosyon at para sa bilang at tao ng paksa at layon nito. Ang parehong mga pangngalan at pandiwa ay may kumplikadong morfologiyang derivasyonal. Ang pangunahing pagkakasunud- sunod ng salita sa mga sugnay na palipat ay paksa–layon–pandiwa . Ang subordination ng mga sugnay ay gumagamit ng mga espesyal na subordinadong na halo. Ang tinatawag na kategoryang pang-apat na tao ay nagbibigay-daan sa paglipat-sanggunian sa pagitan ng mga pangunahing sugnay at mga pantulong na sugnay na may iba't ibang paksa.

Ang Greenlandic ay kapansin-pansin sa kawalan nito ng sistema ng gramatikal na panahunan ; at temporal na relasyon ay normal na ipinahahayag sa pamamagitan ng konteksto ngunit gayundin sa pamamagitan ng paggamit ng temporal na mga hanay tulad ng "kahapon" o "ngayon" o kung minsan sa pamamagitan ng paggamit ng mga derivational suffix o ang kumbinasyon ng mga panlapi na may aspectual na kahulugan na may semantikong leksikal na aspeto ng iba't ibang mga pandiwa. Gayunpaman, iminungkahi ng ilang linggwista na ang Greenlandic ay palaging nagmamarka ng hinaharap na panahunan .

Ang isa pang tanong ay kung ang wika ay may pagsasama-sama ng pangngalan o kung ang mga prosesong lumilikha ng mga kumplikadong panaguri na kinabibilangan ng mga nominal na ugat ay likas na derivational.

Kapag gumagamit ng mga bagong konsepto o teknolohiya, kadalasang gumagawa ang Greenlandika ng mga bagong salita na ginawa mula sa mga ugat ng Greenlandic, ngunit ang modernong Greenlandic ay kumuha din ng maraming salitang hiram mula sa Danes

at Ingles .

Ang wika ay isinulat sa Latin script mula noong nagsimula ang kolonisasyon ng Danish noong 1700s. Ang unang ortograpiya ng Greenlandic ay binuo ni Samuel Kleinschmidt noong 1851, ngunit sa loob ng 100 taon, malaki na ang pagkakaiba nito sa sinasalitang wika dahil sa ilang pagbabago sa tunog . Isang malawak na reformang ortographiya ang isinagawa noong 1973 at ginawang mas madaling matutunan ang iskript. Nagresulta ito sa pagsulong sa Literaturang Greenandiya, na ngayon ay kabilang sa pinakamataas sa mundo .