Pumunta sa nilalaman

Karapatang Pantao sa Bhutan

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Ang Mga karapatang pantao sa Bhutan ay ang mga nakabalangkas sa Ikapitong Artikulo ng Saligang Batas ng bansa[1] Ang Makaharing Pamahalaan ng Bhutan ay nagpatibay sa pangako nito sa "kasiyahan ng lahat ng mga karapatan ng tao" bilang mahalaga sa katagumpayan ng 'pambansang kabuuang kaligayahan' (PKK); ang mga natatanging mga prinsipyo na kung saan nagsusumikap ang Bhutan, bilang laban sa pananalapi batay sa mga panukala tulad ng GDP.[2]

Sa pagsasagawa, ang mga karapatang pantao ng Bhutan record ay natanggap ng pamimintas para sa pakikitungo sa mga taong Lhotshampa, na marami'y naging refugee sa Nepal, pati na rin ang para sa kabiguan upang mapanghawakan ang kalayaan ng relihiyon.[3]

Balangkas na Alinsunod sa Batas

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga Karapatan sa Ilalim ng Saligang-Batas

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Saligang batas ng Bhutan ay pinagtibayan noong 2008 at nagpabago sa bansa mula sa isang ganap na monarkiya tungo sa isang demokratikong monarkiya na sang-ayon sa Batas.[4] Ang Ikapitong Artikulo ng Saligang-batas ay nagpatatag ng maraming mga karapatan, kabilang na ang "marami sa mga pangunahing karapatang pantaong idinambana sa pagtitipong sandaigidigan", na kung saan ay sinabi na maging "napakahalaga para sa pag-unlad ng pagkatao ng tao at sa ganap na pagsasakatuparan ng mga kakayahanna pantao."[5] "Ang mga pangunahing mga karapatan" na itinatag sa Ikapitong Artikulo na kung saan kinabibilangan ng:

Iba pang mga uri ng mga karapatan na pinangangalagaan ng mga karapatan sa paggawa,[14] sa mga karapatan sa paghalal,[15] at sa karapatan ukol sa ari-ariang intelektuwal.[16] Ang Saligang-batas ay nagbabawal din ng labis na pagpapahirap at "ang malupit, hindi makatao o nakalalait na pakikitungo o parusa", kabilang ang kaparusahang kapital.[17] Ang huling sugnay ng Ikapitong Artikulo ay nagdadambana ng isang karapatan sa pagsasarili na may paggalang sa mga hindi makatuwiran o labag sa batas na panghihimasok lamang, matanggulan laban sa di-makatwirang pagdakip, at magbigay ng isang karapatan sa mga legal na pangangatawan pati na rin ang karapatan upang idaos ang pamamaraang alinsunod sa batas para sa pagpapatupad ng mga karapatang sang-ayon sa Artikulo 7.[18] Habang ang karamihan sa mga karapatang umaako sa ilalim ng Artikulo 7 ay nakasang-ayon sa "lahat ng tao" o tao "sa loob ng Bhutan" ang ilang mga karapatan ay malinaw na nakalaan para sa mga mamamayang taga-Bhutan, tulad ng kalayaan ng pananalita, pag-iisip, pananampalataya, kilusan, at pagtitipon, pati na rin ang mga karapatan sa impormasyon, paghahalal, ari-arian, at mga karapatang paggawa.[19]

Artikulo 8 ng Saligang-batas ay bumabalangkas ang "kaukulang mga pangunahing tungkulin".[20] Ilan sa mga tadhanang mahalaga ay ang mga artikulo 8.3 at 8.5.[21] Saad ng Artikulo 8.3 na ang bawat mamamayang taga-Bhutan ay sa ilalim ng isang tungkulin upang "magsulong ng mga pagpapaubaya, pangkalahatang paggalang at ang espiritu ng kapatiran sa gitna ng lahat ng mga tao ng Bhutan naglalampasan ng pananampalataya, wika, rehiyon o katauhan pangkat-pangkat."[22] Saad sa Artikulong 8.5 na ang mga tao ay dapat "hindi magparaya o lumahok sa mga gawa ng pinsala sa katawan, labis na pagpapahirap o pagpatay ng isa pang tao, terorismo, pang-aabuso ng mga kababaihan, mga anak o anumang iba pang mga tao at dapat gumawa ng mga kinakailangang hakbang upang maiwasan ang mga tulad na gawain."[23]

