Squamata

Mga reptilyang may kaliskis; Temporal na saklaw: Simulang Jurassic-Kamakailang, 199–0 Ma ; Posibleng may rekord sa Huling Triassic. PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Eastern blue-tongued lizard
Klasipikasyong pang-agham
Kaharian:	Animalia
Kalapian:	Chordata
Hati:	Reptilia
Superorden:	Lepidosauria
Orden:	Squamata; Oppel, 1811
Mga suborden
	Tignan ang teksto
	black: Range of Squamata

Ang Squamata o Mga reptilyang may kaliskis ang pinakamalaking kamakailang order ng mga reptilya na kinabibilangan ng mga butiki at ahas. Ang mga kasapi nito ay itinatangi sa mga balat nito na may mga masungay na kaliskis o mga kalasag. Ang mga ito ay nag-aangkin ng magagalaw na mga butong kwadrata na gumagawa ritong posibleng mapagalaw ang itaas na panga relatibo sa kaha ng utak. Ito ay partikular na makikita sa mga ahas na labis na malawak na makapagbubukas ng mga bibig nito upang maipasok ang isang malaking sinisilang mga hayop nito.

Ebolusyon[baguhin | baguhin ang wikitext]

Slavoia darevskii, isang posil na Squamata

Ang Squamata ay isang monopiletikong kapatid na pangkat ng tuatara. Ang magkasamang squamata at tuatara ay isang kapatid na pangkat ng mga buwaya at ibon na mga umiiral na arkosauro. Ang mga fossil ng squamata ay unang lumitaw sa panahong Gitnang Jurassic ngunit ang piloheniyang mitokondriyal ay nagmumungkahi na ang mga ito ay nag-ebolb sa panahong Permian. Mula sa datos na morpolohikal, ang mga butiking iguanid ay pinaniniwalaang nag-diberhente sa ibang mga squamata ng napaka-aga ngunit ang kamakailang mga piloheniyang molekular mula sa mitokondriyal na DNA at nukleyar na DNA ay hindi sumusuporta sa maagang diberhensiyang ito.^[1] Dahil ang mga ahas ay may mas mabilis na orasang molekular kesa sa ibang squamata^[1] at ang kaunting sinaunang ahas at mga fossil ng ninuno ng ahas ay natagpuan,^[2] ang paglutas sa relasyon sa pagitan ng mga ahas at ibang mga pangkat ng squamata ay mahirap.

Klasipikasyon[baguhin | baguhin ang wikitext]

Desert iguana from Amboy Crater, Mojave Desert, California

Sa klasiko, ang order ay nahahati sa tatlong mga suborder:

Lacertilia, mga butiki
Serpentes, mga ahas
Amphisbaenia, mga butiking uod

Sa mga ito, ang mga butiki ang bumubuo ng isang pangkat parapiletiko(dahil ang mga butiki ay hindi nagsasama ng subklado ng mga ahas). Sa mas bagong mga klasipikasyon, ang pangalang Sauri ay pangkalahatang ginagamit para sa mga reptilya at ibon at ang squata ay hinahati ng magkaiba.

Suborder Iguania – (mga agamids, chameleons, iguanids at iba pang mga butiking galing sa New World)
Suborder Scleroglossa
- Infraorder Anguimorpha – (mga bayawak, Gila monster, alligator lizards, galliwasps, slow worms at iba pa)
- Infraorder Amphisbaenia – mga butiking uod
- Infraorder Gekkota – (mga geckos)
- Infraorder Scincomorpha – (mga skinks, whiptail lizards at mga butiking karaniwan sa Europa)
- Infraorder Serpentes – (mga ahas)

Ang mga relasyon sa pagitan ng mga suborder na ito ay hindi natitiyak bagaman ang kamakailang pagsasaliksik ^[3] ay nagmumungkahing ang ilang mga pamilya ay maaaring bumuo ng isang hipotetikal na kladong kamandag na sumasakop sa isang karamihan(na halos 60 porsiyento) ng mga espesyeng squmata. Ito ay pinangalanang Toxicofera at nagsasama ng mga sumusunod na pangkat mula sa tradisyonal na klasipikasyon^[3]:

Suborder Serpentes (mga ahas)
Suborder Iguania (agamids, chameleons, iguanids, at iba pa)
Infraorder Anguimorpha, na nahahati sa:
- Pamilya Varanidae (mga bayawak, kasama ang bayawak ng Komodo)
- Pamilya Anguidae (alligator lizards, glass lizards, at iba pa)
- Pamilya Helodermatidae (Ang Gila monster at ang Mexican beaded lizard)

