Oksikodona
Ang oksikodona (Ingles: oxycodone), na ibinebenta sa ilalim ng iba't ibang ngalang-pangkalakal gaya ng OxyContin (na isang pinahabang release form), ay isang semi-synthetic na opioid na ginagamit na medikal para sa paggamot ng katamtaman hanggang matinding sakit. Ito ay lubos na nakakahumaling[1] at isang karaniwang inaabusong gamot.[2][3] Ito ay kadalasang kinukuha sa pamamagitan ng bibig, at magagamit sa agarang-paglalabas at kontroladong-paglalabas na mga formula.[2] Ang pagsisimula ng pag-alis ng pananakit ay karaniwang nagsisimula sa loob ng labinlimang minuto at tumatagal ng hanggang anim na oras kasama ang agarang-release formulation.[2] Sa Reyna Unido, ito ay magagamit sa pamamagitan ng iniksyon.[4] Available din ang mga kumbinasyong produkto na may paracetamol (acetaminophen), ibuprofen, naloxone, naltrexone, at aspirin.[2]
Kasama sa mga karaniwang pangalawang epekto ang euphoria, constipation, pagduduwal, pagsusuka, pagkawala ng gana, antok, pagkahilo, pangangati, tuyong bibig, at pagpapawis.[2] Maaaring kabilang din sa mga pangalawang epekto ang adiksyon at dependence, pag-abuso sa substance, pagkamayamutin, depresyon o mania, delirium, gun-guni, hypoventilation, gastroparesis, bradikardia, at hypotensyon.[2] Ang mga hinding hiya sa kodeine ay maaari ding hinding hiya sa oxycodone.[2] Ang paggamit ng oksikodona sa maagang pagbubuntis ay mukhang medyo ligtas.[2] Maaaring mangyari ang pag-withdraw ng opioid kung mabilis na huminto sa pag-withdraw.[2] Ang oksikodona ay kumikilos sa pamamagitan ng pag-activate ng μ-opioid receptor.[5] Kapag kinuha sa pamamagitan ng bibig, ito ay may humigit-kumulang 1.5 beses ang epekto ng katumbas na halaga ng morphine.[6]
Ang oksikodona ay orihinal na ginawa mula sa opium poppy opiate alkaloid thebaine noong 1916. Ito ay unang ginamit sa medisina sa Alemanya noong 1917.[7] Ito ay nasa listahan ng mga mahahalagang gamot ng World Health Organization.[8] Ito ay magagamit bilang isang generic na gamot.[2] Noong 2021, ito ang ika-59 na pinakakaraniwang inireresetang gamot sa Estados Unidos, na may mahigit 11 milyong reseta.[9][10] Mayroong ilang mga formulation na humahadlang sa pang-aabuso, tulad ng kumbinasyon ng naloxone o naltrexone.[3][11]
Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]
- ↑ Remillard D, Kaye AD, McAnally H (February 2019). "Oxycodone's Unparalleled Addictive Potential: Is it Time for a Moratorium?". Current Pain and Headache Reports. 23 (2): 15. doi:10.1007/s11916-019-0751-7. PMID 30820686. S2CID 73488265.
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 "Oxycodone Monograph for Professionals". Drugs.com. AHFS. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 December 2018. Nakuha noong 28 December 2018.
- ↑ 3.0 3.1 Pergolizzi JV, Taylor R, LeQuang JA, Raffa RB (2018). "Managing severe pain and abuse potential: the potential impact of a new abuse-deterrent formulation oxycodone/naltrexone extended-release product". Journal of Pain Research. 11: 301–311. doi:10.2147/JPR.S127602. PMC 5810535. PMID 29445297.
- ↑ British national formulary : BNF 74 (74 pat.). British Medical Association. 2017. p. 442. ISBN 978-0-85711-298-9.
- ↑ Talley NJ, Frankum B, Currow D (10 February 2015). Essentials of Internal Medicine 3e. Elsevier Health Sciences. pp. 491–. ISBN 978-0-7295-8081-6.
- ↑ "Opioid Conversion / Equivalency Table". Stanford School of Medicine, Palliative Care. 20 April 2013. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 9 September 2020. Nakuha noong 27 October 2017.
- ↑ Kalso E (May 2005). "Oxycodone". Journal of Pain and Symptom Management. 29 (5 Suppl): S47–S56. doi:10.1016/j.jpainsymman.2005.01.010. PMID 15907646.
- ↑ World Health Organization (2021). World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021). Geneva: World Health Organization. hdl:10665/345533. WHO/MHP/HPS/EML/2021.02.
- ↑ "The Top 300 of 2021". ClinCalc. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 January 2024. Nakuha noong 14 January 2024.
- ↑ "Oxycodone – Drug Usage Statistics". ClinCalc. Nakuha noong 14 January 2024.
- ↑ Dart RC, Iwanicki JL, Dasgupta N, Cicero TJ, Schnoll SH (2017). "Do abuse deterrent opioid formulations work?". Journal of Opioid Management. 13 (6): 365–378. doi:10.5055/jom.2017.0415. PMID 29308584.