Pumunta sa nilalaman

Noe

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa Noah)
Para sa ibang mga gamit, tingnan ang Noe (paglilinaw).
Noe
Noe galing sa Promptuarii Iconum Insigniorum
Ipinanganak2948 BC
Namatay1998 BC
Benerasyon saHudaismo
Mandaeismo
Kristiyanismo
Druze faith[1][2]
Yazidismo
Islam
Baháʼí Faith

Si Noe (Ingles: Noah) ay isang taong matuwid at makatuwiran na matatagpuan sa Aklat ng Henesis ng Lumang Tipan ng Bibliya. Sumunod siya sa Diyos noong sabihin sa kanya nitong gumawa ng isang malaking bangka, isang bangka[3] o daong[3] (kaiba sa arko na nangangahulugang kurba[3]) dahil magaganap ang isang pagbaha.[4] Ayon sa Bibliya, animnaraan at isang taon ang haba ng buhay na itinagal ni Noe sa mundo; ito ang batayan na tumagal ng isang taon ayon sa kasalukuyang pagbilang ang bahang naganap sa kapanahunan ni Noe.[5] May tatlong anak din si Noe Ang pangalan ng mga anak ni Noe ay sina Sem, Ham at si Jafet. At si Sem ay naging ninuno ni Abraham.[6]

Salaysay sa Bibliya

[baguhin | baguhin ang wikitext]
12th-century Venetian mosaic na paglalarawan ni Noe na nagpadala ng kalapati

Ikasampu at huling ng bago ang Baha (antediluvian) Mga Patriarka, anak ni Lamec at isang ina na hindi pinangalanan,[7] Si Noe ay may edad na 500 noong ipinanganak ang tatlong niyang anak na si Sem, Ham at Jafet.[8].

Salaysay ng baha ng Genesis

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pangunahing artikulo: sinalaysay ng baha ng Genesis

Ang salaysay ng baha ng Genesis ay nakapaloob sa mga kabanata 6–9 sa Aklat ng Genesis, sa Bibliya.[9]. Sinabihan ng Panginoon si Noe na magbuo ng malaking arka dahil lilipulin niya ang mundo dahil sa kanilang kasamaan at kamangmangan. Siya at ang kanyang asawa, at ang kanyang mga anak at kanilang mga asawa ay sila lang ang maliligtas ayon sa (Genesis 6:18). Ang salaysay ay tumatalakay sa kasamaan ng sangkatauhan na nag-udyok sa Diyos na wasakin ang mundo sa pamamagitan ng baha, ang paghahanda ng arka para sa ilang hayop, si Noe, at ang kanyang pamilya, at ang garantiya ng Diyos (ang Noahic Covenant) para sa patuloy na pagkakaroon ng buhay sa ilalim ng pangako na hindi na siya magpapadala ng panibagong baha.[10].

Pagkatapos ng Baha

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pangunahing artikulo: Covenante (biblical) § Noahic covenant

Pagkatapos ng baha, nag-alay si Noe ng mga handog na sinusunog sa Diyos. Tinanggap ng Diyos ang sakripisyo, at nakipagtipan kay Noe, at sa pamamagitan niya sa buong sangkatauhan, na hindi niya sasayangin ang lupa o lilipulin ang tao sa pamamagitan ng isa pang delubyo.[8]

"At pinagpala ng Diyos si Noe at ang kanyang mga anak, at sinabi sa kanila, Kayo'y magpalaanakin, at magpakarami, at kalatan ninyo ang lupa."[11] Bilang isang pangako ng magiliw na tipan na ito sa tao at hayop ang bahaghari ay inilagay sa mga ulap (ib. viii. 15–22, ix. 8–17). Dalawang utos ang inilatag kay Noe: Habang pinahihintulutan ang pagkain ng pagkain ng hayop, ang pag-iwas sa dugo ay mahigpit na ipinag-utos; at ang pagbubuhos ng dugo ng tao ng tao ay ginawang isang krimen na may parusang kamatayan sa kamay ng tao (ib. ix. 3–6).[12]

Si Noe, bilang ang pinakahuli sa napakatagal na Antediluvian na mga patriarka, ay namatay 350 taon pagkatapos ng baha, sa edad na 950, noong Terah ay 128.[8] Ang pinakamataas na haba ng buhay ng tao, gaya ng inilalarawan ng Bibliya, ay unti-unting lumiliit pagkatapos noon, mula halos 1,000 taon hanggang sa 120 taon ni Moises.[13]

Kalasingan ni Noe

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang paglalasing ni Noe, kinukutya ni Ham si Noe, si Noe ay tinakpan, si Canaan ay isinumpa. Egerton Genesis.

