Bakit Nagliliparan ang mga Paniki sa Gabi

Sa tradisyunal na kultura ng mga Navajo Indian sa mga disyerto ng Amerikanong Timog-kanluran, ang paniki ay isang tagapagdala ng mensahe mula sa mga diyos at nagbubuklod sa distansya ng tao at mga diyos. Siya ay nagsisilbing tagapayo sa gabi, tulad ng ginagawa ng Big Fly sa araw. Ang pinanggalingan ng paniki ay mula pa sa pinakamalalim na mundo, kung saan walang liwanag: labingdalawang insekto at ang paniki ay nasa kalawakan ng kadiliman.

Ang kwento ng "Bakit nagliliparan ang mga paniki sa gabi?" (Ingles: Why Bats Fly at Night) ay isa sa mga paboritong alamat na nagbibigay ng paliwanag kung bakit sa gabi lamang nagliliparan ang mga paniki. Nilalahad ng kuwentong-bayan na ito ang pinagmulan ng mga paniki at kung bakit sila lumilipad lamang sila tuwing gabi. Napasama ang kuwentong-bayan na ito sa librong Filipino Popular Tales ni Dean Fansler at naglahad ng kuwento ay ang isang taong nagngangalang Francisco M. Africa.

Isang bersyon

Isang araw, inutos ni Bathala ang mga hayop na magtampisaw sa dagat ngunit hindi sinunod ito ng mga paniki. Dahil sa kanilang kasuotan na kulay itim at mahahaba at makapal na pakpak, hindi nila nakita ang dagat at napatuloy na nasa kakahuyan. Ito ang naging dahilan kaya natuklasan ng mga paniki ang kanilang natural na galing sa gabi, na ginagamit nila para maghanap ng kanilang pagkain.

Ang alamat ng "Bakit nagliliparan ang mga paniki sa gabi?" ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagtalima sa mga utos na ginagawa ng mga Diyos. Hindi lamang ito tungkol sa pagiging mapagmatyag, ngunit ito rin ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagpapahalaga sa mga likas na kagandahan ng kalikasan. Ang mga paniki ay isang bahagi ng ating kalikasan at may mahalagang papel sa pagpapanatili ng balanse sa ekosistema. Ang kwento ng "Bakit nagliliparan ang mga paniki sa gabi?" ay nagpapakita rin ng halaga ng pagtalima sa mga utos ng Diyos, pagpapahalaga sa kalikasan, at kahalagahan ng mga hayop sa ating ekosistema.

Teksto ng bersyon ni Francisco M. Africa

Ayon kay Dean S. Fansler, PhD , ang kuwentong ito na tila hindi gaanong nakakatugon ay tila nagsasalarawan ng isang napakalumang tradisyon. Wala akong alam na kahalintulad nito, ngunit mayroong mga kwento na nagpapaliwanag kung bakit sa gabi lang lumilipad ang mga paniki na matatagpuan sa maraming mga kultura.

Maraming taon na ang nakalipas, ang mundo ay tirahan lamang ng isang tao. Ang kanyang katawan ay binubuo ng napakaliit na mga organismo na palaging nag-aawayan sa isa't isa. Isang araw, naging napakahina ng tao na hindi na niya kayang maghanap ng pagkain para sa kanyang sarili. Siya ay humiga sa isang malambot na lumot sa tabi ng isang ilog at doon siya nanatili hanggang gabi. Ang mga organismo sa kanyang katawan ay nagsimulang mag-awayan ng sobra-sobra. Kumuha ang bawat isa ng pagkain sa kanyang kapwa hanggang sa sila ay lumaki ng husto. Sa wakas, namatay ang tao at natira na lamang ang isang organismong nabubuhay. Lumipad ang organismo na ito palayo at naging ninuno ng mga paniki. Ang liwanag ng araw ay sobrang nakasisilaw sa kanyang mga mata kaya hindi siya makalipad nang malayo, kaya nagdesisyon siyang lumipad lamang sa gabi. Mula noon, ang kanyang mga lahi ay nagtatago rin sa araw at lumalabas lamang kapag gabi na.

