Sinapsido: Pagkakaiba sa mga binago
m Bot: Migrating 38 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q189069 (translate me) |
m re-categorisation using AWB |
||
| Linya 17: | Linya 17: | ||
}} |
}} |
||
[[File:Skull synapsida 1.svg|thumb|right|200px|Ang mga synapsida ay maitatangi ng isang [[temporal fenestra]] na butas sa likod ng bawat mata(kanang ibaba).]] |
[[File:Skull synapsida 1.svg|thumb|right|200px|Ang mga synapsida ay maitatangi ng isang [[temporal fenestra]] na butas sa likod ng bawat mata(kanang ibaba).]] |
||
Ang mga '''Synapsida''' na kasingkahulugan ng mga '''theropsid''' ay isang pangkat ng mga hayop na kinabibilangan ng mga [[mamalya]] at bawat hayop na mas malapit na nauugnay sa mga [[mamalya]] kesa sa mga [[amniota]].<ref>Laurin and Reisz 2007.</ref> Ang mga ito ay madaling maihihiwalay mula sa ibang mga amniota sa pagkakaron ng mga ito ng isang [[temporal fenestra]] na isang bukasan na mababa sa [[bubong ng bungo]] sa likdo ng bawat mata na nag-iiwan ng isang [[zygomatic arch|mabutong akro]] sa ilalim ng bawat isa. |
Ang mga '''Synapsida''' na kasingkahulugan ng mga '''theropsid''' ay isang pangkat ng mga hayop na kinabibilangan ng mga [[mamalya]] at bawat hayop na mas malapit na nauugnay sa mga [[mamalya]] kesa sa mga [[amniota]].<ref>Laurin and Reisz 2007.</ref> Ang mga ito ay madaling maihihiwalay mula sa ibang mga amniota sa pagkakaron ng mga ito ng isang [[temporal fenestra]] na isang bukasan na mababa sa [[bubong ng bungo]] sa likdo ng bawat mata na nag-iiwan ng isang [[zygomatic arch|mabutong akro]] sa ilalim ng bawat isa.<ref name=Romer>[[Alfred Romer|Romer, A.S]]. & Parsons, T.S. (1985): ''The Vertebrate Body.'' (6th ed.) Saunders, Philadelphia.</ref> Ang mga primitibong synapsida ay karaniwang tinatawag na mga [[pelikosauro]]. Ang mga mas maunlad na tulad ng [[mamalya]] ang mga [[therapsida]]. Ang mga hindi mamalyang mga kasapit nito ay inilalarawan bilang '''mga tulad ng mamalyang reptilya''' sa klasikong sistematika<ref name=Carroll397>Carroll 1988: 397.</ref><ref name=Benton122>Benton 2005: 122.</ref> ngunit tinutukoy bilang mga '''tangkay na mamalya''' sa ilalim ng terminolohiyang kladistiko.<ref>Donoghue, Philip (2005), "[http://palaeo.gly.bris.ac.uk/donoghue/PDFs/2005/Donoghue_2005b.pdf Matters of the Record: Saving the stem group---a contradiction in terms?]". Page 555 (pdf document page 3 of 6)</ref> Ang mga synapsida ay nag-[[ebolusyon|ebolb]] mula sa mga basal na [[amniota]] at isa sa dalawang mga pangunahing pangkat ng kalaunang mga amniota. Ang isa ang mga [[sauropsida]] na isang pangkat na kinabibilangan ng mga modernong [[reptilya]] at [[ibon]]. Ang natatanging temporal fenestra ng mga synapsida ay nag-ebolb sa ninunong synapsida mga 324 milyong taon ang nakalilipas sa panahong [[Pennsylvaniyano]] sa Huling [[Karboniperoso]]. Ang mga synapsida ang mga pinakamalaking [[tetrapoda|pang-lupaing bertebrado]] sa panahong [[Permiyano]] 299 hanggang 251 milyong taon ang nakalilipas. Gaya ng halos lahat na mga pangkat na nabubuhay sa panahong ito, ang mga bilang at pagkakaiba nito ay malalang nabawasan sa [[Pangyayaring ekstinksiyon na Permiyano-Triasiko]]. Bagaman ang ilang espesye ay nagpatuloy sa panahong [[Triasiko]], ang mga [[arkosauro]] na mga hindi-mamalyang synapsida ay tumagal ng mas mahaba sa Triasiko bagaman ang mga nakapagpatuloy na mga synapsida ay nagpatuloy hanggang sa panahong [[Kretaseyoso]]. Gayunpaman, bilang isang unit na pilohenetiko, ang mga ito ay kinabibilangan ng mga mamalya bilang mga inapo nito at sa kahulugang ito, ang mga synapsida ay labis pa ring isang nabubuhay na pangkat ng mga [[bertebrado]]. Pagkatapos ng [[pangyayaring ekstinksiyong Kretaseyoso-Paleohene]], ang mga synapsida sa anyo ng mga mamalya ay muling naging pinakamalaking mga hayop na pang-lupain. |