Pagkatapos ng baha, sinasabi ng Bibliya na si Noe ay naging magsasaka at nagtanim siya ng ubasan. Uminom siya ng alak na gawa sa ubasan na ito, at nalasing; at humiga na "walang takip" sa loob ng kanyang tolda. Ang anak ni Noe na si Ham, ang ama ni Canaan, ay nakita ang kanyang ama na hubo't hubad at sinabi sa kanyang mga kapatid, na humantong sa anak ni Ham Canaan na isinumpa ni Noe.[12]

Noon pa man ang Klasikal na panahon, mga komentarista sa Genesis 9:20–21[14] pinawalang-sala ang labis na pag-inom ni Noah dahil siya ang itinuturing na unang umiinom ng alak; ang unang taong nakatuklas ng mga epekto ng alak.[15]John Chrysostom, Arsobispo ng Constantinople, at isang Ama ng Simbahan, ay sumulat noong ika-4 na siglo na ang pag-uugali ni Noe ay maipagtatanggol: bilang unang tao na nakatikim ng alak, hindi niya malalaman ang mga epekto nito: "Sa pamamagitan ng kamangmangan at kawalan ng karanasan sa tamang dami ng inumin, nahulog sa isang lasing na stupor".[16] Si Philo, isang Hellenistic na pilosopong Hudyo, ay nagdahilan din kay Noah sa pamamagitan ng pagpuna na ang isa ay maaaring uminom sa dalawang magkaibang paraan: (1) uminom ng alak nang labis, isang kakaibang kasalanan sa masasamang tao o (2) upang makibahagi sa alak bilang matalinong tao, si Noe ang huli.[17] Sa tradisyon ng Hudyo at rabbinikong literatura tungkol kay Noah, sinisisi ng mga rabbi si Satanas sa mga nakalalasing na katangian ng alak.[12][18]

Ang sumpa ni Noe kay Ham

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Isinusumpa ni Noah si Ham ni Gustave Doré

Sa konteksto ng paglalasing ni Noe, ang[19] ay nagsalaysay ng dalawang katotohanan: (1) Nalasing si Noe at "nahubaran siya sa loob ng kanyang tolda", at (2) "Nakita ni Ham ang kahubaran ng kanyang ama, at sinabi sa kanyang dalawang kapatid na wala".[20][21]

Dahil sa kaiklian at hindi pagkakatugma ng teksto, iminungkahi na ang salaysay na ito ay isang "splinter mula sa isang mas makabuluhang kuwento".[22][23] Ang isang mas buong ulat ay magpapaliwanag kung ano ang eksaktong ginawa ni Ham sa kanyang ama, o kung bakit itinuro ni Noe ang isang sumpa sa Canaan dahil sa maling gawain ni Ham, o kung paano napagtanto ni Noe ang nangyari. Sa larangan ng psychological biblical criticism, J. Sinuri nina H. Ellens at W. G. Rollins ang hindi kinaugalian na pag-uugali na nangyayari sa pagitan nina Noe at Ham bilang umiikot sa seksuwalidad at paglalantad ng ari kung ihahambing sa ibang mga teksto ng Bibliya sa Hebreo, gaya ng Habakkuk 2:15[24] at Panaghoy 4:21.[20][25]

Binanggit ng ibang mga komentaryo na ang "pagbubunyag ng kahubaran ng isang tao" ay maaaring mangahulugan ng pagkakaroon ng sekswal na pakikipagtalik sa taong iyon o sa asawa ng taong iyon, gaya ng sinipi sa Levitico 18:7–8[26] at 20.[27] Mula sa interpretasyong ito ay nagmula ang haka-haka na si Ham ay nagkasala ng pagsali sa incest at panggagahasa kay Noe[28] o sa kanyang ina. Ang huling interpretasyon ay maglilinaw kung bakit ang Canaan, bilang produkto ng ipinagbabawal na pagsasama na ito, ay isinumpa ni Noe.[21] Bilang kahalili, si Canaan ay maaaring ang mismong salarin dahil inilalarawan ng Bibliya ang bawal na gawa na ginawa ng "bunsong anak" ni Noe, kung saan si Ham ay palaging inilarawan bilang ang gitnang anak sa ibang mga talata.[29]

Talaan ng mga bansa

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Tingnan din: Henerasyon ni Noe
Ang pagpapakalat ng mga inapo ni Shem, Ham, at Japhet (mapa mula sa 1854 Historical Textbook at Atlas of Biblical Geography)

