Pandemya ng COVID-19 sa Kambodya
 (noong Hulyo 12, 2021) ≥ 10,000
5,000–9,999
1,000–4,999
500–999
100–499 | |
| Sakit | COVID-19 |
|---|---|
| Uri ng birus | SARS-CoV-2 |
| Lokasyon | Cambodia |
| Unang kaso | Sihanoukville |
| Petsa ng pagdating | Enero 27, 2020 (5 taon, 2 buwan, 3 linggo at 5 araw) |
| Pinagmulan | Wuhan, Hubei, Tsina |
| Kumpirmadong kaso | 107,441[a] (+822) |
| Gumaling | 99,628 (+494) |
Patay | 2,197 (+21) |
| Opisyal na websayt | |
| Communicable Disease Control Department | |
Ang pandemya ng COVID-19 sa Cambodia ay bahagi ng patuloy na pandemyang pandaigdig ng coronavirus disease 2019 (COVID-19) na dulot ng severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2). Nakita ang unang naangkat na kaso sa Cambodia sa Sihanoukvillev noong Enero 27, 2020.[2] Bagaman, nakumpirma ang ilang bilang ng mga inaangkat na kaso at transmisyon sa direktang mga kontak noong buong 2020, walang nakitang pampamayanang transmisyon hanggang Nobyembre 29, 2020.[3] Noong Hulyo 2021, Phnom Penh ang pinakaapektadong lalawigan na may mayoryang impeksyon at kamatayan. Banteay Meanchey ang ikalawang may pinakamataas na bilang ng impeksyon, habang ang Kanda naman ang may ikalawang pinakamataas na bilang ng namatay.[4]
Pinumunuan ang tugon sa kalusugang pampubliko ng Ministeryo ng Kalusugan na may suporta mula sa Sentro ng Estados Unidos para sa Pag-iwas at Pagkontrol ng Sakit, Pandaigdigang Organisasyon sa Kalusugan at Institut Pasteur du Cambodge.[5][6][7] Naging sentro sa istratehiyang pagpigil ang pagbabakas ng mga kontak, pagkukuwarantenas, pagsasala ng mga dumadating,[8][9][10] pagmemensahe sa publiko tungkol sa kalinisan, pagdidistansiyang panlipunan, at pagsusuot ng pantakip sa mukha.[11] Sang-ayon sa ulat ng Pandaigdigang Indeks ng Seguridad ng Kalusugan noong 2019, nakapuwesto ang Cambodia sa ika-89 sa kabuuang 185 bansa ayon sa kanilang kahandaan para sa pagsiklab ng nakakahawang sakit.[12]
Mabagal ang paunang tugon ng Cambodia - noong panahon ng inisyal na pagsiklab sa Tsina, naipakilala ang kakaunting paghihigpit sa internasyunal na paglalakbay, hindi nailikas ang mga mamamayan ng Cambodia mula sa Wuhan at minaliit ni Punong Ministro ang banta.[13][14] Pinahintulot ng Cambodia ang mga pasehero ng barkong MS Westerdam na bumaba noong Pebrero pagkatapos tinanggihan na pumasok sa ibang bansa.[15][16][17] Simula noong Marso habang lumalaganap ang pandemya sa buong mundo, naitatag ng Cambodia ang pambansang komite sa pagtugon,[18] na ipinakilala ang pagbabawal sa mga dumadating,[15][19] sinara ang mga institusyong pang-edukasyon, paggawaan ng damit at mga lugar ng libangan,[20][21][22] at kinansela ang mga pangunahing publikong araw ng pahinga.[23][24] Naipasa ang isang kontrobersyal na Batas ng Estado ng Emerhensiya noong Abril 2020 subalit hindi naipatupad.[25] Tinapos ang karamihan sa mga pagbabawal noong Setyembre.[26] Noong Nobyembre, muling binalik ang ilang pagbabawal sa Phnom Penh at libu-libong mga kawani ng pamahalaan ng Cambodia at mga kontak ang sumailalim sa kuwarantenas kasunod ng isang-araw na pagdalaw ng Ministeryo ng Ugnayang Panlabas na si Péter Szijjártó ng Unggaria, na nagpositibo pagkatapos dumating sa Bangkok.