Pananagutang Pandaigdig

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Kahit na ang Saligang-Batas ng Bhutan ay binalangkas na magpakita ang iba' t ibang mga pangunahing karapatang pantao na inaalagaan sa pamamagitan ng mga sandaigidigang pagtitipon, ang Bhutan mismo ay hindi nakalagda o kahit nagpatibay sa maraming mga mahalagang pandaigdigang kasunduang pagtugon sa mga karapatang pantao, kabilang ang mga Pandaigdigang Tipan ng Karapatang Sibil at Politikal (ICCPR) at ang  Pandaigdigang Tipan sa Karapatang Pang-Ekonomiya, Panlipunan at Pang-Kultural (ICESCR).[24] Ang Bhutan ay partido sa Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW) at ang Katipunan sa mga Karapatang Pambata (CRC), pati na rin ang CRC ay ang unang dalawang mga opsyonal na mga protocol.[25] Lumagda ang Bhutan, kahit na hindi pinagtibayan, ang International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (CERD) at ang Katipunang sa mga Karapatan ng mga Taong may Kapansanan (CRPD).[26]

Sumali ang Bhutan United Nations sa 1971.[27] Ito ay samakatuwid napapailalim sa Universal Periodic Review (UPR), pagkakaroon ng dalawang cycle sa ngayon; una sa 2009 at muli sa 2014.[28][29]

Pambansang Kabuuang Kaligayahan (Gross National Happiness)

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa pambansang ulat sa ilalim ng unang ikot ng panahon ng ang UPR, Ang Makahariang Pamhalaan ng Bhutan ay nagpahayag na ang kasiyahan ng lahat ng mga karapatang pantao ay kinakailangan upang makamit ang GNH, "na kung saan din ito ay lubos na nakatuon".[30] Sinabi ito upang maitaguyod ang "banghay para sa pagtatanggol, paghihikayat at pagsasama ng mga karapatan ng tao sa ng lipunang Bhutan."[31] Ang pag-uugnay sa pagitan nito at mga karapatang pantao sa loob ng Bhutan ay ipinagpatibay sa pambansang ulat sa ilalim ng ikalawang ikot, kung saan ipinasya ng Bhutan sa pamamagitan ng na nagsasabi na ang mga panlipunan at pang-ekonomiyang mga karapatan ay "sumasalamin sa kanyang pag-unlad sa konsepto ng GNH."[32]

Ang konsepto ng GNH ay unang ipinahayag sa pamamagitan ng ikaapat na hari ng Bhutan, na si Jigme Singye Wangchuck, noong 1972.[33] Ang mga konsepto ng pag-unlad, sa halip na gumagamit ng "karaniwang mga panukalang umaayon sa kita", ay nakatunghay sa kaligayahan ng mga indibidwal at ang kahigitan ng kita nito sa pamamagitan ng isang mahangarin, ma-espirituwal, at kultural na pagkikita.[34] May apat ng "mga haligi" ang GNH. Ang mga ito ay:[35]

  • Ang paghihikayat ng patas at mapapanatiling pag-unlad na socioeconomic
  • Pagpapanatili at paghihikayat ng mga halagang kultural
  • Pagtitipid ng kalikasan
  • Pagtatatag ng mabuting pamamahala

Ang unang pambansang ulat sa UPR ay tahasang inugnay ang mga haligi sa mga karapatang pantao, kung saan sinabi ito ay kumakatawan sa loob ng mga ito.[36] Ang unang haligi ay sinasabing kumakatawan sa mga pang-ekonomiyang karapatan, na tinitiyak na "ipakita ang pangkasalukuyang pag-unlad ay hindi kumokompromiso sa karapatan ng pag-unlad ng mga hinaharap na salinlahi... at na ang bawat tao sa bansa ay napakikinabangan mula sa pag-unlad na gawain."[37] Ang pangalawang haligi ay sinasabing tumatanggol sa mga karapatang kultural at sumasalamin sa Bhutan bilang isang hindi namimili ng likas na katangian.[38]

Mga Kinalaman sa Karapatang Pantao

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Diskriminasyon sa Lhotshampa