Ang Genesis 10[30] ay naglahad ng mga inapo ni Sem, Ham, at Japhet, kung saan nagmula ang mga bansa sa ibabaw ng Lupa pagkatapos ng baha. Kabilang sa mga inapo ni Japhet ang mga bansang pandagat (10:2–5). Ang anak ni Ham Cush ay nagkaroon ng isang anak na lalaki na pinangalanang Nimrod, na naging unang taong makapangyarihan sa lupa, isang makapangyarihang mangangaso, hari sa Babylon at sa lupain ng Shinar (10:6–10). Mula roon Ashur ay yumaon at itinayo ang Nineveh. (10:11–12) Ang mga inapo ni Canaan – Sidon, Heth, ang Jebuseos, ang Amorites, ang Girgasita, ang Hivites , ang mga Arkites, ang mga Sinita, ang mga Arvadita, ang mga Zemarites, at ang mga Hamateo – ay lumaganap mula sa Sidon hanggang sa Gerar, malapit sa Gaza, at bilang hanggang sa Sodoma at Gomorra (10:15–19). Kabilang sa mga inapo ni Sem ay si Eber (10:21). Ang mga talaangkanang ito ay naiiba sa istruktura mula sa mga itinakda sa Genesis 5 at 11. Ito ay may hiwa-hiwalay o parang punong istraktura, mula sa isang ama hanggang sa maraming supling. Kakatwa na ang talahanayan, na ipinapalagay na ang populasyon ay ipinamamahagi tungkol sa Earth, ay nauuna sa ulat ng Tore ng Babel, na nagsasabing ang lahat ng populasyon ay nasa isang lugar bago ito nagkalat.[31]

Family tree

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Genesis 5:1-32 ay nagsalin ng talaangkanan ng mga Sethite hanggang kay Noe, na kinuha mula sa tradisyon ng priestly.[32] Ang talaangkanan ng mga Canites mula sa tradisyon ng Jawhistic ay matatagpuan sa Genesis 4:17–26.[33] Ang mga iskolar ng Bibliya ay nakikita ang mga ito bilang mga variant sa isa at parehong listahan. [34] Gayunpaman, kung kukunin natin ang pinagsama-samang teksto ng Genesis bilang isang solong account, maaari nating buuin ang sumusunod na family tree, na bumaba sa anyong ito sa mga tradisyong Hudyo at Kristiyano.

Adan to Noe

Pagsusuri sa salaysay

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ayon sa documentary hypothesis, ang unang limang aklat ng Bibliya (Pentateuch/Torah), kasama ang Genesis, ay pinagsama-sama noong ika-5 siglo BC mula sa apat na pangunahing pinagmumulan, na ang kanilang mga sarili ay nagmula nang hindi mas maaga kaysa sa ika-10 siglo BC. Dalawa sa mga ito, ang Jahwist, na binubuo noong ika-10 siglo BC, at ang Priestly source, mula sa huling bahagi ng ika-7 siglo BC, ay bumubuo sa mga kabanata ng Genesis na may kinalaman kay Noah. Ang pagtatangka ng 5th-century editor na mag-accommodate ng dalawang independiyente at kung minsan ay magkasalungat na pinagmumulan ay dahilan para sa kalituhan sa mga bagay tulad ng ilan sa bawat hayop na kinuha ni Noah, at kung gaano katagal ang baha.[35][36]

Sinasabi ng The Oxford Encyclopedia of the Books of the Bible na ang kuwentong ito ay umaalingawngaw sa mga bahagi ng kuwento ng Hardin ng Eden: Si Noe ang unang nagtitinda, samantalang si Adan ang unang magsasaka; parehong may problema sa kanilang ani; parehong mga kuwento ay may kinalaman sa kahubaran; at kapwa nagsasangkot ng dibisyon sa pagitan ng magkakapatid na humahantong sa isang sumpa. Gayunpaman, pagkatapos ng baha, ang mga kuwento ay naiiba. Si Noe ang nagtanim ng ubasan at nagsambit ng sumpa, hindi ang Diyos, kaya "ang Diyos ay hindi gaanong kasama".[37]

Ibang mga account

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Bilang karagdagan sa pangunahing kuwento sa Genesis, ang Hebrew na Bibliya (Kristiyano Lumang Tipan) ay tumutukoy din kay Noe sa Unang Aklat ng Mga Cronica, Isaias at Ezekiel. Kasama sa mga sanggunian sa deuterocanonical books ang mga aklat ng Tobit, Karunungan, Sirach, 2 Esdras at 4 Maccabee. Kabilang sa mga sanggunian sa Bagong Tipan ang mga ebanghelyo ng Mateo at Lucas, at ilan sa mga sulat (Sulat sa mga Hebreo, Unang Sulat ni 1 Pedro at 2 Pedro).

