Pumunta sa nilalaman

Shamanismo

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Babaeng shaman sa Rusya
Isang shaman manggagamot sa Kyzyl, Rusya, 2005.

Ang Shamanismo ay isang pagsasanay na kinasasangkutan ng pag-abot sa mga nabagong estado ng kamalayan upang maenkwentro at makipagugnayan sa daigdig ng espirito.[1] Ang isang shaman ay ang tao na itinuturing na may paglapit at impluwensiya sa daigdig ng mga mabuti at masamang esprito at tipikal na pumapasok sa isang katayuan ng pagkawala ng diwa habang isinagawa ang isang rituwal. Ito ay nagsasanay rin ng dibinasyon at panggagamot.

Mga pinaniniwalaang papel ng shaman

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang papel ng sham ay karaniwang inilalarawan ng mga obligasyon, aksiyon at responsibilidad na inaasahan sa mga ito sa loob ng kanilang mga indibidwal na kultura.

South Moluccan na Shaman na nagpapalayas ng masamang espirito sa mga bata, Buru. 1920.
Doña Ramona, isang shaman na Seri mula sa Punta Chueca, Sonora, Mexico.
Isang doktor na shaman ng Kyzyl, 2005.

Ang mga shaman ay nagkakamit ng kaalaman at kapangyarihan na magpagaling sa pamamagitan ng pagpasok sa daigdig na espiritwal o dimensiyon. Ang karamihan ng mga shaman ay may mga panaginip o mga pangitain na nagsasabi sa kanila ng ilang mga bagay. Ang shaman ay maaaring mayroon o nagkakamit ng maraming mga gabay na espiritu na kadalasang gumagabay sa kanila sa kanilang mga paglalakbay sa daigdig ng espirito. Ang mga gabay na espiritong ito ay palaging nasa shaman bagaman ang iba ay maeekwentro lamang kapag ang shaman ay nasa transiya. Ang gabay na espirito ay nagbibigay enerhiya sa shaman na pumapayag dito na pumasok sa dimensiyong espiritwal. Ang mga shaman ay sinasabing nagpapagaling sa loob ng dimensiyong espiritwal sa pamamagitan ng pagbabalik ng mga nawalang bahagi ng kaluluwa ng tao mula sa saanman na nagtungo ito. Ang mga shaman ay gumaganap na mga tagapamagitan sa kanilang kultura. [2][3] Ang shaman ay sinasabing nakikipag-usap sa mga espirito sa ngalan ng pamayanan kabilang ang mga espirito ng mga namatay. Ang shaman ay pinaniniwalaang nakikipag-usap sa parehong nabubuhay at namatay upang paginhawain ang kawalang katahimikan, mga hindi nalulutas na isyu, at magkaloob ng mga regalo sa mga espirto. Sa Shamanismo, pinaniniwalaang ang bahagi ng kaluluwa ng tao ay malaya na lumisan sa katawan. Binabago ng mga shaman ang kanilang estado ng kamalayan na pumapayag sa malayang paglalakbay ng kanilang kaluluwa at kunin ang sinaunang karunungan at nawalang kapangyarihan. Sa mga taong Selkup, ang patong dagat ay isang hayop na espiritwal dahil ang mga pato ay lumilipad sa hanging at sumisisid sa tubig. Kaya pinaniniwalaang ang mga pato ay kabilang sa parehong itaas at ilalim ng daigdig.[4] Sa mga taong Siberian, ang mga katangiang ito ay itinuturo sa mga water fowl[5] Sa maraming mga katutubong Amerikano, ang jaguar ay isang espiritong hayop dahil ang mga jaguar ay naglalakad sa lupa, lumalangoy sa tubig at umaakyat sa mga puno. Kaya ang mga jaguar ay sinasabing kabilang sa lahat ng tatlong mga daigdig na himpapawid, lupa at ilalim ng daigdig. Ang mga shaman ay gumaganap ng iba't ibang mga tungkulin batay sa kanilang mga kultura.[6] Kabilang dito ang panggagamot, [7][8] pangunguna sa handog,[9]pag-iingat ng tradisyon sa pamamagitan ng pagkukuwento at mga awit,[10] panghuhula,[11] at pagganap bilang isang psychopomp.[12] May mga natatanging uri ng shaman na gumaganap ng mas espesyalisadong mga tungkulin. Halimbawa, sa mga taong Nani, ang natatanging uri ng shaman ay gumaganap bilang isang psychopomp.[13] Ang ibang mga espesyalisadong shaman ay matatangi ayon sa uri ng mga espirito o sakop ng daigdig ng espirito kung saan ang mga shaman ay nakikipag-ugnayan. Ang mga tungkuling ito ay iba iba sa mga shaman ng mga taong Nenet, Enet at Selkup. (paper;[14] online[15]). Sa mga Huichol,[16] may dalawang mga kategorya ng shaman. Sa mga taong Hmong, ang shaman o ang Ntxiv Neej (Tee-Neng) ay gumaganap bilang manggagamot. Ang Ntxiv Neej ay gumaganap rin ng mga ritwal at seremonya upang tawagin pabalik ang kaluluwa mula sa marami nitong paglalakbay sa pisikal na katawan ng tao. Ang Ntxiv Neej ay maaaring gumamit ng ilang mga kasangkapan gaya ng mga espada, sungay na pang-diyos, gong, o mga bell/jingle ng daliri. Ang mga kasangkapang ito ay sinasabing nagsisilbi na ingatan ang mga espirito mula sa mga mata ng hindi alamn at kaya ay pumapayag sa Ntxiv Neej na ibalik ang mga kaluluwa sa mga may ari nito. Ang Ntxiv Neej ay maaaring magsuot ng puti, pula, o itim na belo upang ibahin ang anyo ng kaluluwa mula sa mga umaatake rito sa dimensiyong espiritwal. Ang mga hangganan sa pagitan ng shaman at laity ay hindi palaging maliwanag na inilalarawan. Sa mga taong Barasana ng Brazil, walang absolutong pagkakaiba sa pagitan ng mga taong kinikilalang mga shaman at sa mga hindi kinikilalang shaman. Sa pinakamababang lebel, ang karamihan ng mga matandang lalake ay may kakayahan bilang mga shaman at gaganap ng parehong mga tungkulin gaya ng sa mga lalakeng may malawak na reputasyon sa mga kapangrihan at kaalaman nito. Ang shaman ng Barasana ay mas marami ring alam na mga mitolohiya at nauunawaan ng mas mabuti ang kanilan gmga kahulugan. Gayunpaman, ang karamihan ng mga matandang lalake ay marami ring alam na mga mitolohiya.[17] Sa mga taong Inuit, ang laity ay mga karanasan na karaniwang itinuturo sa mga shaman ng mga pangkat Inuit. Ang pananaginip sa araw, reverie at transiya ay hindi lamang nakalimita sa mg ashaman.[18][19][20]Ang laity ay gumagamit ng mga anting anting, mga sumpa, mga pormula at mga awit. Control over helping spirits is the primary characteristic attributed to shamans. [18][21][22][23] Ang katulong ng isang shaman ng mga taong Oroquen na tinatawag na jardalanin, o "ikalawang espirito" ay alam ang maraming mga bagay tungkol sa mga nauugnay na paniniwala. Ito ay sumasama sa mga ritwal at pinapakahulugan ang pag-aasal ng shaman. [24] Sa kabila ng mga tungkuling ito, ang jardalanin ay hindi isang shaman. Para sa katulong na ito, hindi ninanais na mahulog ito sa transiya. [25]

