Pumunta sa nilalaman

Rapunzel

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Ang Rapunzel ( /rəˈpʌnzəl/ rə-PUN-zəl, Aleman: [ʁaˈpʊntsl̩]  ( pakinggan)) ay isang Aleman na kuwentong bibit na itinala ng Magkapatid na Grimm at unang inilathala noong 1812 bilang bahagi ng Children's and Household Tales (KHM 12).[1] Ang kuwento ng Magkakapatid na Grimm ay isang adaptasyon ng kuwentong bibit na Rapunzel ni Friedrich Schulz (1790) na salin ng Persinette (1698) ni Charlotte-Rose de Caumont de La Force, na naimpluwensiyahan mismo ng isang naunang Italyano na kuwento, Petrosinella (1634), ni Giambattista Basile.[1][2][3]

Ang kuwento ay inuri bilang Aarne–Thompson tipo 310 ("The Maiden in The Tower").[4] Ang balangkas nito ay ginamit at pinatawad sa iba't ibang media . Ang pinakakilala nitong linya ay, "Rapunzel, Rapunzel, ibaba mo ang iyong buhok".

Buod

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ilustrasyon ni Johnny Gruelle
Ilustrasyon ni Paul Hey, nilikha noong 1910

Isang malungkot na mag-asawa, na naghahangad ng isang anak, ay nakatira sa tabi ng isang malaki, malawak, mataas na pader na pantawid-araw na hardin, na pag-aari ng isang mangkukulam.[a] Ang asawa, na nakararanas ng pananabik na nauugnay sa pagbubuntis, ay napansin ang ilang rapunzel (ibig sabihin, maaaring isang Campanula rapunculus (isang nakakain na salad na berde at ugat na gulay) o isang Valerianella locusta (isang salad green)) na tumutubo sa kalapit na hardin at hinahanap-hanap ito.[5] Tumanggi siyang kumain ng anupaman at nagsimulang maubos. Ang kaniyang asawa ay natatakot para sa kaniyang buhay at isang gabi ay pumasok siya sa hardin upang kumuha ng para sa kaniya. Pagbalik niya, gumawa siya ng salad mula rito at kakainin, ngunit mas nanabik siya kaya bumalik ang asawa niya sa hardin para kumuha ng higit pa. Habang umaakyat siya sa pader para makauwi, hinuli siya ng mangkukulam at inakusahan siya ng pagnanakaw. Humingi siya ng awa at pumayag itong maging maluwag, pinayagan siyang kunin ang lahat ng rapunzel na gusto niya sa kondisyon na maibigay ang sanggol sa kaniya kapag ito ay ipinanganak.[b] Desperado, pumayag siya.

Kapag ang kaniyang asawa ay may isang sanggol na babae, kinuha siya ng mangkukulam upang palakihin bilang kaniyang sarili at pinangalanan siyang "Rapunzel" pagkatapos ng halaman na hinahangad ng kaniyang ina (sa isang bersyon, ang mag-asawa ay lumayo bago ang kapanganakan sa pagtatangkang maiwasan ang pagsuko ng sanggol, para lamang sa mangkukulam na dumating sa kanilang pintuan sa kapanganakan ng sanggol, na hindi napigilan ng kanilang pagtatangka sa paglipat). Lumaki si Rapunzel bilang isang magandang bata na may mahabang ginintuang buhok.[c] Kapag siya ay naging labindalawa, ikinulong siya ng mangkukulam sa loob ng isang tore sa gitna ng kakahuyan, na walang hagdanan o pinto, at isang silid at isang bintana lamang.[d] Upang mabisita si Rapunzel, ang sorceress ay nakatayo sa ilalim ng tore at tumawag:

Rapunzel!
Rapunzel!
Ibaba mo ang iyong buhok
Upang maakyat ko ang iyong ginintuang hagdan! [e]

Isang araw, isang prinsipe ang sumakay sa kagubatan at narinig niya si Rapunzel na kumakanta mula sa tore. Dahil sa ethereal na boses nito, hinanap niya siya at natuklasan ang tore, ngunit hindi siya makapasok dito. Madalas siyang bumabalik, nakikinig sa kaniyang magandang pagkanta, at isang araw ay nakita niya ang pagbisita ng mangkukulam at natutunan kung paano makakuha ng paraan papunta. Nang umalis ang sorceress, inanyayahan niya si Rapunzel na pababain ang kaniyang buhok. Kapag ginawa niya iyon, umakyat siya at sila ay umibig. Sa kalaunan ay hiniling niya sa kaniya na pakasalan siya, na pumayag siya.