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Lhotshampa ay isang magkakaibang taong taga-Bhutan na katutubong Nepal, na may kasaysayang pagtitira sa katimugang bahagi ng Bhutan.[39] Ang mga taga-Nepal na magiging Lhotshampa, o "taga-timog", ay nagsimulang dumayo mula sa Nepal patungong Bhutan sa huli ika-19 siglo.[40] Sa huling bahagi ng 1980 kinilala ng pamahalaan ng Bhutan na 28% ng populasyon bilang Lhotshampa, bagaman ang mga hindi opisyal na mga pagtatantiya ay humihigit-kumulang hanggang 40% at nagtatantiya na lamang ng 15% ay mga mamamayang legal.[41] Ang kalawakan ng populasyong Lhotshampa ay naging maliwanag sa senso sa 1988.[42] Sa dakong huli, lumala ang alitang etniko sa Bhutan, na may maraming mga Lhotshampa na itinatak bilang iligal na imigrante, batas pagkamamamayan ay ipinatupad sa pamamagitan ng bagong mga panukala at isang pagbibigay-diin ay inilagay sa "kulturang taga-Bhutan na batay sa Tibet, na sumasalungat [sa] minoryang lipunang taga-Nepal."[43] Na sa gayon, ang pag-aalinsunod ay ihiningi sa mga Lhotshampa sa maraming paraan. Sa 1989 ang mga wikang Nepal ay pinatigilan sa paggamit sa mga paaralan.[44] Ni sa parehong taon ang isang tradisyonal na dress code mula sa Bhutan, ang Driglam Namzha, ay ipinatupad sa pangkalahatang publiko, na tumatanggi sa anumang mga tradisyonal na "costume" ng mga taga-Nepal na maaaring sinuot ng mga Lhotshampas.[45]

Marahas na pagkabagabag at protesta laban sa pamahalaan ang naganap noong 1990 sa loob ng timog Bhutan bilang tugon sa "mga patakarang Bhutanization" na naipatupad.[46][47] Ang "pag-aalsa" ay nagkakilala sa isang "crackdown" ng pamahalaan na kasama ang pagsasara ng 66 na mga paaralan sa timog Bhutan,[48][49] pati na rin ang "panliligalig, pag-aaresto, at ang pagkasunog ng mga tahanang [Lhotshampa]."[50] Sa huling bahagi ng 1990 ang mga Lhotshampa refugee ay nagsimula sa pagpasok sa Nepal,[51] na sapilitan upang iwanan ang Bhutan sa pamamagitan ng pamahalaan pagkatapos ng pagkawala ng kanilang nasyonalidad."[52][53][54][55] Sa 1995, 86,000 Lhotshampa ay nakatanggap ng refugee status sa Nepal, humigit-kumulang sa isa sa anim ng Bhutan, na kung saan ang populasyon ay 509,000.[56][57] Ang hindi matagumpay na mga pag-uusap sa pagitan ng Nepal at Bhutan tungkol sa katayuan ng mga Bhutan refugee, na nagbigay-diin patungkol sa pagnanais ng Nepal na sila'y magkaroon muli ng kapangyarihan mula sa Bhutan, ay naganap sa 1993, 1996, at 2001.[58][59] Sa 2009 mga 111,000 Lhotshampa tumira sa loob ng mga kampo ng refugee sa Nepal nang isang "programang pagtitira muli sa pangatlong bansa" ay nagsimula na kung saan ay nakakita 88,770 resettled refugee mula Bhutan, kabilang ang mga 75,000 sa Estados Unidos.[60][61] Hanggang noong Setyembre 2015 10,000 Lhotshampa nananatili sa mga kampo ng refugee sa Nepal na ipinamamahala sa pamamagitan ng Opisina ng UN High Commissioner para sa mga Refugee (UNHCR).[62]

