Pederal na Estado ng Visayas
Pederal na Estado ng Visayas Estado Federal de Visayas
| |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Mapa ng the Pederal na Estado ng Visayas (kulay berde) at ang kabuuang teritoryo na inangkin ng Unang Republika ng Pilipinas (kulay maputing berde). | |||||||||||||||
 Pederal na Estado ng Visayas sa loob ng Republika ng Pilipinas. | |||||||||||||||
| Katayuan | Awtonomiyang Pamahalaang Rehiyonal[1] | ||||||||||||||
| Kabisera | Lungsod ng Iloilo | ||||||||||||||
| Karaniwang wika | Espanyol and Bisaya | ||||||||||||||
| Pamahalaan | Pederal na Estado sa Ilalim ng Republika ng Pilipinas | ||||||||||||||
| Pangulo | |||||||||||||||
• 1898-1899 | Roque López | ||||||||||||||
• 1899 | Jovito Yusay | ||||||||||||||
| Panahon | Himagsikang Pilipino | ||||||||||||||
• Himagsikang Panay | Marso 1898 | ||||||||||||||
• Petsa ng pagtatatag | 2 Disyembre 1898 | ||||||||||||||
• Atas ng pagpapawalang-bisa ni Emilio Aguinaldo | 27 Abril 1899 | ||||||||||||||
• Pagabsorba sa Unang Republika ng Pilipinas | 23 Septyembre o 5 Oktubre 1899 | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Ang Pederal na Estado ng Visayas (Kastila: Estado Federal de Visayas) ay isang rebolusyonaryong estado sa kapuluan ng Pilipinas noong panahon ng rebolusyonaryo.[2] Ito ay isang iminungkahing administratibong yunit ng isang Pilipinas sa ilalim ng isang pederal na anyo ng pamahalaan.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pag-aalsa ng Panay
[baguhin | baguhin ang wikitext]Isang rebolusyonaryong grupo, ang Comité Conspirador (Conspirators Committee), ay inorganisa sa bayan ng Molo sa isla ng Panay noong Marso 1898. Ang grupo, na nagplano ng pag-aalsa laban sa kolonyal na pamahalaan ng Espanya, ay regular na nagdaos ng mga pagpupulong sa tahanan ni Francisco Villanueva . Ang organisasyon kalaunan ay naging Comité Central Revolucionario de Visayas (Pangulong Komiteng Rebolusyonaryo ng Visayas) bilang suporta para sa grupo na lumalago. Sinimulan nila ang isang rebolusyon sa Panay noong Agosto 1898 at nagtatag ng isang pansamantalang rebolusyonaryong pamahalaan noong Nobyembre 1898, na kalaunan ay nakilala bilang Gobierno Provisional del Distrito de Visayas (Pamahalaang Provisiyonal ng Distrito ng Visayas). Ang mga rebelde ay pinangunahan ni Koronel Adriano Hernandez.[3]
Ang Digmaang Espanyol–Amerikano na sumiklab sa Cuba ay umabot sa Pilipinas. Noong Mayo 1, 1898, tinalo ni US Commodore George Dewey ang Hukbong Dagat ng Espanya sa Maynila. Itinalaga ng mga Espanyol ang Lungsod ng Iloilo bilang kabisera ng pamahalaang kolonyal pagkatapos bumagsak ang Maynila sa mga Amerikano noong Agosto 13, 1898, at kalaunan ay iniluklok si Roque López bilang pangulo ng pansamantalang pamahalaan sa bayan ng Santa Barbara sa Iloilo. Si Diego de los Ríos ay pinangalanang Gobernador Heneral ng Pilipinas. Ang mga Espanyol ay armado ng Iloilo Voluntarios (Iloilo Volunteers), isang batalyon na binubuo pangunahin ng mga Ilonggo na naniniwalang sila ay tapat sa korona ng Espanya. Gayunpaman, ang mga rebolusyonaryong Ilonggo, na tinatawag ang kanilang sarili na "Ejército Libertador" (Liberation Army), ay nagsimula ng isang pag-aalsa na nakakuha ng kontrol sa buong Panay sa loob ng ilang araw, maliban sa Lungsod ng Iloilo, Jaro, La Paz at Molo .[4]
Kongreso ng Malolos
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang pamahalaan ng Panay, kasama ang dalawang pamahalaang cantonal at iba pang pamahalaan sa Leyte at Samar ay kinatawan sa Kongreso ng Malolos na pinagtibay ang Pagpapahayag ng Kalayaan ng Pilipinas kahit na mayroon silang mga reserbasyon tungkol sa pamahalaang nakabase sa Malolos ni Pangulong Emilio Aguinaldo . Sa loob ng buwan kung kailan ipinatawag ang kongreso, kinilala ng mga pamahalaang ito ang awtoridad ng Pamahalaan ng Malolos ngunit pinanatili ang pamamahala sa nasasakupan nito. Ang mga pamahalaan ng Visayas ay mayroon pa ring kakayahan na magsagawa ng pagbubuwis at magpanatili ng kanilang sariling mga hukbo.[2]
Pansamantalang pamahalaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Isang kombensiyon ang ginanap sa bayan ng Santa Barbara noong Nobyembre 17, 1898 kung saan nakita ang pagtatatag ng isang pansamantalang rebolusyonaryong pamahalaan kung saan si Roque Lopez ang nahalal bilang pangulo. Itinaas ang watawat ng Pilipinas sa isang kawayan sa bahay Bermejo house sa plaza ng bayan.[4]
