Mendoza (apelyido)

Ang pangalang Mendoza ay isang apelyidong Basko at maaari rin itong maging pangalan ng lugar.

Ang ibig sabihin ng Mendoza ay "malamig na bundok" at nanggaling ito sa mga salitang Basko na mendi (bundok) at (h)otz (malamig) + tiyak na artikulong '-a' (kaya, ang Mendoza ay mendi+(h)otza). Ang orihinal na anyo ng salita sa Basko na may isang sibilanteng aprikada (/ts/, Basque spelling /tz/) ay nabago sa Kastila upang maging kasalukuyang anyo nito.

Kasaysayan

Maaring matunton ang mga rekord ng pamilyang Mendoza pabalik sa Gitnang Panahon sa Alava, sa Bayang Basko, Espanya. Naniniwala ang mga tao na ang pamilya ay nagmula sa mga sinaunang mga Panginoon ng Llodio (Alava), kung saan matatagpuan ang orihinal na bahay patronimiko Kasapi ang mga Mendoza sa lokal na aristokrasya at maaga pa lang silang nagpakatamasa sa iba't ibang linya ng pamilya.

Ang pinakakilalang sangay ng pamilya ay nagmula sa lugar na ngayon ay tinatawag na bayan ng Mendoza, malapit sa Vitoria-Gasteiz, sa Bayang Basko. Ang pangalang ng bayan ay kinuha sa pangalan ng pamilya. Si Iñigo Lopez de Mendoza, isang miyembro ng pamilyang ito, ay nakilala sa Labanan ng Las Navas de Tolosa (1218), kung saan malamang na naglingkod siya sa ilalim ng panig ng Navarrese. Siya ang naging responsable sa pagpapatayo ng kanilang ninunong bahay, ang Tore ng Mendoza, na nakatayo pa rin hanggang sa ngayon. Ang sangay na ito ng pamilya ay pumasok sa serbisyo ng Kaharian ng Kastila noong panahon ni Alfonso XI (1312-1350) at aktibong nakilahok sa Rekonkista. Agad silang nagkaroon ng malawak na mga pag-aari ng lupa sa Kastila at timog na Espanya sa pamamagitan ng militar at pulitikal na serbisyo. Ang mga kasapi ng Bahay ng Mendoza ay malawakang nagpakasal sa mga aristokrasya ng Kastilyano, at mayroong maraming mga kaanak sa kasalukuyan, na mayroong maraming titulo ng aristokrasya.

Mayroon ding isang ibang sangay ng pamilya na nakabase sa Laudio, 50km hilaga-kanluran mula sa Vitoria-Gasteiz. Nakilahok ang pamilya sa medyebal na digmaan ng mga angkan. Sa huli, mayroong isang baserri sa Erandio na may parehong pangalan.

Mga bantog na Mendoza

Negosyo

• Eugenio Mendoza - negosyanteng taga-Venezuela
• Lorenzo Mendoza - negosyanteng taga-Venezuela
• Tom Mendoza - Pangalawang Tagapangulo ng NetApp, Inc. at pangalan ng paaralang pang-negsyo ng Notre Dame

Sining, libangan at midya

• Aljon Mendoza, artistang mula sa Pilipinas
• Amalia Mendoza - mang-aawit na Mehikano
• Brillante Mendoza - Pilipinong direktor ng pelikula
• Cristy Mendoza, mang-aawit na Pilipina noong dekada 1980
• Dayana Mendoza - aktres mula sa Venezuela, modelo na nanalo ng Miss Universe 2008.
• Eduardo Mendoza Garriga - nobelistang Kastila
• Hazel Ann Mendoza - aktres na Pilipino
• Javier Mendoza (boxer) - propesyonal na boksingerong Mehikano
• June Mendoza - pintor ng litrato
• Kerry-Anne Mendoza - patnugot ng The Canary
• Linda Mendoza - Amerikanong na direktor ng pelikula at telebisyon
• Lydia Mendoza - Tex-Mex na mang-aawit at taga-intepreta ng "corridos"
• Maine Mendoza - aktres na Pilipina
• Marco Mendoza - bahista
• Margot Rojas Mendoza (1903 – 1996) - Cubanong pianista at guro
• Mark Mendoza - bahista
• Natalie Mendoza - Australyanong ipinananganak sa Hong Kong na aktres at musikero
• Pauline Mendoza, artista mula sa Pilipinas
• Philip Mendoza - tagaguhit at karikaturistang Briton
• Rebecca Jackson Mendoza - aktres, mang-aawit at mananayaw mula sa Australya
• Thristan Mendoza - musikerong Pilipino
• Mario Mendoza Zambrano - manunulat na Kolombiyano
• Vince Mendoza - kompositor at taga-areglo ng jazz na Amerikano