Si Noe ay naging paksa ng maraming elaborasyon sa panitikan ng mga huling relihiyong Abrahamiko, kabilang ang Islam (Surahs 71, 7, 11, 54, at 21 ng Quran) at Baháʼí pananampalataya (Kitáb-i-Íqán at Mga Diamante ng Mga Banal na Misteryo).[38][39]

Pseudepigrapha

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Aklat ng Jubilees ay tumutukoy kay Noe at sinabi na siya ay tinuruan ng mga sining ng pagpapagaling ng isang anghel upang ang kanyang mga anak ay madaig ang "mga supling ng Mga Tagamasid".[40]

Sa 10:1–3 ng Aklat ni Enoch (na bahagi ng Orthodox Tewahedo biblical canon) at kanonikal para sa Beta Israel, Uriel ay ipinadala ng "ang Kataas-taasan" upang ipaalam kay Noe ang paparating na "delubyo".[41]

Dead Sea scrolls

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Genesis Apocryphon, isang bahagi ng Dead Sea Scrolls na nagtatampok kay Noah

Mayroong 20 o higit pang mga fragment ng Dead Sea scrolls na lumilitaw na tumutukoy kay Noah.[42] Isinulat ni Lawrence Schiffman, "Sa mga Dead Sea Scrolls, hindi bababa sa tatlong magkakaibang bersyon ng alamat na ito ang napanatili."[43] Sa partikular, "Ang Genesis Apocryphon ay naglalaan ng malaking espasyo kay Noe." Gayunpaman, "Ang materyal ay tila may maliit na pagkakatulad sa Genesis 5 na nag-uulat ng kapanganakan ni Noe." Gayundin, ang ama ni Noah ay iniulat na nag-aalala na ang kanyang anak ay aktuwal na naging ama ng isa sa Watchers.[44]

Mga pananaw sa relihiyon

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Judaismo

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Tingnan din: Noah in rabbinic literature at Noach (parsha)
Isang Hudyo na paglalarawan kay Noe

Ang katuwiran ni Noe ay ang paksa ng maraming talakayan sa mga rabbi.[12] Ang paglalarawan kay Noe bilang "matuwid sa kanyang henerasyon" ay nagpapahiwatig sa ilan na ang kanyang pagiging perpekto ay kamag-anak lamang: Sa kanyang henerasyon ng masasamang tao, maaari niyang maituturing na matuwid, ngunit sa henerasyon ng isang tzadik tulad ni Abraham, hindi siya ituturing na ganoon katuwid. Itinuro nila na hindi nanalangin si Noe sa Diyos para sa mga malilipol, gaya ng nanalangin si Abraham para sa masasama sa Sodoma at Gomorra. Sa katunayan, si Noe ay hindi nakikitang nagsasalita; nakikinig lang siya sa Diyos at kumikilos ayon sa kanyang mga utos. Ito ang nagbunsod sa ilang komentarista na mag-alok ng pigura ni Noah bilang "ang matuwid na tao na nakasuot ng balahibo," na siniguro ang sarili niyang kaginhawahan habang hindi pinapansin ang kanyang kapwa.[45] Ang iba, gaya ng komentarista sa medieval na si Rashi, ay naniniwala sa kabaligtaran na ang pagtatayo ng Kaban ay pinahaba ng mahigit 120 taon, na sadyang upang bigyan ang mga makasalanan ng panahon na magsisi. Binigyang-kahulugan ni Rashi ang pahayag ng kanyang ama sa pagbibigay ng pangalan kay Noah (sa Hebrew – Noaħ נֹחַ) "Ito ang magpapaginhawa sa atin (sa Hebrew– yeNaĦamenu יְנַחֲמֵנו) sa ating gawain at sa pagpapagal ng ating mga kamay, na nagmumula sa lupa na ipinagkaloob ng Panginoon. sinumpa",[46] sa pagsasabing si Noah ay nagpahayag ng isang bagong panahon ng kasaganaan, kapag nagkaroon ng pagpapagaan (sa Hebrew – naħah – נחה) mula sa sumpa mula sa panahon ni Adan nang ang Lupa ay nagbunga ng mga tinik at dawag kahit na kung saan ang mga tao ay naghasik ng trigo at na si Noah ay nagpakilala ng araro.[47]

Ayon sa Jewish Encyclopedia, "Ang Aklat ng Genesis ay naglalaman ng dalawang ulat ni Noe." Sa una, si Noe ang bayani ng baha, at sa pangalawa, siya ang ama ng sangkatauhan at isang magsasaka na nagtanim ng unang ubasan. "Ang pagkakaiba ng karakter sa pagitan ng dalawang salaysay na ito ay naging dahilan upang igiit ng ilang kritiko na ang paksa ng huling ulat ay hindi katulad ng paksa ng una." Marahil ang orihinal na pangalan ng bayani ng baha ay talagang Enoch.[12]

Ang Encyclopedia Judaica ay nagsasaad na ang paglalasing ni Noe ay hindi ipinakita bilang kasuklam-suklam na pag-uugali. Sa halip, "Maliwanag na ... ang pakikipagsapalaran ni Noe sa pagtatanim ng ubas ay nagbibigay ng lugar para sa paghatol sa mga Canaanite na kapitbahay ng Israel." Si Ham ang nakagawa ng kasalanan nang makita niya ang kahubaran ng kanyang ama. Gayunpaman, "Ang sumpa ni Noah, ... ay kakaibang nakatutok kay Canaan kaysa sa walang galang na Ham."[48]

