Datu Ali
 | Marami pong problema ang artikulong ito. Tulungang mapabuti po ito o di kaya'y talakayin ang mga problemang nakasaad sa pahina ng usapan nito.Padron:Cleanup reorganize
|
| Datu Ali | |
|---|---|
| |
| Panahon | Marso 1902 – 22 Oktubre 1905 |
| Sinundan | Datu Uto |
| Buong pangalan | |
| Rajamuda Datu Ali bin Sultan Bayao bin Sultan Maitum | |
| Lalad | Buayan |
| Ama | Sultan Bayao |
| Kamatayan | Oktubre 22, 1905 Ilog Malala, Maguindanao |
| Pananampalataya | Sunismo |
Si Datu Ali ay ang Rajahmuda ng Tinungkup (alternatibong binabaybay bilang Tinukop) sa loob ng Sultanato ng Buayan bago humalili sa kanyang pinsan, si Datu Uto, bilang pormal na Raha ng Buayan mula sa pagkamatay ni Uto sa taon 1902 hanggang sa kanyang kamatayan noong 1905. Siya ang pinsan ni Datu Uto ng Buayan at kapatid ni Datu Djimbangan at Sultan Tambilawan ng Kudarangan, at bilang isang mataas na pinuno, dinaig niya ang kanyang mga kapatid upang mamahala sa lugar ng Kudarangan. [1] [2]
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pahanon ng mga Espanyol
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong 1886, tumanggi si Datu Ali at ang kanyang pinsan na si Datu Uto na parangalan ang watawat ng Espanya at nanumpa na walang iiwanang Kastila sa Cotabato. Ang ilan sa mga kubo ni Uto ay winasak ng mga Kastila ngunit nabigo ang mga tropang Espanyol na makapasok sa teritoryo ng Moro. Sinalakay ni Datu Ali ang bayan ng Lepanto malapit sa kuta ng Kastila ng Bugcaon, pinatay ang labing-apat at ninakawan ang lugar nang matapos ang kampanya. [3]
Ang pagbagsak ni Datu Uto sa pagsulong ng mga Espanyol noong 1890 ay humantong sa kanyang pagkatapon. Lumikha ito ng vacuum sa Buayan sultanate na pinunan nina Datu Ali, Datu Djimbangan at Datu Piang .
Anuman ang katotohanan na si Datu Piang ay nagsilbi sa ilalim ni Datu Uto bilang kanyang Ministro ng mga Lupain, ang kanyang maliwanag na pagtataksil laban kay Uto sa pamamagitan ng pagdeklara sa kanyang sarili bilang Sultan ng Mindanao sa kabila ng pagiging ignorante ng mga naghaharing awtoridad ng Buayan, ay humantong kay Datu Uto na ibalik ang utos ng kanyang mga mandirigma sa kanyang pinsan na si Datu Ali. [4]
Pagsakop sa Buluan at Talik
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Buluan ay kilala na may malawak na gastos sa matabang kapatagan, at isang nakapagpapalakas na klima, na naging paksa ng interes ni Datu Ali, na nagpatuloy na kontrolin ang buong teritoryo. Sa kabilang banda, ang mga tao sa timog, ay natanaw ang malago na lambak na ito mula sa tuktok ng mga bulubundukin sa Tupi at Koronadal, sa pamumuno ni Sultan ng Talik na si SULTAN SAMBUTO, na nagpasya na galugarin at kunin ang walang nakatira na lugar. [5]
Nang malaman ni Datu Ali na ang Sultan ng Talic at ang kanyang mga tagasunod ay nagkampo sa Talic, tinipon ni Datu Ali ang kanyang mga tauhan at pinalaban ang Sultan ng Talic at madali siyang pinalayas. Sa kanyang tagumpay, si Datu Ali ang naging pinakamakapangyarihang pinuno sa rehiyon sa pagitan ng Koronadal sa timog at Maganoy sa hilaga. Ang kanyang domain ngayon ay pinalawak mula sa kapitbahayan ng Malabang hanggang Sarangani Point. [6] [7]
Si Datu Ali noon ay magaling na pinuno ng Cotabato upper valley at itinuring na pinakamataas na pinuno ng Sultanate of Maguindanao noong unang bahagi ng ika-20 siglo. Nakuha ni Ali ang lahat ng mga prerogative ng isang lehitimong pinuno, inangkin ni Ali ang titulong "Rajah of Buayan" o "Rajah Buayan".
- ↑ Robert A. Fulton (2009). Moroland: The History of Uncle Sam and the Moros 1899-1920. Tumalo Creek Press. ISBN 978-0979517303.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Palafox, Quennie Ann. "Sultan of the River: The Rise and Fall of Datu Uto of Buayan". National Historical Commission of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal noong 8 Nobyembre 2016. Nakuha noong 8 Nobyembre 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Vic Hurley; Christopher L. Harris (1 October 2010). Swish of the Kris, the Story of the Moros, Authorized and Enhanced Edition. Cerberus Books. pp. 210–. ISBN 978-0-615-38242-5.
- ↑ Williams, Mark S. (2011). Business and Peace:The Case of La Frutera Planatation in Datu Paglas, Maguindanao, Philippines. Dissertation.com,Florida.ISBN 1-61233-758-9
- ↑ Saleeby, N M. (1913). The Moro problem; an academic discussion of the history and solution of the problem of the government of the Moros of the Philippine Islands.P. I. [Press of E. C. McCullough & co. ], Manila. p.15.
- ↑ Saleeby, N M. (1913). The Moro problem; an academic discussion of the history and solution of the problem of the government of the Moros of the Philippine Islands.P. I. [Press of E. C. McCullough & co. ], Manila. p.15.
- ↑ Williams, Mark S. (2011). Business and Peace:The Case of La Frutera Planatation in Datu Paglas, Maguindanao, Philippines. Dissertation.com,Florida.ISBN 1-61233-758-9