Ilog Jinsha
| Jinsha Yangtze (长江) | |
|---|---|
 Ang Jinsha na dumadaloy sa lalim ng Barangka ng Lumuluksong Tigre | |
 Mapa ng Ilog Jinsha lunas ng paagusan | |
| Etimolohiya | Tsino: "Ilog ng Alikabok ng Ginto"[1] |
| Katutubong pangalan | 金沙江 |
| Lokasyon | |
| Bansa | Tsina |
| Estado | Qinghai, Nagsasariling Rehiyon ng Tibet, Yunnan, Sichuan |
| Cities | Lijiang, Yunnan, Panzhihua |
| Pisikal na mga katangian | |
| Pinagmulan | Tongtian River |
| ⁃ lokasyon | Pagsasama ng mga Ilog Tongtian at Batang, Qinghai |
| ⁃ mga koordinado | 34°5′38.8″N 92°54′46.1″E / 34.094111°N 92.912806°E |
| ⁃ elebasyon | 4,500 m (14,800 tal) |
| Bukana | Ilog Yangtze |
⁃ lokasyon | Pagsasama ng mga Ilog Min Jiang sa Yibin, Sichuan |
⁃ mga koordinado | 28°46′13.4″N 104°37′58.1″E / 28.770389°N 104.632806°E |
⁃ elebasyon | 300 m (980 tal) |
| Haba | 2,290 km (1,420 mi)approx. |
| Laki ng lunas | 485,000 km2 (187,000 mi kuw)approx. |
| Buga | |
| ⁃ karaniwan | 4,471 m3/s (157,900 cu ft/s) |
| ⁃ pinakamataas | 35,000 m3/s (1,200,000 cu ft/s) |
| Mga anyong lunas | |
| Sistemang ilog | Lunas ng Ilog Yangtze |
| Mga sangang-ilog | |
| ⁃ kaliwa | Ilog Beilu, Ilog Yalong |
| ⁃ kanan | Ilog Pudu, Ilog Xiaojiang, Ilog Niulan |
Ang Ilog Jinsha (Chinese : 金沙江, p Jīnshājiāng, "Gold Sand River", Tibetano: Dri Chu, འབྲི་ཆུ) ay ang Tsinong pangalan para sa itaas na bahagi ng Ilog Yangtze. Ito ay dumadaloy sa mga lalawigan ng Qinghai, Sichuan, at Yunnan sa kanlurang Tsina. Ang ilog ay dumadaan sa Barangka ng Lumuluksong Tigre.
Minsan ito ay pinagsama-sama sa Lancang (itaas na Mekong) at Nu (itaas na Salween) bilang lugar ng Sanjiang ("Tatlong Ilog"),[2] bahagi nito ang bumubuo sa mga Pinangangalagaang Pook ng Tatlong Magkahilerang Ilog ng Yunnan.
Ang ilog ay mahalaga sa pagbuo ng kapangyarihang idroelektriko, ang ilan sa pinakamalaking idroelektrikong estasyon ng koryente sa mundo ay nasa ilog ng Jinsha.
Ang ilog ay unang naitala bilang Hei (黑水, Hēishuǐ, lit. "Itim na Tubig") noong mga Nagtutunggaling Estado na "Tributo ng Yu". Ito ay inilarawan bilang ang Sheng ( t 繩水, s 绳水, Shéngshuǐ, "Ilog Lubid") sa panahong Han na Klasiko ng mga Bundok at Dagat. Sa panahon ng Tatlong Kaharian, ito ay kilala bilang ang Lu (t 瀘水, s 泸水, Lúshuǐ).[3] Ang kasalukuyang pangalan ay pinagtibay sa panahon ng dinastiyang Song.
