Cataluña

Catalunya

Catalunya
Catalonha
Catalunya; Catalunya; Catalonha
nagsasariling pamayanan ng Espanya, historical nationality
; Watawat	; Eskudo de armas
	Mga koordinado: 41°50′15″N 1°32′16″E / 41.8375°N 1.5378°E
Bansa	Espanya
Palarong Olimpiko sa Tag-init 1992	1659
Itinatag	988 (Huliyano)
Kabisera	Lungsod ng Barcelona
Bahagi	Talaan Lalawigan ng Barcelona, Province of Girona, Province of Lleida, Province of Tarragona;
Pamahalaan
• Uri	Pamamaraang parlamentaryo
• President of the Generalitat of Catalonia	Salvador Illa Roca
Lawak
• Kabuuan	31,895 km2 (12,315 milya kuwadrado)
Populasyon (2022)
• Kabuuan	7,747,709
• Kapal	240/km2 (630/milya kuwadrado)
Sona ng oras	UTC+01:00
Kodigo ng ISO 3166	ES-CT
Wika	Catalan, Kastila, Wikang Occittan
Websayt	https://web.gencat.cat/ca/inici/

Ang Katalunya (Katalan: Catalunya; Kastila: Cataluña; Occitan: Catalonha)^[2] ay isang malayang rehiyon na matatagpuan sa hilagang-silangan ng Tangway ng Iberya. Hinahanggan ito sa hilaga ng Pransiya at Andorra, sa silangan ng Dagat Mediterraneo, sa timog ng Pamayanang Balensiyano, at sa kanluran ng Espanya. Barcelona ang kabisera nito. Nakamit ng Katalunya ang kasarinlan nito mula sa Espanya noong Oktubre 27, 2017.

Heograpiya

Klima

Mapa heomorpolohika ng Katalunya::
      Pyrenees
      Pre-Pyrenees
      Catalan Central Depression
      Smaller mountain ranges of the Central Depression
      Catalan Transversal Range
      Catalan Pre-Coastal Range
      Catalan Coastal Range
      Catalan Coastal Depression and other coastal and pre-coastal plains

Iba-iba ang klima ng Katalunya. Ang matataong bahagi ng baybayin ng mga lalawigan ng Tarragona, Barcelona at Girona ay kinatatampukan ng mainit na klimang Mediteraneo. Ang mga bahaging nasa looban (kabilang ang lalawigan ng Lleida at ang dulong bahagi ng lalawigan ng Barcelona ay halos klimang Mediteraneo din.

Sa mga bahaging nasa Mediteraneo, ang tag-araw ay mainit na dulot ng hangin mula sa dagat, at ang pinakamataas na temperatura ay nasa 26–31 °C (79–88 °F). Ang taglamig ay malamig o hindi gaano kalamigan. Madalas magniyebe sa Pyrenees, at paminsan minsan sa mga mababang lugar, kahit sa mga baybayin. Ang tagsibol at taglagas ay kadalasang maulang panahon, maliban sa lambak ng Pyrenees, kung saan maulan tuwing tag-araw.

Pulitika

Matapos ang kamatayan ni Franco noong 1975 at pagpapatibay ng saligang batas na demokratiko noong 1978, nakabawi ang Katalunya at napalawig ang kapangyarihang nakuha sa Kautusan ng Autonomiya noong 1932 ^[3] subalit nawala noong mabuwag ang Ikalawang Republikang Espanyola^[4] sa pagtatapos ng Digmaang Sibil ng Espanya noong 1939.

Ang pamayanang autonomiya ay unti-unting natamasa ang higit na pagsasarili simula ng pahintulutan ng Saligang Batas ng Espanya ng 1978. Mayroong natataning saklaw sa kultura, kalikasan, talastasan, transportasyon, kalakalan, kaligtasang pampubliko at pamahalaang lokal, at nakikibahagi sa saklaw kasama ang pamahalaang Espanyol sa edukasyon, kalusugan at hukuman. ^[5]

Tingnan din

Generalitat de Catalunya, ang pamahalaan ng Katalunya
Carles Puigdemont, ang pangulo ng Katalunya.

Mga sanggunian

↑ https://www.idescat.cat/indicadors/?id=anuals&n=10328&col=1.
↑ Del Rosario, Antonina (15 Disyembre 1933). "Ang Pasko sa Katalunya". Liwayway. Maynila: Ramon Roces Publications, Inc. XII (5): 54, 92-93.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Beginnings of the autonomous regime, 1918–1932". Gencat.net. Inarkibo mula sa orihinal noong 13 Enero 2009. Nakuha noong 25 Abril 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "The republican Government of Catalonia, 1931–1939". Gencat.net. Inarkibo mula sa orihinal noong 13 Enero 2009. Nakuha noong 25 Abril 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Title IV. Powers (articles 110–173) of the 2006 Statute". Gencat.cat. Inarkibo mula sa orihinal noong 3 Marso 2010. Nakuha noong 25 Abril 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga nagsasariling pamayanan at lungsod ng Espanya

Mga nagsasariling pamayanan:	Andalucía - Aragón - Asturias - Balears - Canarias - Cantabria - Castilla-La Mancha - Castilla y León - Catalunya - Euskadi - Extremadura - Galicia - Madrid - Murcia - Nafarroa - La Rioja - València
Mga nagsasariling lungsod:	Ceuta - Melilla
Plazas de soberanía:	Alborán - Chafarinas - Peñón de Alhucemas - Peñón de Vélez de la Gomera - Perejil

Ang lathalaing ito na tungkol sa Espanya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

[wikidata-453062f8b2984ffe74723f1fdd369d652a608409-v3-1] ttps://www.idescat.cat/indicadors/?id=anuals&n=10328&col=1.

[liwayway-2] Del Rosario, Antonina (15 Disyembre 1933). "Ang Pasko sa Katalunya". Liwayway. Maynila: Ramon Roces Publications, Inc. XII (5): 54, 92-93.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[3] "Beginnings of the autonomous regime, 1918–1932". Gencat.net. Inarkibo mula sa orihinal noong 13 Enero 2009. Nakuha noong 25 Abril 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[4] "The republican Government of Catalonia, 1931–1939". Gencat.net. Inarkibo mula sa orihinal noong 13 Enero 2009. Nakuha noong 25 Abril 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[5] "Title IV. Powers (articles 110–173) of the 2006 Statute". Gencat.cat. Inarkibo mula sa orihinal noong 3 Marso 2010. Nakuha noong 25 Abril 2010. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]