Ang kwentong ito ay isa sa mga nilikom ni Dean S. Fansler, PhD sa kaniyang librong: Filipino Popular Tales. Ang naturang aklat ay nailimbag ng American Folklore Society noong 1921 sa Lancaster, PA at sa New York. Bagamat ang kwento ay naisalin sa Tagalog at iba pang diyalekto, nailimbag ito sa Ingles. Sa kaniyang paliwanag, pampanitikan at hindi linggwista ang layunin ng kaniyang paglilimbag ng kwentong ito sa Ingles. Bagamat muli, maaring ilimbag ang kwento sa Espanyol, minarapat ni Fansler na gamitin ang Ingles dahil ayon sa kaniya, ito ang mas umiiral na lengwahe noong mga panahong yaon.

Teksto ng bersyong Filipino

Dati raw, mahigpit na magkagalit ang mga ibon at mga hayop lupa. Mabangis silang pare-pareho at kapag nakikita ang isa sa mga kaaway ay pinagtutulungan. Sa kabilang dako, ang paniki ay isang hayop na mahiyain at hindi sumasali sa awayan. Iniiwasan niya ang ibon at pati ang mga hayop lupa. Ngunit isang umaga hindi nya naiwasan ang isang leon. Sa pamamasyal niya sa malapit sa kweba, biglang may lumabas na leon.

Akma na siyang papatayin nang nagsalita siya. “Huwag! Huwag mo akong patayin. Hindi mo ako kaaway. Ako’y tulad mo. Tingnan mo, pareho mo akong dalawa ang taynga at isa ang nguso.” Tningnang mabuti ng leon ang paniki, at tunay nga, may taynga at ngusong katulad niya. “Sige, umalis kana. Pag nakakita ka ng ibon, tawagin mo ako,” bilin nya sa paniki. Isang hapon, nasalubong naman ng ibon ang agila. Hinawakan siya nito ng malalaking kuko. “Huwag mo akong saktan,” iyak nya. “Ako’y ibong tulad mo. Masdan mo’t may pakpak rin ako.” “Ah..” sabi ng agila. “Isa ka rin palang ibon. May pakpak at nakalilipad. Magkakampi pala tayo.”

At mula noon, takot na ang paniki na lumabas nang maliwanag pa. Baka kasi may makasalubong siyang hayop sa lupa , o di kaya ay ibong lumilipad. Lagi na lamang sa gabi siya lumalabas sa kanyang pinananatilihang lugar. Ang iyon ang dahilan kung bakit sa gabi lumilipad ang paniki.

Teksto ng bersyon ng batutubong Amerikano

Ito ang bersyon ng kwento ayon sa Katutubong Amerikano:

Noong unang panahon, may kapangyarihan ang lahat ng hayop na mag-usap at magkaunawaan. Isang araw, nagpulong ang mga ibon at hayop upang malaman kung sino ang pinakadakila sa kanila.

Sa pulong, nagyabang ang mga ibon tungkol sa kanilang kakayahang lumipad sa taas ng langit at kumanta ng magagandang awit. Sa kabilang banda, nagyabang naman ang mga hayop tungkol sa kanilang lakas at bilis.

Ang paniki, na may pakpak katulad ng ibon ngunit hindi naman talaga ibon, ay nais sumali sa pag-uusap. Ngunit tawa lang ang naging tugon ng mga ibon at hayop at sinabing hindi ito kasama dahil hindi naman ito tunay na ibon o hayop. Sinabi ng mga ito na hayop ito ng gabi at dapat lamang na hindi ito sumali sa kanilang pag-uusap. Dahil sa hiya, lumipad ang paniki palayo at nagdesisyong patunayan sa mga hayop na kayang magawa ang mga gawain ng mga ibon. Lumipad ito sa araw at gumawa ng mga gawain tulad ng mga ibon. Nakita ito ng mga hayop at naisip na isa nang ibon ang paniki kaya't inimbitahan ulit ito sa pulong.

Ngunit, naramdaman ng paniki ang init ng araw at napagtanto na hindi talaga ito dapat lumilipad sa araw. Nagsimulang mangitim ang mga pakpak ng paniki at nahulog ito sa lupa. Nagtawanan ang mga hayop sa nangyari at sinabing walang kabuluhan ang ginawa ng paniki. Simula noon, lumilipad na lamang ang paniki sa gabi dahil doon lamang ito ligtas. Hindi na nagtawanan ang mga hayop dahil napagtanto nila na ang paniki ay may sarili nitong kakaibang kakayahan at katangian, katulad ng lahat ng ibang hayop. Ito ang dahilan kung bakit sa gabi lang lumilipad ang paniki.

Ang kwento ay nagtuturo sa atin na mahalaga na maging totoo sa ating sarili at igalang ang pagkakaiba-iba ng bawat isa.