On the Origin of Species

On the Origin of Species

The title page of the 1859 edition of On the Origin of Species
May-akda	Charles Darwin
Bansa	United Kingdom
Wika	English
Paksa	Natural selection Evolutionary biology
Dyanra	science, biology
Tagapaglathala	John Murray
Petsa ng paglathala	24 November 1859
Uri ng midya	Print (Hardback)
Mga pahina	502
ISBN	N/A
OCLC	352242
Sumunod sa	On the Tendency of Species to form Varieties; and on the Perpetuation of Varieties and Species by Natural Means of Selection
Sinundan ng	Fertilisation of Orchids

Bahagi ng serye sa
Biolohiyang ebolusyonaryo
Mga mahahalagang paksa Introduksiyon sa ebolusyon Karaniwang pinagmulan Ebidensiya ng karaniwang pinagmulan
Mga proseso at kinalalabasan Henetikang populasyon Bariasyon Mutasyon Natural na seleksiyon Pag-aangkop Polimorpismo (biolihiya) Pag-anod na henetiko Pagdaloy ng gene Espesiasyon Radiasyong pag-aangkop Pakikipagtulungan Kapwa ebolusyon Diberhente Konberhente Parallelong ebolusyon Ekstinksiyon
Natural na kasaysayan Pinagmulan ng buhay Kasaysayan ng buhay Linyang panahong ng ebolusyon Ebolusyon ng tao Piloheniya Biodibersidad Bioheograpiya Klasipikasyon Taksonomiyang ebolusyonaryo Kladistika Fossil na transisyonal Pangyayaring ekstinksiyon
Kasaysayan ng teoriyang ebolusyonaryo Buod Linyang panahon ng paleontolohiyay Kasaysayan ng paleontolohiya Renaissance and Enlightenment Bago kay Darwin Darwin On the Origin of Species Bago ang sintesis Modernong ebolusyonaryong sintesis Ebolusyong molekular Evo-devo Kasalukuyang pagsasaliksik
Mga larangan at aplikasyon Applications of evolution Artificial selection Biosocial criminology Ecological genetics Evolutionary aesthetics Evolutionary anthropology Evolutionary computation Evolutionary economics Evolutionary ethics Evolutionary game theory Evolutionary linguistics Evolutionary medicine Evolutionary neuroscience Evolutionary physiology Evolutionary psychology Experimental evolution Phylogenetics Systematics Universal Darwinism
Social implications Theory and fact Social effect Controversy Objections Level of support
Kategorya: Evolutionary biology Related topics Evolution

Ang On the Origin of Species o Tungkol sa Pinagmulan ng Espesye na inilimbag noong 24 Nobyembre 1859 ay isang akdang siyentipiko ni Charles Darwin na itinuturing na saligan ng biolohiyang ebolusyonaryo. Ang buong pamagat nito ay On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. Para sa ikaanim na edisyon noong 1872, ang maikling pamagat ay binago sa The Origin of Species. Sa aklat na ito, ipinakilala ni Darwin ang teoriyang siyentipiko na ang mga populasyon ay nag-eebolb sa loob ng kurso ng mga henerasyon sa pamamagitan ng proseso ng natural na seleksiyon. Ito ay nagtanghal ng isang katawan ng ebidensiya na ang biodibersidad ng buhay ay lumitaw sa karaniwang pinagmulan sa pamamagitan ng sumasangang paterno ng ebolusyon. Si Darwin ay nagsama ng ebidensiya na kanyang natipon sa ekspedisyong Beagle noong mga 1830 at ang kanyang mga kalaunang mga natuklasan mula sa pagsasaliksik, tugon at mga pag-eeksperimento.

Buod

Si Darwin sa sandaling bago ang publikasyon ng aklat na ito.

Ang teoriyang ebolusyon ni Charles Darwin ay batay sa mga mahahalagang katotohanan at mga inperensiya na hinango mula sa mga ito na ibinuod ng biologong si Ernst Mayr:

• Ang bawat espesye ay sapat na makapagpaparami(fertile) na kung ang lahat ng mga supling ay makapagpapatuloy upang lumikha, ang populasyon ay lalago(katotohanan).
• Sa kabila ng mga peryodikong pagbabago bago, ang mga populasyon ay nanatiling tinatayang parehong sukat(katotohanan).
• Ang mga mapagkukunan gaya ng pagkain ay limitado at relatibong matatag sa paglipas ng panahon(katotohanan).
• Ang isang pakikibaka sa pagpapatuloy na mabuhay ay humahantong(inperensiya).
• Ang mga indibidwal sa isang populasyon ay iba iba ng malaki mula sa bawat isa(katotohanan).
• Ang karamihan ng mga bariasyon o pagkakaibang ito ay namamana(katotohanan).
• Ang mga indibidwal na hindi angkop sa kapaligiran ay hindi malamang na makapagpatuloy at hindi malamang na makapagparami; ang mga indibidwal na mas angkop sa kapaligiran ay mas malamang na makapagparami at mag-iwan ng mga mamamanang mga katangian sa mga hinaharap na henerasyon na lumilikha ng prosesong natural na seleksiyon(inperensiya).
• Ang mabagal na nangyayaring prosesong ito ay nagreresulta sa mga populasyon na nagbabago upang umangkop sa mga kapaligiran nito at sa huli, ang mga bariasyong ito ay matitipon sa paglipas ng panahon upang bumuo ng bagong espesye(inperensiya).

Impluwensiya at pagtanggap

Isang modernong punong pilohenetiko batay sa analisis ng genome na nagpapakita ng sistemang tatlong sakop.

Ang teoriya ng ebolusyon ay tinatanggap ng pamayanang siyentipiko at akademya bilang ang tanging paliwanag na buong makapagpapaliwanag sa mga obserbasyon sa mga larangan ng biolohiya, paleontolohiya, molekular na biolohiya, henetika, antropolohiya at marami pang iba. Ito ay tinatanggap rin ng pamayanang siyentipiko bilang nananaig na teoriya ng dibersidad na biolohiko.

Ang modernong teoriya ng ebolusyon ay patuloy na umuunlad. Ang teoriya ni Darwin sa pamamagitan ng natural na seleksiyon na may tulad ng punong modelo nito ng pagsasanga ng karaniwang pinagmulan ang naging nagpapaisang teoriya sa mga agham ng buhay. Ang teoriyang ito ay nagpapaliwanag ng dibersidad sa mga buhay na organismo at ang pag-aangkop ng mga ito sa kapaligiran. Ito ay nagbibigay saysay sa rekord ng heolohiya, bioheograpiya, mga paralelo sa pag-unlad ng embryo, mga homolohiyang biolohiko, bestihiyalidad, kladistika, pilohenetika at iba pang mga larangan na walang katulad sa kapangyarihang nitong pagpapaliwanag. Ito ay naging mahalaga rin sa mga nilalapat na agham gaya ng medisina at agrikultura.