Mandaeismo

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa Mandaeismo, si Noah (Padron:Lang-myz) ay binanggit sa Book 18 ng Right Ginza. Sa teksto, ang asawa ni Noah ay pinangalanan bilang Nuraita (Padron:Lang-myz), habang ang kanyang anak ay pinangalanan bilang Shum (i.e., Shem; Padron:Lang-myz).[49][50]

Kristiyanismo

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Isang sinaunang Kristiyanong paglalarawan na nagpapakita kay Noe na nagbibigay ng kilos na orant habang bumabalik ang kalapati

Ang Pedro 2:5 ay tumutukoy kay Noe bilang isang "tagapangaral ng katuwiran".[51] Sa Ebanghelyo ni Mateo at sa Ebanghelyo ni Lucas, inihambing ni Jesus ang baha ni Noe sa pagdating Araw ng Paghuhukom: "Kung paanong nangyari sa mga araw ni Noe, gayundin ang mangyayari sa mga araw ng pagdating ng Anak ng Tao. Sapagkat noong mga araw bago ang baha, ang mga tao ay kumakain at umiinom, nag-aasawa at nag-aasawa, hanggang sa araw na pumasok si Noe sa arka, at alam nila walang anuman tungkol sa kung ano ang mangyayari hanggang sa dumating ang baha at tinangay silang lahat. Ganito ang mangyayari sa pagparito ng Anak ng Tao."[52][53]

Inihambing ng Unang Sulat ni Pedro ang kapangyarihan ng pagbibinyag sa Arka na nagliligtas sa mga nasa loob nito. Sa huling pag-iisip ng mga Kristiyano, ang Arko ay inihambing sa Simbahan: kaligtasan ay matatagpuan lamang sa loob ni Kristo at sa kanyang Pagka-Panginoon, gaya noong panahon ni Noe ito ay natagpuan. sa loob lamang ng Arka. St Augustine of Hippo (354–430), ipinakita sa The City of God na ang mga sukat ng Arka ay tumutugma sa mga sukat ng katawan ng tao, na tumutugma sa katawan ni Kristo; ang equation ng Ark at Simbahan ay matatagpuan pa rin sa Anglican seremonya ng pagbibinyag, na nagtatanong sa Diyos, "sino sa iyong dakilang awa ang nagligtas kay Noah," na tanggapin sa Simbahan ang sanggol na malapit nang mabautismuhan.[54]

Sa medieval na Kristiyanismo, ang tatlong anak ni Noe ay karaniwang itinuturing na mga tagapagtatag ng populasyon ng tatlong kilalang kontinente, Japheth/Europe, Shem/ Asia, at Ham/Africa, bagama't pinaniniwalaan ng isang mas bihirang pagkakaiba-iba na kinakatawan nila ang tatlong klase ng lipunang medieval – ang mga pari (Shem), ang mga mandirigma (Japheth), at ang mga magsasaka (Ham ). Sa medyebal na kaisipang Kristiyano, si Ham ay itinuturing na ninuno ng mga tao ng itim na Africa. Kaya, sa mga argumento ng racialist, ang sumpa ni Ham ay naging katwiran para sa pagkaalipin ng mga itim na lahi.[55]

Isaac Newton, sa kanyang mga relihiyosong gawain sa pagpapaunlad ng relihiyon, ay sumulat tungkol kay Noe at sa kanyang mga supling. Sa pananaw ni Newton, habang si Noah ay isang monoteista, ang mga diyos ng paganong sinaunang panahon ay kinilala kay Noah at sa kanyang mga inapo.[56]

Gnostisismo

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Isang mahalagang tekstong Gnostic, ang Apocryphon of John, ay nag-uulat na ang punong archon ang naging sanhi ng baha dahil gusto niyang wasakin ang mundo na kanyang ginawa, ngunit ang Unang Kaisipan ipinaalam kay Noe ang mga plano ng punong archon, at ipinaalam ni Noe ang nalalabi sa sangkatauhan. Hindi tulad ng salaysay ng Genesis, hindi lamang ang pamilya ni Noe ang naligtas, ngunit marami pang iba ang nakikinig sa panawagan ni Noe. Walang kaban sa account na ito. Ayon kay Elaine Pagels, "Sa halip, nagtago sila sa isang partikular na lugar, hindi lamang si Noah, kundi pati na rin ang maraming iba pang mga tao mula sa hindi matitinag na lahi. Pumasok sila sa lugar na iyon at nagtago sa isang maliwanag na ulap."[57]