Talaan ng mga kasalukuyang nabubuhay na pamilya[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Amphisbaenia
Amphisbaenidae Gray, 1865	Tropical worm lizards	Darwin's worm lizard (Amphisbaena darwinii)	-
Bipedidae Taylor, 1951	Bipes worm lizards	Mexican mole lizard (Bipes biporus)
Rhineuridae Vanzolini, 1951	North American worm lizards	North American worm lizard (Rhineura floridana)
Trogonophidae Gray, 1865	Palearctic worm lizards	Checkerboard worm lizard (Trogonophis wiegmanni)	-
Anguidea or Diploglossa
Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Anguidae Oppel, 1811	Glass lizards, alligator lizards and slow worms	Slow worm (Anguis fragilis)
Anniellidae Gray, 1852	American legless lizards	California legless lizard (Anniella pulchra)
Xenosauridae Cope, 1866	Knob-scaled lizards	Chinese crocodile lizard (Shinisaurus crocodilurus)
Gekkota
Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Dibamidae Boulenger, 1884	Blind lizards	Dibamus nicobaricum	-
Gekkonidae Gray, 1825	Geckos	Thick-tailed gecko (Underwoodisaurus milii)
Pygopodidae Boulenger, 1884	Legless lizards	Burton's snake lizard (Lialis burtonis)
Iguania
Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Agamidae Spix, 1825	Agamas	Eastern bearded dragon (Pogona barbata)
Chamaeleonidae Gray, 1825	Chameleons	Veiled chameleon (Chamaeleo calyptratus)
Corytophanidae Frost & Etheridge, 1989	Casquehead lizards	Plumed basilisk (Basiliscus plumifrons)
Crotaphytidae Frost & Etheridge, 1989	Collared and leopard lizards	Common collared lizard (Crotaphytus collaris)
Hoplocercidae Frost & Etheridge, 1989	Wood lizards or clubtails	Club-tail iguana (Hoplocercus spinosus)	-
Iguanidae	Iguanas	Marine iguana (Amblyrhynchus cristatus)
Leiosauridae Frost et al., 2001	-	Darwin's iguana (Diplolaemus darwinii)	-
Liolaemidae Frost & Etheridge, 1989	Swifts	Shining tree iguana (Liolaemus nitidus)
Opluridae Frost & Etheridge, 1989	Madagascan iguanas	Chalarodon (Chalarodon madagascariensis)	-
Phrynosomatidae Frost & Etheridge, 1989	Earless, spiny, tree, side-blotched and horned lizards	Greater earless lizard (Cophosaurus texanus)
Polychrotidae Frost & Etheridge, 1989	Anoles	Carolina anole (Anolis carolinensis)
Tropiduridae Frost & Etheridge, 1989	Neotropical ground lizards	(Microlophus peruvianus)
Platynota or Varanoidea
Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Helodermatidae	Gila monsters	Gila monster (Heloderma suspectum)
Lanthanotidae	Earless monitor	Earless monitor (Lanthanotus borneensis)	-
Varanidae	Mga bayawak	Perentie (Varanus giganteus)
Scincomorpha
Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Cordylidae	Spinytail lizards	Girdle-tailed lizard (Cordylus warreni)
Gerrhosauridae	Plated lizards	Sudan plated lizard (Gerrhosaurus major)
Gymnophthalmidae	Spectacled lizards	Bachia bicolor
Lacertidae Oppel, 1811	Wall or true lizards	Ocellated lizard (Lacerta lepida)
Scincidae Oppel, 1811	Skinks	Western blue-tongued skink (Tiliqua occipitalis)
Teiidae	Tegus or whiptails	Gold tegu (Tupinambis teguixin)
Xantusiidae	Night lizards	Granite night lizard (Xantusia henshawi)
Alethinophidia
Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Acrochordidae Bonaparte, 1831^[4]	File snakes	Marine file snake (Acrochordus granulatus)
Aniliidae Stejneger, 1907^[5]	Coral pipe snakes	Burrowing false coral (Anilius scytale)
Anomochilidae Cundall, Wallach and Rossman, 1993.^[6]	Dwarf pipe snakes	Leonard's pipe snake, (Anomochilus leonardi)
Atractaspididae Günther, 1858^[7]	Mole vipers	Bibron's burrowing asp (Atractaspis bibroni)
Boidae Gray, 1825^[4]	Boas	Amazon tree boa (Corallus hortulanus)
Bolyeriidae Hoffstetter, 1946	Round Island boas	Round Island burrowing boa (Bolyeria multocarinata)
Colubridae Oppel, 1811^[4]	Colubrids	Grass snake (Natrix natrix)
Cylindrophiidae Fitzinger, 1843	Asian pipe snakes	Red-tailed pipe snake (Cylindrophis ruffus)
Elapidae Boie, 1827^[4]	Cobras, coral snakes, mambas, kraits, sea snakes, sea kraits, Australian elapids	King cobra (Ophiophagus hannah)
Loxocemidae Cope, 1861	Mexican burrowing snakes	Mexican burrowing snake (Loxocemus bicolor)
Pythonidae Fitzinger, 1826	Mga sawa	Ball python (Python regius)
Tropidophiidae Brongersma, 1951	Dwarf boas	Northern eyelash boa (Trachyboa boulengeri)
Uropeltidae Müller, 1832	Shield-tailed snakes, short-tailed snakes	Cuvier's shieldtail (Uropeltis ceylanica)
Viperidae Oppel, 1811^[4]	Vipers, pitvipers, rattlesnakes	European asp (Vipera aspis)
Xenopeltidae Bonaparte, 1845	Sunbeam snakes	Sunbeam snake (Xenopeltis unicolor)
Scolecophidia
Pamilya	Mga karaniwang pangalan	Mga halimbawang espesye	Halimbawang larawan
Anomalepidae Taylor, 1939^[4]	Dawn blind snakes	Dawn blind snake (Liotyphlops beui)
Leptotyphlopidae Stejneger, 1892^[4]	Slender blind snakes	Texas blind snake (Leptotyphlops dulcis)
Typhlopidae Merrem, 1820^[8]	Blind snakes	European blind snake (Typhlops vermicularis)