Ang sitwasyon sa mga refugee sa Bhutan ay ikinategorya sa pamamagitan ng Amnesty International bilang "isa sa mga pinaka-pinahaba at napapabayaan suliranin ukol sa mga refugee sa daigidig",[63] na may maaaring resolusyon sa 'krisis' ay patuloy na itinaas sa ulat ng working group ukol sa pangalawang ikot UPR ng Bhutan.[64] Doon ay patuloy na pagkaantala sa pamamagitan ng Bhutan ay pamahalaan upang ipatupad ang proseso sa pamamagitan ng kung saan ang mga refugee na taga-Bhutan na natitira sa Nepal ay maaaring maging nakilala at ibinalik ang kapangyarihan.[65] Sa mga Lhotshampa kasalukuyan sa Bhutan marami ay hindi mamamayan o mga bisita lamang ng limitadong mga karapatang pagkamamamayan, dahil may mga kategorya ng pagkamamamayan na makadadamay sa kanilang kakayahan upang makatanggap ng isang pasaporte o humalal.[66] Kung ang isang tao ay isang mamamayan ay maaari ring makadamay sa kung aling mga pangunahing mga karapatan ang mga ito ay makakaya sa ilalim ng Saligang-batas.[67] Ang Saligang batas ng Bhutan ay pinintas din ukol sa hindi sapat na pagtukoy o pagtanggol sa mga karapatan ng mga "nagsasalita ng Nepal" (Lhotshampa).[68] Ang Kagawaran ng Estado ng  Estados Unidos ay bumanggit sa ulat noong 2015 sa pagsagawa karapatang pantao ng Bhutan na may hindi napatunayang mga ulat ukol sa patuloy na diskriminasyon tungkol sa Lhotshampas na pumipigil sa mga ito mula sa pagkuha ng security clearances na kinakailangan upang gumana sa mga hanapbuhay sa pamahalaan, mula sa pagsagawa ng enrolling sa mas mataas na edukasyon, at pagkuha ng mga lisensya na kinakailangan upang patakbuhin ang mga pribadong negosyo.[69] Ang ulat na iyon din ng nabanggit na ayon sa mga Ngo ang isang hindi kilalang bilang ng mga Lhotshampa sa timog Bhutan ay taong walang estado na sa dakong huli ay may problema sa pagtanggap ng pampublikong pangagalaga sa kalusugan, hanapbuhay, edukasyon, mga dokumento sa paglalakbay, at din pagmamay-ari ng mga negosyo.[70]

Kalayaan sa Pananampalataya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Artikulo 7.4 ng Saligang-batas ng Pangangatawan ng Bhutan na: "ang isang mamamayang taga-Bhutan ay may karapatan sa kalayaan ng pag-iisip, budhi, at pananampalataya. Walang tao ay naatasan upang mapilitan sa ibang pananampalataya sa pamamagitan ng pamimilit o pang-akit."[71] Saad sa Artikulo 8.3 ang mga katumbas na tungkulin sa mga mamamayan sa mga "foster tolerance, pangkalahatang paggalang at ng espiritu ng kapatiran sa gitna ng lahat ng mga tao ng Bhutan bagaman iba-iba ang pananampalataya."[72] Sa Artikulo 3 ng Saligang-batas kinikilala ang Budismo bilang "ang pamanang espirituwal ng Bhutan" habang nagtatadhana na ang hari ay ang "tagapagtanggol ng lahat ng mga pananampalataya sa Bhutan."[73]

75% ng tinatayang populasyon ng Bhutan ng 733,000 ay sumasagawa ng Drukpa Kagyu o Nyingmapa Budismo, na pamamaraang ng Budismong Mahayana.[74] Ang mga Hindus ay kabilang sa hanggang 22% ng populasyon ng Bhutan, ang mga Kristiyano tungkol sa 0.5%, o sa pagitan ng mga 2000-25,000 mga tao,[75] at ang mga Muslim ay 0.2% lamang.[76] Ang Kilusang Mananampalatayang Samhan 2007 ay nagbibigay para sa ang pagbuo ng mga pangkat ng pananampalataya,[77] at ang lahat ng mananampalatayang pangkat ay kinakailangang maging rehistro sa pamahalaan.[78] Ang pagpaparehistro ay natutukoy sa pamamagitan ng Commission ukol sa mga Mananampalatayang Samahan, na kinakailangan upang matiyak na ang mga samahan ng pananampalataya ay humihikayat sa bansa ng pamanang espirituwal sa pamamagitan ng "pagbuo ng isang lipunan 'may mga ugat sa paniniwalang Budismo.'"[79] Ang mga Budismong pangkat at isang Hindung "umbrella organization" ay kinikilala, sa iba pang mga pangkat na nagpaparatang sa kanilang mga application ay winalang-bahala.[80] Bilang isang bunga, tanging ang mga pangkat ng Buddhist at Hindu ay legal na pinapayagan na magsagawa ang pampublikong pagtitipon mananampalataya, kahit na mga kumakatawan ng iba pang mga paniniwala ay "minsan" pinapayagan upang sumamba nang sari-sarili.[81] Ang kawalan ng Kristiyanong rehistrasyon ay pumipigil sa pagkakaroon ng mga "Kristiyanong libingan,... mga gusali ng simbahan at mga... mga aklatan" sa Bhutan.[82][83]