Druze faith

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Itinuturing ng Druze si Noah bilang pangalawang tagapagsalita (natiq) pagkatapos ni Adam, na tumulong sa paghahatid ng mga pundasyong turo ng monoteismo (tawhid) na nilayon para sa mas malaking madla.[58] Siya ay itinuturing na isang mahalagang propeta ng Diyos sa mga Druze, kabilang sa pitong propeta na lumitaw sa iba't ibang panahon ng kasaysayan.[1][2]

Islam

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pangunahing artikulo: Noe sa Islam
Isang Islamikong paglalarawan kay Noah noong ika-16 na siglo Mughal miniature

Si Noah ay isang napakahalagang pigura sa Islam at siya ay nakikita bilang isa sa pinakamahalaga sa lahat ng mga propeta. Ang Quran ay naglalaman ng 43 pagtukoy kay Noah, o Nuḥ, sa 28 kabanata, at ang pitumpu't isang kabanata, Sūrah Nūḥ (Padron:Lang- ar), ay ipinangalan sa kanya. Ang kanyang buhay ay binabanggit din sa mga komentaryo at sa mga alamat ng Islam.

Ang mga salaysay ni Noe ay higit na sumasaklaw sa kanyang pangangaral gayundin ang kuwento ng Delubyo. Ang salaysay ni Noah ay nagtatakda ng prototype para sa marami sa mga kasunod na makahulang mga kuwento, na nagsisimula sa babala ng propeta sa kanyang mga tao at pagkatapos ay tinatanggihan ng komunidad ang mensahe at nahaharap sa isang parusa.

Si Noah ay may ilang mga titulo sa Islam, pangunahing batay sa papuri para sa kanya sa Quran, kabilang ang "Tunay na Sugo ng Diyos" (XXVI: 107) at "Mapagpasalamat na Lingkod ng Diyos" (XVII: 3).[48][59]

Ang Quran ay nakatuon sa ilang mga pagkakataon mula sa buhay ni Noah nang higit kaysa sa iba, at isa sa mga pinakamahalagang pangyayari ay ang Baha. Gumagawa ang Diyos ng kasunduan kay Noe tulad ng ginawa niya kay Abraham, Moises, Hesus at Muhammad mamaya sa (33:7). Kalaunan ay nilapastangan si Noe ng kanyang mga tao at siniraan nila sa pagiging isang tao lamang na mensahero at hindi isang anghel (10:72–74). Bukod dito, kinukutya ng mga tao ang mga salita ni Noe at tinawag siyang sinungaling (7:62), at iminumungkahi pa nila na si Noe ay inaalihan ng diyablo kapag ang propeta ay tumigil sa pangangaral (54:9).[60] Tanging ang pinakamababa sa komunidad ang sumasama kay Noah sa paniniwala sa mensahe ng Diyos (11:29), at ang salaysay ni Noe ay higit pang naglalarawan sa kanya na nangangaral sa pribado at publiko. Ang Quran ay nagsalaysay na si Noah ay nakatanggap ng isang paghahayag upang bumuo ng isang Arka, matapos ang kanyang mga tao ay tumangging maniwala sa kanyang mensahe at marinig ang babala. Ang salaysay ay nagpatuloy upang ilarawan na ang tubig ay bumuhos mula sa Langit, na winasak ang lahat ng mga makasalanan. Kahit isa sa kanyang mga anak na lalaki ay hindi naniwala sa kanya, nanatili sa likuran, at nalunod. Pagkatapos ng Baha, ang Kaban ay nakahiga sa ibabaw Bundok Judi (Qur'an 11:44).

Ang arka ni Noah at ang delubyo mula sa Zubdat-al Tawarikh

Gayundin, tinatanggihan ng mga paniniwalang Islam ang ideya na si Noah ang unang taong umiinom ng alak at nakaranas ng mga epekto ng paggawa nito.[48][59]

Qur'an 29:14 ay nagsasaad na si Noe ay naninirahan kasama ng mga taong pinadalhan siya sa loob ng 950 taon nang magsimula ang baha.

At, sa katunayan, [sa mga panahong nakalipas] Aming isinugo si Noe sa kanyang mga tao, at siya ay nanirahan kasama nila ng isang libong taon bar limampu; at pagkatapos ay tinabunan sila ng baha habang sila ay naliligaw pa rin sa kasamaan.