[27][9] Noong Nobyembre 29, natuklasan ang unang kumpol ng transmisyong pampamayanan sa Phnom Penh,[28] na pinaghihinalaang pumasok ang bayrus sa bansa noong Oktubre at kumalat na hindi natutuklasan.[29] Nagsimula ang bansa sa programa ng pagbabakuna at natuklasan ang pinakamataas na pagsiklab noong Pebrero 2021[30][31] na inakalang may kaugnayan sa isang paglabag sa kuwarantenas sa Phnom Penh na nagdulot sa mga pagsiklab sa mga lugar na may panggabing buhay.[32] Naiulat ang unang kamatayan noong Marso 11, 2021.[33] Habang kumalat ang baryanteng B.1.1.7 sa mga pamilihan at paggawaan ng damit ng kabisera, isang curfew sa kalaunan ang nagpatibay sa unang lockdown o pagsasara ng bansa sa buong Phnom Penh at Takhmau noong Abril 2021 habang binalaan ng WHO ang sistema ng pangangalaga ng kalusugan ng Cambodia na nasa panganib na matabunan.[34][35] Pinakilala ng mga panlalawigang awtoridad sa ibang lugar ang mga pagbabawal habang nagaganap ang mga pagsiklab.[36]
Pinuri ng Pandaigdigang Organisasyon ng Kalusugan ang tugon ng Cambodia noong hanggang Hulyo 2020 at ang pagtanggap nito ng MS Westerdam.[37][38] Kabilang sa kritisimo ang pagmamaliit ni Punong Ministro Hun Sen ng panganib ng isang pagsiklab noong unang yugto ng pandemya,[16][39][14][13] pag-uusig sa mga kritiko[40][25] at ang pamamaraan ng pagsubok at pagmamatyag, partikular sa mga masikip na piitan.[41][6][42] May grabeng epekto ang pandemya sa ekonomiya, kapansin-pansin ang mga sektor ng turismo,[43][44] at mga sektor ng damit,[20][45] na may taya sa pangmatagalang pagtaas sa kahirapan, utang at kawalan ng trabaho.[46][47][48]
Sanhi
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong Enero 12, 2020, kinumpirma ng Pandaigdigang Organisasyon ng Kalusugan (World Health Organization o WHO) ang isang novel coronavirus na dulot ng isang sakit sa baga sa isang kumpol na mga tao sa Lungsod ng Wuhan, Lalawigan ng Hubei, Tsina na naiulat ng WHO noong Disyembre 31, 2019.[49][50]
Mas mababa ang rasyo ng pagkatamay ng mga kaso ng COVID-19 kaysa SARS noong 2003,[51][52] subalit mas malaki ang transmisyon, na may isang mahalagang kabuuang namatay.[53][51]
Kronolohiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Mga pananda
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Turton, Shaun (1 Oktubre 2021). "Cambodia COVID cases plummet after PM orders reduced testing". Nikkei Asia (sa wikang Ingles).
{{cite news}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ "Cambodia confirms first case of coronavirus: Health minister" (sa wikang Ingles). CNA.asia. Enero 27, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 27, 2020. Nakuha noong Enero 27, 2020.
- ↑ "At first Cambodians couldn't believe their COVID-19 numbers. Now they do". www.abc.net.au (sa wikang Ingles). 2020-12-03. Nakuha noong 2021-04-30.
- ↑ "COVID-19 Dashboard | Open Development Cambodia (ODC)" (sa wikang Ingles). 2020-06-10. Nakuha noong 2021-07-29.
- ↑ "Cambodia sets national committee to combat COVID-19" (sa wikang Ingles). XINHUA. 18 Marso 2020.