Ang mga saligan na inilagay sa pagsamba sa Bhutan ay humantong sa ilan na palagayan na ito ay hindi maliwanag kung ang mga gawing Kristiyano ay legal na doon, na nagpapahayag na "kalabuan ay bumunga sa panggigipit ng minorya sa pamamagitan ng mga opisyal."[84] Isang hindi nakikilalang pastor na taga-Bhutan na inilarawan sa pakikitungo bilang "pangalawang-uri" na mga Kristiyano.[85] Noong Marso 2014 dalawang pastor na taga-Bhutan, Tandin Wangyal at M. B. Thapa, ay ikinulong para sa 49 na araw, inilabas, at pagkatapos ay napatawan ng buwis at sinintensiya sa bilangguan noong Setyembre ng parehong taon.[86] Sila ay sinintensiya sa ilalim ng mga batas na may kaugnayan sa mga mga pagtitipong walang lisensiya at mga hindi pinahintulutang pagtanggap ng mga banyagang mga pondo; nagpahayag ang mga aktibista na ang mga ito ay nakatutok para sa kanilang mga ebanghelikal na mga gawain at sisingilin sa pagtataas ng mga pananalaping hindi pinahihintulutan para sa lipunang samahang sibil, pati na rin sa pagpapakita ng isang music video na Kristiyano sa publiko, na kung saan tinataltalan na sila ay ginawa sa labas sa mga pribadong ari-arian.[87] Si Tandin Wangyal ay sinintensiya sa apat na taon na pagkabilanggo ngunit inilabas sa lagak pagkatapos ng nagbabayad ng isang $744 (sa US) fine at pumawangan sa kanyang kaso, habang M. B. Thapa ay sinintensiya sa dalawa at kalahating taon na pagkabilanggo, na kung saan siya ay pinabayaan mula sa pagkatapos ng pagbabayad ng isang multa ng $1630 (sa US).[88]

May mga ulat ng katig na pakikitungo ng mga Buddhists at Budismo sa pamamagitan ng pamahalaan, kabilang ang pagpapalawak ng pampinansiyal na pagtatangkilik para sa paggawa ng mga templo at dambana ukol sa Budismo at para sa mga monghe at monasteryo.[89] Mayroon ding malakas na panlipunang pagpipilit na inilagay sa mga indibidwal na upang panatilihin ang mga paniniwala at mga tradisyong Budismo, pati na rin ang naiulat na mga kaso ng mga di-Buddhist ng mga bata na tinanggihan pagpasok sa mga paaralan at pananampalatayang minority na pasalitang ginigipit sa pamamagitan ng mga Buddhist.[90] Ang mga paghihigpit ng Bhutan sa kalayaan ng relihiyon, pati na rin ang kailangan para sa isang Espesyal na Rapporteur sa kalayaan ng relihiyon o paniniwala upang bisitahin ang Bhutan, ay itinaas sa bilang ng mga isyu sa pangalawang ikot ng Bhutan ng UPR.[91]

Tingnan din

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  • Censorship sa Bhutan
  • LGBT karapatan sa Bhutan

