La Ilustración Filipina
.jpg) Pabalat ng La Ilustración Filipina noong Hulyo 28, 1892 | |
| Editor | Jose Zaragoza y Aranquizna |
|---|---|
| Itinatag | Nobyembre 7, 1891 |
| Pagkakahanay na pampulitiko | Independyente |
| Wika | Kastila |
| Ceased publication | 1905 |
| Himpilan | Maynila, Pilipinas |
Ang La Ilustración Filipina ay isang pahayagan sa wikang Espanyol na inilathala sa Maynila, Pilipinas, na nasa sirkulasyon sa huling dekada ng kolonyal na Espanya, at paminsan-minsan noong Rebolusyong Pilipino at sa pagsisimula ng ika-20 siglo sa ilalim ng pamamahala ng Estados Unidos.
Ito ay isang lingguhang pahayagan na sumasaklaw sa isang malawak na hanay ng mga paksang nauugnay sa panlipunan, kapwa lokal at internasyonal. Maraming mga personalidad sa panahong iyon, kapwa Espanyol at Pilipino, ang nag-ambag ng mga artikulo at larawan, gayunpaman ang pahayagan ay naglathala din ng hindi kilalang mga artikulo na sa ilang mga kaso ay nagbibigay ng isang malaking kontrobersya.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Inilathala ng La Ilustración Filipina ang kauna-unahang isyu noong Nobyembre 7, 1891, na gawa sa walong pahina at isang apat na pahina na pabalat, sa dalawang kolmuniya .
Ang La Ilustración Filipina hindi dapat malito sa Ilustración Filipina, isang iginagalang na ilustradong magazine na inilathala din sa Pilipinas sa pagitan ng Marso 1, 1859 at Disyembre 15, 1860. Ang pagkakapareho ng mga pamagat na ito ay walang ugnayan sa nakasulat na nilalaman, grapiko na disenyo at kalidad ng pag-imprenta, na nagtulak kay Wenceslao Retana na ituro ang "responsibilidad" na tumutukoy sa nagtatag na si Zaragoza, na naglakas-loob na "muling buhayin" ang pangalan ng isang napaka prestihiyosong magasin sa kabila na alam nito na hindi niya malampasan ang antas ng kalidad na nakamit ng hinalinhan nito.[1]
Mga Nilalaman
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang pahayagan ay mayroong maraming mga seksyon kasama ang Sining, Agham, Pulitika, Kasaysayan, balita sa lokal at buong mundo, atbp.
Sa kabila ng ilang mga pagpuna tungkol sa kanyang kakulangan ng artistikong pangangatawan, ang La Ilustración ay itinuring bilang isa sa pinakamahalagang mapagkukunan ng balita at impormasyon sa panahon na iyon, kapwa para sa lokal at pang-internasyonal na mga gawain.
Kapansin-pansin na mga nag-ambag
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mula 1891 hanggang 1895 ito ay bahagyang pinatnunugan ni Miguel Zaragoza, isang pintor, manunulat at guro, na itinuturing na isa sa mga unang Pilipino na naglathala ng isang libro ng mga tulang isinulat sa Espanyol,[2] at sa panahon ng Rebolusyong Pilipino ay naging isa sa patnugot ng Saligang Batas ng Malolos.[3] Sa mga taon na kumilos siya bilang patnugot ng pahayagan, nag-ambag din si Zaragoza ng maraming mga sulatin at guhit, at lantaran na binigyan ng kagustuhan ang mga gawa ng katutubong mga manunulat at artistang Filipino, tulad nina Juan Luna, Fabian de la Rosa, Rafael Enriquez at Torribio Herrera .
Si Juan Luna, Pilipinong pintor, iskultor at aktibista sa politika noong Rebolusyong Pilipino, ay itinampok noong Hulyo 28, 1892 sa pabalat ng La Ilustración sa kabila ng pananatili ng isang matinding tunggalian kay Zaragoza. Nag-ambag siya ng maraming mga guhit at sulatin sa sunud-sunod na mga edisyon, kasama ng mga ito ang isa sa mga pinakatanyag na pahina ng pabalat ng Ilustración na nagpapakita ng isang batang Filipina na nakaupo sa tabi ng isang buslo ng mga libro at ilang mga batang batang babae na nagbabasa, na may Bulkang Mayon sa likuran.
Si Simon Flores y de la Rosa, isa pang kilalang Pilipinong pintor, ay nag-ambag ng isang sariling larawan mulas sa uling na ginamit sa isang artikulo tungkol sa kanya.
Si Iñigo Regalado y Corcuera, isang tanyag na tagapaglimbag at makatang tagalog ay naging punong tagapaglimbag ng pahayagan noong 1890.
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Wenceslao Retana, Emilio (1895). El periodismo filipino: Noticias para su historia (1811-1894) Apuntes bibliográficos, indicaciones biográficas, notas críticas, semblanzas, anécdotas. Madrid: Viuda de M. Minuesa de los Ríos. p. 72.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ García-Castellón, Manuel (2008). "Miguel Zaragoza, el primer poeta hispano-filipino". Revista Filipina. Nakuha noong Hunyo 4, 2011.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ National Historical Institute (Philippines) (1997). Documents on the 1898 Declaration of Philippine Independence, the Malolos Constitution and the first Philippine Republic. National Historical Institute.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)