Magkasama silang nagpaplano ng paraan ng pagtakas, kung saan siya ay darating tuwing gabi (kaya iniiwasan ang mangkukulam na bumibisita sa kaniya sa araw) at magdadala kay Rapunzel ng isang piraso ng sutla na unti-unti niyang hahabi sa isang hagdan. Gayunpaman, bago matupad ang plano, binigay niya ito nang may kalokohan. Sa unang edisyon (1812) ng Kinder- und Hausmärchen (Children's and Household Tales, na karaniwang kilala sa English bilang Grimms' Fairy Tales), inosenteng sinabi niya na ang kaniyang damit ay humihigpit sa kaniyang baywang, na nagpapahiwatig ng pagbubuntis.[11] Sa mga susunod na edisyon, tinanong niya si "Dame Gothel",[f] sa isang sandali ng pagkalimot, kung bakit mas madali para sa kaniya na iguhit ang prinsipe kaysa sa kaniya.[13] Sa galit, ginupit ng mangkukulam ang buhok ni Rapunzel at pinalayas siya sa ilang upang ipagtanggol ang sarili.

Nang tumawag ang prinsipe sa gabing iyon, hinayaan ng mangkukulam ang putol na buhok pababa upang hatakin siya pataas. Sa kaniyang kakila-kilabot, natagpuan niya ang kaniyang sarili na nakikipagkita sa kaniya sa halip na si Rapunzel, na wala kahit saan. Matapos niyang sabihin sa kaniya na galit na galit na hindi na niya makikita si Rapunzel, tumalon siya o nahulog mula sa tore, at dumapo sa isang matitinik na palumpong. Bagama't binasag ng tinik ang kaniyang pagkahulog at iniligtas ang kaniyang buhay, kinukusot nito ang kaniyang mga mata at binubulag siya.

Sa loob ng maraming taon, gumagala siya sa mga kaparangan ng bansa at kalaunan ay nakarating sa ilang kung saan nakatira ngayon si Rapunzel kasama ang kambal na kaniyang ipinanganak, isang lalaki at isang babae. Isang araw, habang kumakanta siya, narinig niyang muli ang boses nito, at muli silang nagkita. Nang magkayakap sila ay agad na nanumbalik ng kaniyang paningin ang mga luha nito. Inakay niya ito at ang kanilang kambal sa kaniyang kaharian kung saan sila nakatira nang maligaya magpakailanman.[g]

Ang isa pang bersiyon ng kuwento ay nagtatapos sa paghahayag na ang kaniyang kinakapatid na ina ay nakalas ang buhok ni Rapunzel matapos ang prinsipe ay tumalon mula sa tore, at ito ay dumulas mula sa kaniyang mga kamay at lumapag sa malayong ibaba, na iniwan siyang nakulong sa tore.[15]