Hindi bababa sa dalawang iba pang pamahalaan ang naitatag sa Kabisayaan; Ang Cantonal Government ng Bohol noong Agosto 1898 at ang Cantonal Government ng Negros noong Nobyembre 1898.[2]
Pagbubuo
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang mga lider na nakabase sa Visayas ay iminungkahi na ang isang malayang bansa ng Pilipinas ay maging isang pederasyon. Upang isulong ang ideyal na ito, ang mga pamahalaang Cantonal ng Bohol at Negros, gayundin ang Pansamantalang Pamahalaan sa Visayas na gumamit ng mga kapangyarihan sa Panay at Romblon ay bumuo ng Pederal na Estado ng Visayas noong Disyembre 2, 1898. Ang pamamahala ng pederal na estado ay naaayon sa pederalismo ng Estados Unidos at sa Swiss confederacy .[2] Ang pamahalaan ay naiulat na nilikha kasunod ng mga konsultasyon kay Emilio Aguinaldo . Si Roque Lopez na naging presidente ng provisional government sa Panay ay naging presidente ng pederal na estado at ang Lungsod ng Iloilo ay itinalaga bilang Visayas kapitolyo.[3]
Ginawa ng mga opisyal ng Visayas ang plano ng mga tuntunin ng pagsuko ng Gobernador Heneral ng Kastila na si Diego de los Ríos noong Disyembre 1898. Si De los Rios ay umalis sa Iloilo noong Disyembre 24 at si Vicente Gay ay naluklok bilang alkalde ng Iloilo City. Ibinalik ang lungsod sa pamahalaan ng Visayas.[3] Isang parada ng tagumpay sa Iloilo City ang ginawa noong Araw ng Pasko na nagtapos sa pagtataas ng watawat ng Pilipinas sa Plaza Alfonso XII (Plaza Libertad ngayon) sa harap ng munisipyo.[2]
Ang isang junta ay hinirang ng Pederal na Estado ng Visayas at ang mga opisyal ay nagpahayag ng pangangailangan na magtatag ng isang republikanong pederal na estado sa Luzon, Visayas, at Mindanao at nagpapanatili ng katapatan kay Aguinaldo. Ang mga halalan ay binalak sa sandaling maitatag ang kapayapaan.[3]
Pagbuwag
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang pagbuwag ng pederal na estado ay pinagtatalunan ng iba't ibang mga pinagmulan. Ang estadong pederal ay inalis ng pamahalaang Sentral sa Malolos ni Emilio Aguinaldo noong Abril 27, 1899. Sinabi ng mananalaysay na si Gregorio Zaide na si Jovito Yusay, ang huling pangulo ng pederal na estado, ay binuwag ang gobyerno ng Visayas noong Setyembre 23, 1899 sa pamamagitan ng atas. Ang sulsol ng Consejo de Luzon, isang pangkatang Tagalog, ang dahilan ng pagkamatay ng estado sa hindi pa tiyak na petsa ayon sa Philippine Revolutionary Records. Pumayag si Heneral Martin Delgado na bumuo ng isang pamahalaang politiko-militar matapos makipag-usap sa mga lokal na pinuno ng militar nang hindi humihingi ng pahintulot mula sa pamahalaang pederal na sibilyan noong Setyembre 21, 1899 at binuwag ang estadong pederal noong Oktubre 5, 1899 sa pamamagitan ng pagpapalabas ng isang atas na nagbabanggit sa naunang kautusan ni Aguinaldo.[1] Isang gobyernong politiko-militar ang iniluklok sa Iloilo kung saan si Martin Delgado ang naging gobernador.[1]
Ang Republika ng Negros, isang bahaging estado, ay naging isang tagapagtanggol ng Amerika bago ito napasok sa gobyernong Pilipinas na pinangangasiwaan ng Estados Unidos.
Pamahalaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]| # | Presidente | Kumuha ng opisina | Umalis sa opisina | Pangalawang Pangulo |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Roque López | Disyembre 2, 1898 | Enero 7, 1899 | Vicente Franco |
| 2 | Raymundo Melliza | Enero 7, 1899 | Hulyo 16, 1899 | Nicolas Jalandoni |
| 3 | Jovito Yusay | Hulyo 16, 1899 | Setyembre 23, 1899 | Ramón Avanceña |
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Velmonte, Jose Manuel. "Ethnicity and the Revolution in Panay". Nakuha noong 18 Disyembre 2017.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)[patay na link] - ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 "Greater Philippines:Captaincy General of the Philippines". Presidential Museum and Library. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Oktubre 2021. Nakuha noong 18 Disyembre 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Once, There Was Federal Visayas". Newsbreak. Public Trust Media Group, Inc. 1 Agosto 2005. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Enero 2018. Nakuha noong 18 Disyembre 2017.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 4.0 4.1 "Iloilo's 2 roles in the revolution". Philippine Daily Inquirer. 12 Hunyo 2015. Nakuha noong 18 Disyembre 2017.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)