- ↑ 6.0 6.1 Sony, O; Dickison, M; Keeton-Olson, D (6 Nobyembre 2020). "As Covid-19 Protocols Breached, Concerns Over Lack of Transparency" (sa wikang Ingles). VOD. Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ "The Cambodian lab working to unravel how COVID-19 spreads and grows". Southeast Asia Globe (sa wikang Ingles). 2020-04-02. Nakuha noong 2020-11-30.
- ↑ Sony, O. "Health Ministry, WHO Warn of Possible Community Virus Transmission". vodenglish.news (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-30.
- ↑ 9.0 9.1 Dara, M (10 Nobyembre 2020). "Covid-19 Contact Tracing Spreads to 7 Provinces After Official's Trip" (sa wikang Ingles). VOD. Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ "Provinces Cast Wide Net for Covid-19 Contact Tracing". VOD (sa wikang Ingles). 2 Disyembre 2020. Nakuha noong 2020-12-02.
- ↑ "Insights from the Cambodian experience in preventing the spread of COVID-19". www.unicef.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-30.
- ↑ Global Health Security Index, 2019 Source
- ↑ 13.0 13.1 "Hun Sen's Political Gamble: The Coronavirus Epidemic". thediplomat.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-30.
- ↑ 14.0 14.1 Tiezzi, Shannon. "China and Cambodia: Love in the Time of Coronavirus". thediplomat.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-30.
- ↑ 15.0 15.1 "Cambodia and Coronavirus: Temporary Travel Restrictions" (sa wikang Ingles). 12 Mayo 2020.[patay na link]
- ↑ 16.0 16.1 Beech, Hannah (2020-02-18). "Cambodia's Coronavirus Complacency May Exact a Global Toll". The New York Times (sa wikang Ingles). ISSN 0362-4331. Nakuha noong 2020-11-12.
- ↑ "U.S. Woman Who Traveled on the Westerdam Cruise Ship Does Not Have Coronavirus After All, CDC Says" (sa wikang Ingles). TIME. 6 Marso 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Pebrero 2020. Naka-arkibo 16 March 2020[Date mismatch] sa Wayback Machine.
- ↑ "Cambodia sets national committee to combat COVID-19" (sa wikang Ingles). XINHUA. 18 Marso 2020.
- ↑ "Cambodia to impose travel restrictions from Tuesday". Khmer Times (sa wikang Ingles). 28 Marso 2020.
- ↑ 20.0 20.1 Welle (www.dw.com), Deutsche. "Coronavirus brings trouble to Cambodia's garment industry | DW | 29.04.2020". DW.COM (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ "Cambodian Government Closes KTVs and Cinemas Nationwide to Fight Covid-19" (sa wikang Ingles). Fresh News. 17 Marso 2020.
- ↑ "Cambodia Announces Nationwide School Closures as COVID Response Ramps Up" (sa wikang Ingles). VOA Cambodia. 16 Marso 2020.
- ↑ "Khmer New Year holiday cancelled to curb virus spread". Khmer Times. 8 Abril 2020.
- ↑ "Cambodia cancels Khmer New Year celebrations" (sa wikang Ingles). IOL. 8 Abril 2020.
- ↑ 25.0 25.1 "Fears as Cambodia grants PM vast powers under Covid-19 pretext". The Guardian (sa wikang Ingles). 2020-04-10. Nakuha noong 2020-12-07.
- ↑ "Schools to Reopen in Less Than Two Weeks". Cambodianess (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ "Updated: Hungarian Official Tests Positive for Covid-19 Day After Meeting Hun Sen" (sa wikang Ingles). VOD. 4 Nobyembre 2020. Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ "Cambodia records its first COVID-19 community outbreak with family of six tested positive". Khmer Times (sa wikang Ingles). 29 Nobyembre 2020. Nakuha noong 29 Nobyembre 2020.
- ↑ "Local COVID Outbreak Different Strain From November 3 Cases ⋆ Cambodia News English". Cambodia News English (sa wikang Ingles). 2020-12-03. Nakuha noong 2020-12-04.
- ↑ "Corruption threatens Cambodia's COVID success as cluster spreads". Nikkei Asia (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2021-02-25.
