Talaan ng mga pinaikling salitang pang-agham sa Latin
Itsura
Ang sumusunod ay ilan sa mga pagpapaikli sa Latin na ginamit sa mga panitikang pang-agham :
| Daglat | Buong parirala sa Latin | Kahulugan sa Tagalog |
|---|---|---|
| a. | anno | sa taon(g) |
| ab. | aberratio | palihis; dibersyon |
| a. D. | Anno Domini | taon ng Panginoon; panahong kristiyano |
| Ad hoc | Ad hoc | hanggang dito; hanggang sa pagtatapos |
| Ad inf. | Ad infinitum | hanggang sa walang hanggan; magpakailanman |
| ad int. | ad interim | pansamantala |
| Ad lib. | Ad libitum | kakaiba; walang limitasyong kapunuan |
| Ad nau. | Ad nauseam | hanggang sa mapagod; hanggang sa magsawa |
| adv. | advena | tinuturing banyaga; kinikilala |
| aff. | affinis | kaugnay; katabi; katulad |
| al. | alii | iba pa |
| al. | aliorum | ng iba |
| ap. | apud | kasama; sa paglalathala ng |
| ascr. | ascriptum | inilaan para sa/kay |
| auct. | auctorum | ng mga may-akda |
| c. | cum | kasama ang/si |
| ca. | circa | sa paligid; malapit; noong mga taon [bilang] |
| cet. | cetera | at iba pa |
| cf.; cfr. | confer | ihambing |
| cit. | citatus | isinasangguni/binanggit |
| comb. | combinatio | kombinasyon/pagsasama-sama |
| comb. nov. | combinatio nova | panibagong kombinasyon |
| cons. | conservandus | upang maitago/mapanatili |
| corr. | correxit | siya/ito ay naitama |
| cult. | cultus | nilinang/napaghusay |
| cv. | cultivarietas | linangin/ipaghusay |
| dat. | datus | datos/naibigay na |
| De fac. | De facto | sa katotohanan; sa pagsasanay |
| De jur. | De iure | sa prinsipyo; ayon sa nakatalagang batas |
| ded. | dedit | ibinigay niya/ito |
| descr. | descriptio | paglalarawan |
| det. | determinavit | tukoy siya/ito |
| e. descr. | ex descrioptione | mula sa paglalarawan |
| e. num. | ex numero | mula sa bilang/numero |
| e.g. | exempli gratia | halimbawa; bilang halimbawa |
| e.p. | ex parte | bahagya |
| emend. | emendatus | pinalitan; isinaayos |
| err. typogr. | errore typographico | ng/sa isang maling tipograpiya |
| et al. | et alii | at mga nakibahagi; at iba pa |
| excl. | excliusus | hindi kabilang; hindi kasama |
| exs.; exsic. | exsiccatus | tuyo; natuyo |
| f. | fide | sang-ayon kay/sa |
| f. | forma | anyo |
| f. sp. | forma specialis | natatanging anyo |
| fil. | filius | anak (lalaki) |
| gen. | genus | uri; sari |
| gen. et sp. nov. | genus et species nova | panibagong sari at panibagong espesye |
| gen. nov. | genus novus | panibagong sari |
| gr. | grupo | ang pangkat ng |
| h. | horetus | hardin |
| hb.; herb. | herbarium | halamang gamot |
| hort. | hortorum | ng hardin |
| hort. | hortulanorum | ng mga hardin |
| i.e. | id est | ito ay; kung sasabihin |
| ib.; ibid. | ibidem | sa parehong lugar; sa iisang pook |
| ic. | icon | guhit; larawan |
| id. | idem | pareho |
| in adnot. | in adnotatione | sa isang tala; sa isang anotasyon |
| in litt. | in litteris | kaisa sa/ng; sa pakikibahagi ng |
| in sched. | in schedula | sa isang tatak; sa isang muwestra |
| In vit. | In vitro | sa paraang eksperimental; sa laboratoryo |
| In viv. | In vivo | sa paraang natural; taglay ng organismo |
| include. | inclusus | kasama; kabilang |
| ined. | ineditus | hindi nailathala; hindi pa nababago |
| inq.; inquil. | inquilinus | naturalisado |
| Int. al. | Inter allie | sa pagitan natin/namin; sa pagitan ng mga balbal |
| l.c.; loc. cit. | loco citato | sa nabanggit na pook; sa lugar na sinabi |
| lat. | latus | malapad |
| m. | mihi | para sa akin; akin |
| masc. | masculus | panlalaki; lalaki |
| min. parte | pro minore parte | sa pamamagitan ng pinakamaliit; sa mas maliit na bahagi |
| ms.; mss. | manuscriptum; manuscripta | manuskrito; mga manuskrito |
| mus. | museum | museo |
| mut. char. | mutatis characteribus | na may mga katangiang nagbabago |
| n. | nobis | para sa atin/amin; atin/amin |
| n.; nom. | nomen | pangalan/katawagan |
| n. | novus | panibago; bago |
| n.n.; n. nov. | nomen novum | panibagong pangalan/katawagan |
| n.n.; nom. nud. | nomen nudum | pangalang huwad |
| n. sp. | nova species | panibagong espesye |
| n. v. | non visus | nang hindi pa nakikita; hindi naobserbahan |
| nm. | nothomorphus | notomorpo; mga elementong elementarya na nakikilala bilang morpolohiya |
| no. | numero | bilang |
| nob. | nobis | para sa atin/amin |