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.
  2. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  3. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, 2011 Human Rights Reports: Bhutan (United States Department of State, May 2012) at 1.
  4. ↑ National Assembly of Bhutan, "Constitution of Bhutan", nab.gov.bt.
  5. ↑ Royal Court of Justice, A Guide to the Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2014-12-16 sa Wayback Machine. (Judiciary of Bhutan) at 15-16.
  6. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.1.
  7. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.2.
  8. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.4.
  9. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.5.
  10. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.7.
  11. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.9, 7.14.
  12. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.12.
  13. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.15.
  14. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.8, 7.10, 7.11.
  15. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.6.
  16. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.13.
  17. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.17-7.18.
  18. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.19-7.21, 7.23.
  19. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.
  20. ↑ Royal Court of Justice, A Guide to the Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2014-12-16 sa Wayback Machine. (Judiciary of Bhutan) at 16.
  21. ↑ Royal Court of Justice, A Guide to the Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2014-12-16 sa Wayback Machine. (Judiciary of Bhutan) at 16.
  22. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 8.3.
  23. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 8.5.
  24. ↑ United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, "Ratification Status for Bhutan" Naka-arkibo 2016-08-13 sa Wayback Machine., ohchr.org.
  25. ↑ United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, "Ratification Status for Bhutan" Naka-arkibo 2016-08-13 sa Wayback Machine., ohchr.org.
  26. ↑ United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, "Ratification Status for Bhutan" Naka-arkibo 2016-08-13 sa Wayback Machine., ohchr.org.
  27. ↑ United Nations, "Member States", un.org.
  28. ↑ United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, "Universal Periodic Review - Bhutan" Naka-arkibo 2016-08-15 sa Wayback Machine. (2009) ohchr.org
  29. ↑ United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, "Universal Periodic Review Second Cycle - Bhutan" Naka-arkibo 2016-09-27 sa Wayback Machine. (2014) ohchr.org
  30. ↑ Bhutan, National report Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/WG.6/6/BTN/1 (2009) at 23.
  31. ↑ Bhutan, National report Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/WG.6/6/BTN/1 (2009) at 8.
  32. ↑ Bhutan, National report A/HRC/WG.6/19/BTN/1 (2014) at 22-23.
  33. ↑ Prahlad Shekhawat, "Redefining Progress: A report from the Gross National Happiness conference in Bhutan" Naka-arkibo 2017-03-15 sa Wayback Machine. (22 January 2009) Policy Innovations.
  34. ↑ Bhutan, National report Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/WG.6/6/BTN/1 (2009) at 8.
  35. ↑ Prahlad Shekhawat, "Redefining Progress: A report from the Gross National Happiness conference in Bhutan" Naka-arkibo 2017-03-15 sa Wayback Machine. (22 January 2009) Policy Innovations.
  36. ↑ Bhutan, National report Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/WG.6/6/BTN/1 (2009) at 8.
  37. ↑ Bhutan, National report Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/WG.6/6/BTN/1 (2009) at 8.
  38. ↑ Bhutan, National report Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/WG.6/6/BTN/1 (2009) at 8.
  39. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 61-63, 91-92.
  40. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 58-61.
  41. ↑ Andrea Matles Savada Nepal and Bhutan: country studies (3rd ed, Library of Congress, Washington, D.c., 1993) at 274-275.
  42. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  43. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  44. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  45. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 170-172.
  46. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  47. ↑ Minorities at Risk Project, "Chronology for Lhotshampas in Bhutan" (2004) refworld.org - UNHCR.
  48. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  49. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 220-221.
  50. ↑ Bill Frelick, "For Bhutan's refugees, there's no place like home" (30 March 2011) Global Post/Human Rights Watch.
  51. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 256.
  52. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  53. ↑ Alexander Casella, "Nepal finally waves away refugees" Naka-arkibo 2015-09-23 sa Wayback Machine. (15 December 2009) Asia Times.
  54. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 7.
  55. ↑ Amnesty International, "Bhutan Human Rights", amnestyusa.org.
  56. ↑ Minorities at Risk Project, "Chronology for Lhotshampas in Bhutan" (2004) refworld.org - UNHCR.
  57. ↑ Population Division, World Population Prospects: The 2015 Revision, Volume I: Comprehensive Tables (United Nations Department of Economic and Social Affairs, 2015) at 20.
  58. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  59. ↑ Minorities at Risk Project, "Chronology for Lhotshampas in Bhutan" (2004) refworld.org - UNHCR.
  60. ↑ Alexander Casella, "Nepal finally waves away refugees" Naka-arkibo 2015-09-23 sa Wayback Machine. (15 December 2009) Asia Times.
  61. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  62. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 7.
  63. ↑ Amnesty International, "Bhutan Human Rights", amnestyusa.org.
  64. ↑ Report of the Working Group on the Universal Periodic Review - Bhutan Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/27/8 (2014) at 5-6, 9-12, 22, 24.
  65. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 7.
  66. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  67. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.
  68. ↑ Refugee Documentation Centre (Ireland), "Bhutan: Treatment by authorities of ethnic Nepalis in Bhutan" (14 August 2009) refworld.org - UNHCR.
  69. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 8.
  70. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 9.
  71. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 7.4.
  72. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 8.3
  73. ↑ Constitution of Bhutan Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine., Art 3.
  74. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 1.
  75. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 2-3.
  76. ↑ Pew Research Center, "Global Religious Landscape: Religious Composition by Country" Naka-arkibo 2013-08-05 sa Wayback Machine. (2010) pewforum.org.
  77. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  78. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 1.
  79. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 3.
  80. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 1.
  81. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 1.
  82. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 3.
  83. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  84. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  85. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  86. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 3.
  87. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 3.
  88. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 3-4.
  89. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 4.
  90. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labour International Religious Freedom Report for 2014: Bhutan (United States Department of State, 2014) at 5.
  91. ↑ Report of the Working Group on the Universal Periodic Review - Bhutan Naka-arkibo 2017-05-10 sa Wayback Machine. A/HRC/27/8 (2014) at 7, 11, 22-24.
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karapatang_Pantao_sa_Bhutan&oldid=2098389"