- ↑ Reuters Staff (2021-02-10). "Cambodia launches COVID-19 vaccinations with shots for PM's sons, ministers". Reuters (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2021-02-25.
{{cite news}}:|author=has generic name (tulong) - ↑ "Cambodia's nightlife scene tests COVID success". www.aljazeera.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2021-08-05.
- ↑ Cheang, Sopheng (2021-03-11). "Cambodia reports first COVID-19 death, 1 year into pandemic". The Associated Press (sa wikang Ingles).
- ↑ Bopha, Phorn. "COVID variant pushes Cambodia to brink of 'national tragedy'". www.aljazeera.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2021-04-18.
- ↑ "'February 20' Cluster in Numbers: 7,600 and Climbing". vodenglish.news (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2021-04-29.
- ↑ Kunthear, Mom. "Provinces enforce restriction measure amid outbreak". www.phnompenhpost.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2021-06-14.
- ↑ "WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 27 July 2020". www.who.int (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-12.
- ↑ "Coronavirus: How did Cambodia's cruise ship welcome go wrong?". BBC News (sa wikang Ingles). 20 Pebrero 2020.
- ↑ Grundy-Warr, Carl; Lin, Shaun (2020-06-16). "COVID-19 geopolitics: silence and erasure in Cambodia and Myanmar in times of pandemic". Eurasian Geography and Economics (sa wikang Ingles). 61 (4–5): 493–510. doi:10.1080/15387216.2020.1780928. ISSN 1538-7216.
- ↑ "Cambodia: Covid-19 Spurs Bogus 'Fake News' Arrests". Human Rights Watch (sa wikang Ingles). 2020-04-29. Nakuha noong 2020-05-04.
- ↑ Kong, Meta. "Takeo Health Centers Focus on Travel Histories; Disregarding 'Normal Flu' Cases". VOA Cambodia (sa wikang Ingles). VOA Cambodia. Nakuha noong 26 Abril 2020.
- ↑ Techseng, Tran (1 Disyembre 2020). "No Prisoners Tested Despite Contact With Covid-19 Infected Director". VOD English (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-12-02.
- ↑ "Tourists amazed about seeing Angkor Wat without usual crowds". South China Morning Post (sa wikang Ingles). 2020-06-06. Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ Hunt, Luke. "Cambodians Reclaim Angkor Wat as Global Lockdowns Continue to Bite". thediplomat.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ Flynn, G; Dara, M (16 Abril 2020). "Garment Workers Cornered by Job Loss, Virus Fears and Looming Debt" (sa wikang Ingles). VOD. Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ "ECONOMIC AND SOCIAL IMPACT ASSESSMENT OF COVID-19 IN CAMBODIA RELEASED | UNDP in Cambodia". UNDP (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-11.
- ↑ ADB Loan for Cambodia's COVID-19 Response (sa wikang Ingles), Asian Development Bank, 2020-09-02, nakuha noong 2020-11-11
- ↑ "'Strangled by debt': Coronavirus deepens Cambodia's loan crisis". news.yahoo.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2020-11-20.
- ↑ Elsevier. "Novel Coronavirus Information Center". Elsevier Connect (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 30 Enero 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020.
- ↑ Reynolds, Matt (4 Marso 2020). "What is coronavirus and how close is it to becoming a pandemic?". Wired UK (sa wikang Ingles). ISSN 1357-0978. Inarkibo mula sa orihinal noong 5 Marso 2020. Nakuha noong 5 Marso 2020.
- ↑ 51.0 51.1 "Crunching the numbers for coronavirus". Imperial News (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 19 Marso 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020.
- ↑ "High consequence infectious diseases (HCID); Guidance and information about high consequence infectious diseases and their management in England". GOV.UK (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 3 Marso 2020. Nakuha noong 17 Marso 2020.
- ↑ "World Federation Of Societies of Anaesthesiologists – Coronavirus". www.wfsahq.org (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 12 Marso 2020. Nakuha noong 15 Marso 2020.