Baháʼí Pananampalataya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Itinuturing ng Baháʼí Faith ang Kaban at ang Baha bilang simboliko.[61] Sa paniniwalang Baháʼí, tanging ang mga tagasunod ni Noe ang espirituwal na buhay, na iniingatan sa arka ng kanyang mga turo, habang ang iba ay espirituwal na patay.[62][63] Ang banal na kasulatan ng Baháʼí na Kitáb-i-Íqán ay itinataguyod ang paniniwalang Islam na si Noah ay may malaking bilang ng mga kasama, alinman sa 40 o 72, bukod sa kanyang pamilya sa Arko, at na siya ay nagturo para sa 950 (simboliko) taon bago ang baha.[64]

Ahmadiyya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ayon sa Ahmadiyya pag-unawa sa Quran, ang panahon na inilarawan sa Quran ay ang edad ng kanyang dispensasyon, na umabot hanggang sa panahon ni Ibrahim (Abraham, 950 taon). Ang unang 50 taon ay ang mga taon ng espirituwal na pagsulong, na sinundan ng 900 taon ng espirituwal na pagkasira ng mga tao ni Noe.[65]

Tingnan din

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ 1.0 1.1 Hitti, Philip K. (1928). The Origins of the Druze People and Religion: With Extracts from Their Sacred Writings. Library of Alexandria. p. 37. ISBN 9781465546623.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ 2.0 2.1 Dana, Nissim (2008). The Druze in the Middle East: Their Faith, Leadership, Identity and Status. Michigan University press. p. 17. ISBN 9781903900369.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 English, Leo James (1977). "Pagkakaiba ng arka at daong mula sa salitang arko". Tagalog-English Dictionary (sa wikang Ingles). Congregation of the Most Holy Redeemer. ISBN 9710810731.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link), pahina 72.
  4. ↑ The Committee on Bible Translation (1984). "Noah". The New Testament, God's Word, The Holy Bible, New International Version (NIV). International Bible Society, Colorado, USA.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link), Dictionary/Concordance, pahina B8.
  5. ↑ Abriol, Jose C. (2000). "Animnaraan at isang taon". Ang Banal na Biblia, Natatanging Edisyon, Jubileo A.D. Paulines Publishing House/Daughters of St. Paul (Lungsod ng Pasay) ISBN 9715901077.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link), pahina 20.
  6. ↑ "Genesis 10 NIV - The Table of Nations - This is the - Bible Gateway". www.biblegateway.com. Nakuha noong 2022-11-22.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Fullom, S.W. (1855). The History of Woman, and Her Connexion with Religion, Civilization, & Domestic Manners, from the Earliest Period. p.10
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 Padron:CE1913
  9. ↑ Silverman, Jason (2013). Opening Heaven's Floodgates: The Genesis Flood Narrative, Its Context, and Reception. Gorgias Press.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ Cotter 2003, pp. 49, 50.
  11. ↑ Genesis 9:1
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 "NOAH - JewishEncyclopedia.com". jewishencyclopedia.com.
  13. ↑ Genesis 6:3; Deuteronomy 31:22; 34:37
  14. ↑ Genesis 9:20–21
  15. ↑ Ellens & Rollins. Psychology and the Bible: From Freud to Kohut, 2004, (ISBN 027598348X, 9780275983482), p.52
  16. ↑ Hamilton, 1990, pp. 202–203
  17. ↑ Philo, 1971, p. 160
  18. ↑ Gen. Rabbah 36:3
  19. ↑ Genesis 9:18–27
  20. ↑ 20.0 20.1 Ellens & Rollins, 2004, p.53
  21. ↑ 21.0 21.1 John Sietze Bergsma/Scott Walker Hahn. 2005. "Noah's Nakedness and the Curse on Canaan". Journal Biblical Literature 124/1 (2005), p. 25-40.
  22. ↑ Speiser, 1964, 62
  23. ↑ T. A. Bergren. Biblical Figures Outside the Bible, 2002, (ISBN 1563384116, ISBN 978-1-56338-411-0), p. 136
  24. ↑ Habakkuk 2:15
  25. ↑ Lamentations 4:21
  26. ↑ Leviticus 18:7–8
  27. ↑ Leviticus 20:11
  28. ↑ Levenson, 2004, 26
  29. ↑ {{harvnb|Kugle |1998|p=223}.
  30. ↑ Genesis 10
  31. ↑ Bandstra, B. (2008), Reading the Old Testament: Introduction to the Hebrew Bible, Cengage Learning, pp. 67–68, ISBN 978-0495391050{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  32. ↑ von Rad, Gerhard (1961). Genesis: A Commentary. London: SCM Press. pp. 67–73.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  33. ↑ von Rad, Gerhard (1961). Genesis: A Commentary. London: SCM Press. pp. 109–113.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  34. ↑ von Rad, Gerhard (1961). Genesis: A Commentary. London: SCM Press. p. 71.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  35. ↑ Collins, John J. (2004). Introduction to the Hebrew Bible. Minneapolis: Fortress Press. pp. 56–57. ISBN 0-8006-2991-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  36. ↑ Friedman, Richard Elliotty (1989). Who Wrote the Bible?. New York: HarperCollins Publishers. p. 59. ISBN 0-06-063035-3.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  37. ↑ The Oxford Encyclopedia of the Books of the Bible, Oxford University Press, 2011, p. 318.