Talababa

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ In the version of the story given by J. Achim Christoph Friedrich Schulz in his Kleine Romane (1790), which was the Grimms' direct source, the owner of the garden is a fairy (Fee), and also appears as such in the Grimms' first edition of Kinder- und Hausmärchen (1812); by the final edition of 1857 the Grimms had deliberately Germanized the story by changing her to the more Teutonic "sorceress" (Zauberin), just as they had changed the original "prince" (Prinz) to the Germanic "son of a king" (Königssohn). At no point, however, do they refer to her as a "witch" (Aleman: Hexe), despite the common modern impression.
  2. ↑ In some variants of the story, the request takes a more riddling form, e.g. the foster mother demands "that which is under your belt." In other variants, the mother, worn out by the squalling of the child, wishes for someone to take it away, whereupon the figure of the foster-mother appears to claim it.[6]
  3. ↑ In Schulz, this is caused by the fairy herself, who sprinkles the child with a "precious liquid/perfume/ointment" (Aleman: kostbaren Wasser). Her hair according to Schulz is thirty ells long (112 1/2 feet or 34.29 meters), but not at all uncomfortable for her to wear;[7] in the Grimms, it hangs twenty ells (75 feet/22.86 meters) from the window-hook to the ground.[8]
  4. ↑ In Schulz's 1790 version of the story, the purpose of the fairy in doing so is to protect Rapunzel from an "unlucky star" which threatens her;[9] the Grimms (deliberately seeking to return to a more archaic form of the story and perhaps influenced by Basile's Italian variant) make the fairy/sorceress a much more threatening figure.
  5. ↑ Schulz, "Rapunzel, laß deine Haare 'runter, daß ich 'rauf kann." ("Rapunzel, let down thy hairs, so I can [climb] up.");[10] Grimms, "Rapunzel, Rapunzel, laß dein Haar herunter!" ("Rapunzel, Rapunzel, let downwards thy hair!").[8] Jacob Grimm believed that the strong alliteration of the rhyme indicated that it was a survival of the ancient form of Germanic poetry known as Stabreim.
  6. ↑ Aleman: Frau Gothel. Rapunzel refers to the previously unnamed sorceress by this title only at this point in the Grimms' story. The use of Frau in early modern German was more restricted, and referred only to a woman of noble birth, rather than to any woman as in modern German. Gothel (or Göthel, Göthle, Göthe, etc.) was originally not a personal name, but an occupational one meaning "midwife, wet nurse, foster mother, godparent".[12] The Grimms' use of this archaic term was another example of their attempt to return the story to a primitive Teutonic form.
  7. ↑ In Schulz, the fairy, relenting from her anger, transports the whole family to his father's palace in her flying carriage.[14]

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ 1.0 1.1 Warner, Marina (2010). "After Rapunzel". Marvels & Tales. 24 (2): 329–335. JSTOR 41388959.
  2. ↑ Loo, Oliver (2015). Rapunzel 1790 A New Translation of the Tale by Friedrich Schulz. CreateSpace Independent Publishing Platform. pp. 1–66. ISBN 978-1507639566.
  3. ↑ Zipes, Jack (1991). Spells of Enchantment: The Wondrous Fairy Tales of Western Culture. Viking. pp. 794. ISBN 0670830534.
  4. ↑ Ashliman, D. L. (2019). "Rapunzel". University of Pittsburgh.
  5. ↑ Rinkes, Kathleen J. (17 April 2001). "Translating Rapunzel; A very Long Process". Department of German: University of California Berkeley. Inarkibo mula sa orihinal noong 22 January 2012. Nakuha noong 30 March 2020.
  6. ↑ Cf. the Grimms' annotations to Rapunzel (Kinder- und Hausmärchen (1856), Vol. III, p. 22.)
  7. ↑ Kleine Romane, p. 277.
  8. ↑ 8.0 8.1 Kinder- und Hausmärchen (1857) Vol. I., p. 66.
  9. ↑ Kleine Romane, p. 275.
  10. ↑ Kleine Romane, p. 278.
  11. ↑ This detail is also found in Schulz, Kleine Romane, p. 281.
  12. ↑ Ernst Ludwig Rochholz's Deutsche Arbeits-Entwürfe, Vol. II, p. 150.
  13. ↑ Maria Tatar (1987) The Hard Facts of the Grimms' Fairy Tales, Princeton University Press, p. 18, ISBN 0-691-06722-8
  14. ↑ Kleine Romane, pp. 287-288.
  15. ↑ Jacob and Wilhelm Grimm (1884) Household Tales (English translation by Margaretmm Hunt), "Rapunzel Naka-arkibo 2016-11-03 sa Wayback Machine."
Nagmula sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rapunzel&oldid=2148715"