| nom. abort. | nomen abolrtivum | pangalang salungat mula sa kodigo |
| nom. alt. | nomen alternativum | pangalang kahalili |
| nom. ambig. | nomen ambiguum | pangalang hindi tiyak |
| nom. abam. | nomen anamorphosis | pangalang nakabatay sa hindi ganap na uri |
| nom. conf. | nomen confusum | pangalang nakalilito |
| nom. dub. | nomen dubium | pangalang kaduda-duda; pangalang may alinlangan |
| nom. hybr. | nomen hybridum | pangalang may halo/kombinasyon |
| nom. illeg. | nomen illegitimum | pangalang walang katwiran |
| nom. inval. | nomen invalidum | pangalang hindi wasto |
| nom. legit. | nomen legitimum | pangalang may katwiran |
| nom. monstr. | nomen monstrositatum | pangalang nakabatay sa kakaibang pagbabago ng katangian (depormidad) |
| nom. nov. | nomen novum | pangalang panibago |
| nom. oblit. | nomen oblitum | pangalang nalimutan |
| nom. obsc. | nomen obscurum | pangalang malabo; pangalang hindi masyadong kilala |
| nom. provis. | nomen promisorium | pangalang pansamantala |
| nom. rejic. | nomen rejiciendum | pangalang itinanggi |
| nom. superf. | nomen superfluum | pangalang labis; pangalang hindi na kailangan |
| non al. | non aliorum | hindi mula sa ibang may-akda; eksklusibo |
| nov. | novus | panibago/bago |
| nov. n. | novus nomen | panibagong pangalan |
| nov. sp. | nova species | panibagong espesye |
| op. cit. | opere citato | sa binanggit na gawa/akda |
| ordo nat. | ordo naturalis | likas na batas/kaayusan |
| orth. mut. | orthographia mutata | sa maling pagbabaybay/pagsulat |
| p. | pagina | pahina |
| p.p. | pro parte | sa isang bahagi/parte; bahagya |
| p.t. | pro tempore | pansamantala |
| part. | partim | bahagi ng; kabilang sa |
| Per an. | Per annum | taunan/taon-taon |
| Per cap. | Per capita | bawat isa |
| Per d. | Per diem | pang-araw-araw na kabuhayan |
| Per se | Per se | kung sasabihin; kung ipapahiwatig |
| prop. | propositus | panukala; panukalang itinatag |
| prov. | provisorius | pansamantala |
| q. e. | quod est | kung ano ito; ito ay |
| q. v. | quod vide | kung ano ang hitsura; ito ay |
| r.; rr. | rarus; rarissimus | kakaiba; napakabihira |
| recent | recentiorum | mula sa kamakailang mga may-akda |
| s. ampl. | sensu amplificato | sa ipinalawak na kahulugan; sa kaisipang ipinalabis |
| s. d. | sine die | sa walang hanggang na petsa/panahon |
| sensu | sensu | sa kaisipan ng |
| s. l. | sensu lato | sa kaisipang ipinalabis; ng pangkalahatang pormal |
| s. latis. | sensu latissimo | sa higit pang ipinalawak na kaisipan |
| s. n. | sine numero | walang bilang |
| s. s.; s. sgtr. | sensu stricto | sa kaisipang mahigpit; ng tiyak na anyo |
| s. stricti. | sensu strictissimo | sa mahigpit na kaisipan |
| sc. | scilicet | ayon sa pagkakabanggit |
| sched. | scheda | tatak |
| sec. | secundum | sang-ayon sa/kay; sumusunod sa/kay |
| seq. | sequens | sumusunod |
| ser. | series | serye; hanay |
| s-g.; subgen. | subgenus | subgénero |
| s-gg. | subgenera | subgéneros |
| sp. | species | espesye |
| spp. | species | mga espesye |
| sp. ind.; sp. indet. | species indeterminata | espesyeng hindi tukoy |
| sp. n.; sp. nov. | species nova | espesyeng panibago |
| spec. | specimen | espesimen; muwestra |
| sphalm. | sphalmatha | por error, por una equivocación |
| ssp.; subsp. | subspecies | subespesye |
| sspp. | subspecies | mga subespesye |
| st.; stat. | status | antas; kalagayan |
| stat. nov. | status novus | panibagong antas/kalagayan |
| supra cit. | supra citato | binanggit; isinangguni kanina/sa taas |
| syn. | synonymon, synonymia | kasingkahulugan |
| syn. nov. | synonymum novum | panibagong kasingkahulugan |
| t.; tab. | tabula | talahanayan |
| t. | teste | sa katibayan ng |
| t.; tom. | tomus | tono; bolyum (tunog) |
| tax. vag. | taxum vagum | hindi tiyak na taxon |
| trans. nov. | translation nova | panibagong paglapat; panibagong salin |
| typ. | typus | uri |
| typ. cons. | typus conservandus | napanatiling uri |
| v.; var. | varietas | sari-sari |
| v. | vide | tingnan; panuorin |
| v. | visum | nakita; napanuod |
| v.; vol. | volumen | bolyum (aklat at manuskrito) |
| v. et. | vide etiam | tingnan din |
| viz. | videlicet | ayon sa pagkakabanggit |
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]Panlabas na kawingan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Diksyonaryo ng Ekolohiya(Kastila)