  38. ↑ "The Kitáb-i-Íqán | Bahá'í Reference Library". www.bahai.org. Nakuha noong 2022-01-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  39. ↑ "Gems of Divine Mysteries | Bahá'í Reference Library". www.bahai.org. Nakuha noong 2022-01-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  40. ↑ Lewis, Jack Pearl, A Study of the Interpretation of Noah and the Flood in Jewish and Christian Literature, BRILL, 1968, p. 14.
  41. ↑ "Chapter X" . The Book of Enoch. translated by Robert H. Charles. London: Society for Promoting Christian Knowledge. 1917.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: others (link)
  42. ↑ Peters, DM., Noah Traditions in the Dead Sea Scrolls: Conversations and Controversies of Antiquity, Society of Biblical Lit, 2008, pp. 15–17.
  43. ↑ Schiffman, LH., Encyclopedia of the Dead Sea Scrolls, Volume 2, Granite Hill Publishers, 2000, pp. 613–614.
  44. ↑ Lewis, Jack Pearl, A Study of the Interpretation of Noah and the Flood in Jewish and Christian Literature, BRILL, 1968, p. 11. "the offspring of the Watchers"
  45. ↑ Mamet, D., Kushner, L., Five Cities of Refuge: Weekly Reflections on Genesis, Exodus, Leviticus, Numbers, and Deuteronomy, Schocken Books, 2003, p. 1.
  46. ↑ Genesis 5:29
  47. ↑ Frishman, J., Rompay, L. von, The Book of Genesis in Jewish and Oriental Christian Interpretation: A Collection of Essays, Peeters Publishers, 1997, pp. 62–65.
  48. ↑ 48.0 48.1 48.2 Young, Dwight (2007). "Noah". Sa Skolnik, Fred; Berenbaum, Michael; Thomson Gale (Firm) (mga pat.). Encyclopaedia Judaica. Bol. 15 (ika-2nd (na) edisyon). pp. 287–291. ISBN 978-0-02-865943-5. OCLC 123527471. Nakuha noong 29 Nobyembre 2019. The earliest Mesopotamian flood account, written in the Sumerian language, calls the deluge hero Ziusudra, which is thought to carry the connotation "he who laid hold on life of distant days."{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  49. ↑ Gelbert, Carlos (2011). Ginza Rba. Sydney: Living Water Books. ISBN 9780958034630.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  50. ↑ Lidzbarski, Mark (1925). Ginza: Der Schatz oder Das große Buch der Mandäer. Göttingen: Vandenhoek & Ruprecht.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  51. ↑ "Bibler.org – 2 Peter 2 (NASB)". Pebrero 28, 2013. Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-02-28.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  52. ↑ Matthew 24:38
  53. ↑ Luke 17:26
  54. ↑ Peters, DM., Noah Traditions in the Dead Sea Scrolls: Conversations and Controversies of Antiquity, Society of Biblical Lit, 2008, pp. 15–17.
  55. ↑ Jackson, JP., Weidman, NM., Race, Racism, and Science: Social Impact and Interaction, ABC-CLIO, 2004, p. 4.
  56. ↑ Force, J E (1999), "Essay 12: Newton, the "Ancients" and the "Moderns"", sa Popkin, RH; Force, JE (mga pat.), Newton and Religion: Context, Nature, and Influence, International Archive of the History of Ideas, Kluwer, pp. 253–254, ISBN 9780792357445 – sa pamamagitan ni/ng Google Books{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  57. ↑ Pagels, Elaine (2013). The Gnostic Gospels. Orion. p. 163. ISBN 978-1-78022-670-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  58. ↑ Swayd 2009, p. 3.
  59. ↑ 59.0 59.1 Gibb, Hamilton Alexander Rosskeen (1995). The Encyclopaedia of Islam: NED-SAM. Brill. pp. 108–109. ISBN 9789004098343.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  60. ↑ "Quran 54:9". www.alim.org (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-07-13. Nakuha noong 2020-12-24.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  61. ↑ From a letter written on behalf of Shoghi Effendi, October 28, 1949: Baháʼí News, No. 228, February 1950, p. 4. Republished in Compilation 1983, p. 508
  62. ↑ Poirier, Brent. "The Kitab-i-Iqan: The key to unsealing the mysteries of the Holy Bible". Nakuha noong 2007-06-25.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  63. ↑ Shoghi Effendi (1971). Messages to the Baháʼí World, 1950–1957. Wilmette, Illinois, USA: Baháʼí Publishing Trust. p. 104. ISBN 0-87743-036-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  64. ↑ From a letter written on behalf of Shoghi Effendi to an individual believer, November 25, 1950. Published in Compilation 1983, p. 494
  65. ↑ Rashid Ahmad Chaudhry (2005). Hadhrat Nuh (PDF). Islam International Publications. ISBN 1-85372-758-X.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Noe&oldid=2098577"