Dahil sa mga naunang sistema ng romanisasyon, ang ilog ay nakilala bilang Chin-sha Chiang at Kinsha Kiang (noong hindi ito simpleng inilarawan bilang Yangtze) sa mga pinagmulang Ingles sa huling tatlong siglo. Ang pinakakaraniwang kasalukuyang pangalan, Jinsha ay ang romanisasyong Hanyu Pinyin ng parehong mga character na Tsino tulad ng iba pang dalawa.
Kahit na ang pangalan ay karaniwang sobrang literal na isinalin ito bilang "Buhanging Ginto" [4] o "Binuhanginang Gintong Ilog",[5] ang pangalan ay hindi patula o naglalarawan sa kulay ng mga pampang ng ilog. Sa halip, inilarawan ng 金沙 ang aktwal na placer na ginto, alubyal na gintong pulbos kung minsan ay nahahawi pa rin mula sa tubig ng ilog.
Ang kulturang Jinsha sa sinaunang-panahong Tsina ay nagmula sa pangalan nito mula sa isang kalsadang malapit sa tipong pook nito at hindi sa ilog nang direkta.
Heograpiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Daloy
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Ilog Jinsha ay simpleng itaas na daanan ng Yangtze, bagaman ang mga ilog ng Yalong at Min ay minsan ay itinuturing na pangunahing daanan bago ang pagdating ng modernong heograpiya.[6] Ito ay tradisyonal na itinuturing na magsisimula sa pagsasama ng mga Ilog Tongtian at Batang malapit sa Gyêgu sa Qinghai.
Bilang Ilog Jinsha, dumadaloy ito sa timog sa pamamagitan ng isang malalim na bangin na kahanay ng mga katulad na bangin ng itaas na mga ilog ng Mekong at itaas na Salween, kung saan ito ay pinaghihiwalay ng Kabundukang Ningjing. Binubuo nito ang kanlurang hangganan ng Sichuan sa mga 250 milya (400 km) at pagkatapos ay dumadaloy sa lalawigan ng Yunnan. Pagkatapos ng isang malaki, 200 milya (320 km) mahabang siluan sa hilaga ng Nagsasariling Prepektura ng Dali Bai, ang Jinsha ay umiindayog hilagang-silangan, na bumubuo sa hangganan ng lalawigan ng Sichuan-Yunnan hanggang sa magsanib ito sa Ilog Min sa Yibin sa Sichuan upang mabuo ang Yangtze.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]
- ↑ Little, Archibald. The Far East, p. 63. 1905. Reprint: Cambridge Univ. Press (Cambridge), 2010. Accessed 13 August 2013.
- ↑ E.g., in the "Annual Report of the Chinese Academy of Geological Research", p. 24. Geological Publishing House, 1994.
- ↑ It has also appeared as the Li (丽水, Lìshuǐ, "Beautiful River"); Mahu (马湖江, Mǎhújiāng, "Horse Lake River"); and Shen (神川, Shénchuān, "Holy River" or "River of Spirits").[kailangan ng sanggunian]
- ↑ Pletcher, Kenneth. The Geography of China: Sacred and Historic Places, p. 359. Britannica Educational Publishing (New York), 2011. Accessed 16 August 2013.
- ↑ E.g., in Davis, John. The Chinese: A General Description of the Empire of China and Its Inhabitants, Vol. 1, pp. 132 ff. C. Knight, 1836.
- ↑ Fan Chengda. James M. Hargett (trans.) Riding the River Home: A Complete and Annotated Translation of Fan Chengda's (1126–1193) Travel Diary Record of a Boat Trip to Wu, p. 77. Chinese Univ. of Hong Kong (Hong Kong), 2008. Accessed 15 August 2013.
- Jun, Huang; Zulin Zhang; Gang Yu (2003). "Occurrence of dissolved PAHs in the Jinsha River (Panzhihua)—upper reaches of the Yangtze River, Southwest China". J. Environ. Monit. 5 (4): 604–09. doi:10.1039/b210670a. PMID 12948236.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - International Rivers, (2009-1-16). Jinsha River Dams Nakuha noong 2010-1-25.