||
==Mga sanggunian== |
==Mga sanggunian== |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
||
[[Kategorya: |
[[Kategorya:Synapsida]] |
||
[[Kategorya:Mga therapsida]] |
[[Kategorya:Mga therapsida]] |
||
[[Kategorya:Mga pelikosauro]] |
[[Kategorya:Mga pelikosauro]] |
||
Pagbabago noong 16:51, 18 Hunyo 2014
| Mga synapsida | |
|---|---|
| |
| Dimetrodon grandis skeleton, National Museum of Natural History | |
Klasipikasyong pang-agham 
| |
| Dominyo: | Eukaryota |
| Kaharian: | Animalia |
| Kalapian: | Chordata |
| Klado: | Reptiliomorpha |
| Klado: | Amniota |
| Klado: | Synapsida Osborn, 1903 |
| Orders (traditional) | |
| Clades (phylogenetic) | |
Ang mga Synapsida na kasingkahulugan ng mga theropsid ay isang pangkat ng mga hayop na kinabibilangan ng mga mamalya at bawat hayop na mas malapit na nauugnay sa mga mamalya kesa sa mga amniota.[1] Ang mga ito ay madaling maihihiwalay mula sa ibang mga amniota sa pagkakaron ng mga ito ng isang temporal fenestra na isang bukasan na mababa sa bubong ng bungo sa likdo ng bawat mata na nag-iiwan ng isang mabutong akro sa ilalim ng bawat isa.[2] Ang mga primitibong synapsida ay karaniwang tinatawag na mga pelikosauro. Ang mga mas maunlad na tulad ng mamalya ang mga therapsida. Ang mga hindi mamalyang mga kasapit nito ay inilalarawan bilang mga tulad ng mamalyang reptilya sa klasikong sistematika[3][4] ngunit tinutukoy bilang mga tangkay na mamalya sa ilalim ng terminolohiyang kladistiko.[5] Ang mga synapsida ay nag-ebolb mula sa mga basal na amniota at isa sa dalawang mga pangunahing pangkat ng kalaunang mga amniota. Ang isa ang mga sauropsida na isang pangkat na kinabibilangan ng mga modernong reptilya at ibon. Ang natatanging temporal fenestra ng mga synapsida ay nag-ebolb sa ninunong synapsida mga 324 milyong taon ang nakalilipas sa panahong Pennsylvaniyano sa Huling Karboniperoso. Ang mga synapsida ang mga pinakamalaking pang-lupaing bertebrado sa panahong Permiyano 299 hanggang 251 milyong taon ang nakalilipas. Gaya ng halos lahat na mga pangkat na nabubuhay sa panahong ito, ang mga bilang at pagkakaiba nito ay malalang nabawasan sa Pangyayaring ekstinksiyon na Permiyano-Triasiko. Bagaman ang ilang espesye ay nagpatuloy sa panahong Triasiko, ang mga arkosauro na mga hindi-mamalyang synapsida ay tumagal ng mas mahaba sa Triasiko bagaman ang mga nakapagpatuloy na mga synapsida ay nagpatuloy hanggang sa panahong Kretaseyoso. Gayunpaman, bilang isang unit na pilohenetiko, ang mga ito ay kinabibilangan ng mga mamalya bilang mga inapo nito at sa kahulugang ito, ang mga synapsida ay labis pa ring isang nabubuhay na pangkat ng mga bertebrado. Pagkatapos ng pangyayaring ekstinksiyong Kretaseyoso-Paleohene, ang mga synapsida sa anyo ng mga mamalya ay muling naging pinakamalaking mga hayop na pang-lupain.
Mga sanggunian
- ↑ Laurin and Reisz 2007.
- ↑ Romer, A.S. & Parsons, T.S. (1985): The Vertebrate Body. (6th ed.) Saunders, Philadelphia.
- ↑ Carroll 1988: 397.
- ↑ Benton 2005: 122.
- ↑ Donoghue, Philip (2005), "Matters of the Record: Saving the stem group---a contradiction in terms?". Page 555 (pdf document page 3 of 6)