Kathang-Isip

• Aristotle "Ari" Mendoza, pangunahing karakter sa aklat na Aristotle and Dante Discover the Secrets of the Universe ni Benjamin Alire Sáenz.
• Armando Mendoza Sáenz, kasamang bida ng Telenobelang Kolombiyanong Yo soy Betty, la fea.
• Jason Mendoza, pangunahing karakter sa palabas na The Good Place.
• Maria Mendoza, alternatibong Peruwanong Wonder Woman na nilikha ni Stan Lee.
• Mendoza, isang umuulit na karakter na gag sa The Simpsons
• Mendoza, karakter sa mga aklat na "Company" ni Kage Baker

• Rodrigo Mendoza, kathang-isip na karakter sa pelikulang The Mission Military

Militar

• Íñigo López de Mendoza y Quiñones, heneral na Kastilyano na naging instrumenot sa huling yugto ng Rekonkista
• Diego Hurtado de Mendoza, maharlikang Kastilyano
• César Mendoza, kasapi ng Huntang Pamahalaan ng Chile (1973) bilang pangulo ng Carabineros de Chile
• Pedro de Mendoza, konkistador
• Bernardino de Mendoza, Kapitan Heneral

Politika at pamahalaan

• Diego Hurtado de Mendoza, Unang Duke ng Infantado, maharlikang Kastila
• Antonio de Mendoza, unang Birey ng Bagong Espanya
• Bernardino de Mendoza, estadista at embahador na Kastila
• Carlos Antonio Mendoza, naging Umaaktong Pangulo ng Panama
• César Mendoza, sundalo ng Chile
• Cristóbal Mendoza, unang Pangulo ng Venezuela
• Eduardo Mendoza Goiticoa, ministro ng gabinete at siyentipiko mula sa Venezuela
• Eugenio Mendoza, ministro ng gabinete at industriyal mula sa Venezuela
• García Hurtado de Mendoza, gobernador na Kastila ng Chile
• Heidi Mendoza, lingkod-bayan at komisyoner at opisyal-na-namamahala ng Komisyon sa Awdit ng Pilipinas
• Inés Mendoza, asawa ni Gobernador Luis Muñoz Marín ng Puerto Rico
• Íñigo López de Mendoza, Unang Marques ng Santillana, estadista at makatang Kastilyano
• Juan González de Mendoza, ministro at mananalaysay na Kastila
• Leandro Mendoza, Kalihim ng Transportasyon at Komunikasyon ng Pilipinas
• Patricio Mendoza, politikong Ekuwatoriyano
• Pedro González de Mendoza, kardinal at estadistang Kastila
• Susana Mendoza, politician ng Chicago, Illinois
• Victoria Muñoz Mendoza, politikong taga-Puerto Rico

Regaliyas

• Ana de Mendoza y de la Cerda, aristokrata Kastilya
• Beatriz Fajardo de Mendoza y de Guzmán, Baronesa ng Polop at Benidorm
• Josef de Mendoza y Ríos, astronomo at mathematikong Kastila

Futbolero

• Alvin Mendoza, (Mehiko)
• Gabriel Mendoza, (Chile)
• Jesús Mendoza, (Mehiko)
• Luis Mendoza Benedetto, (Venezuela)
• Michael Mendoza, (Amerika)
• Ruben Mendoza (American football), (Amerika)

Beysbolero

• Carlos Mendoza (outfielder), manlalaro ng beysbol
• Luis Mendoza, manlalaro ng beysbol
• Mario Mendoza, manlalaro ng beysbol
• Mike Mendoza, manlalarong beysbol
• Ramiro Mendoza, manlalarong beysbol

Manlalaro

• Ana Mendoza, manlalangoy na Mehikano na naglalaro ng breaststroke
• Daniel Mendoza, boksingerong Ingles
• Elías Mendoza Habersperger
• Jessica Mendoza, manlalaro ng sopbol ng Amerika
• Jonny Mendoza, manlalaro ng boksingero ng Venezuela
• Raul Mendoza, propesyonal na mambubuno

Edukasyon

• Lily Mendoza, propesor sa Kultura at Komunikasyon sa Pamantasan ng Denver sa Denver, Colorado, Estados Unidos