Mga pagsasanay

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Entheogen

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang entheogen ("Ang diyos ay nasa loob natin") ay isang sikoaktibong substansiya na ginagamit sa kontekstong relihiyoso, shamaniko o espiritwal. Sa kasaysayan, ang mga entheogen ay karamihang hinango mula sa mga halaman at ginamit sa iba't ibang kontekstong relihiyoso. Ang mga halimbawa nito ay kinabibilangan ng peyote, kabuting psilocybin, cannabis, ayahuasca, Salvia divinorum, Tabernanthe iboga, Ipomoea tricolor, at Amanita muscaria.

Ibang mga kasanayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga paniniwala

[baguhin | baguhin ang wikitext]

May maraming mga anyo ng shamanismo sa buong mundo ngunit ang ilang mga karaniwang paniniwala ay pinagsasaluhan sa lahat ng mga anyo ng shamanismo. Ang mga ito ang:[26]

  • Ang mga espiritu ay umiiral at gumagampan ng mahahalagang papel sa parehong mga buhay ng indibidwal at lipunan.
  • Ang shaman ay maaaring makipag-usap sa daigdig ng espirito.
  • Ang mga espirito ay maaaring mabuti o masama.
  • Ang shamaan ay makapagpapagaling ng sakit na sanhi ng mga masasamang espirito.
  • Ang shaman ay maaarign gumamit ng mga pamamaraang pumupukaw ng transiya upang pumukaw ng mga bisyonaryong ekstasiya at magpatuloy sa mga paghahanap ng pangitain.
  • Ang espirito ng shaman ay maaaring lumisan sa katawan upang pumasok sa daigdig na supernatural upang maghanap ng mga sagot.
  • Ang mga shaman ay nagpapalitaw sa mga gabay na espirto, mga omen at mga tagadala ng mensahe.
  • Ang shaman ay nakahuhula sa hinaharap, nakasisilip sa hinaharap, nakapagtatapon ng mga buto/mga rune at magsagawa ng iba't ibang mga anyo ng dibinasyon.

Ang Shamanismo ay batay sa paniniwala na ang nakikitang daigdig ay napupuno ng mga hindi nakikitang espirito na umaapekto sa mga buhay ng mga nabubuhay. Bagaman ang mga sanhi ng mga sakit ay pinaniniwalaang sanhi ng mga espiritong masama, ang pareong mga pamamaraang espiritwal at pisikal ay ginagamit upang magpagaling. Sa karaniwan, ang shaman ay pumapasok sa katawan ng pasyente upang komprontahin ang karamdamang espiritwal at magpagaling sa pamamagitan ng pagpapalayas sa nakahahawang espirito. Ang maraming mga shaman ay may dalubhasang kaalaman sa mga halamang medisinal na katutubo sa kanilang lugar at ang paggamot ng herbal ay karaniwang nirereseta. Sa maraming mga lugar, ang mga shaman ay direktang natututo mula sa mga halaman at ginagamit ang kanilang mga epekto at katangiang nakapagpapagaling pagkatapos makamit ang pahintulot mula sa mga tumatahan o mga patron na espirito. Sa Peruvian Amazon Basin, ang mga shaman at mga curandero ay gumagamit ng mga awit na gamot na tinatawag na mga ikaro upang tawagin ang mga espirito. Bago matawag ang espirito, ito ay dapat magturo ng awit sa shaman.[27] Ang paggamit ng mga bagay na totemiko gaya ng mga bato na may mga espesyal na kapangyarihan at animismo ay karaniwan. Ang gayong mga pagsasanay ay pinagpapalagay na sinauna.[28] Ang paniniwala sa panggagaway na kilalang brujería sa Latin Amerika ay umiiral sa maraming mga lipunan. Ang ibang mga lipunan ay nagsasaad na ang lahat ng mga shaman ay may kapangyarihan na parehong magpagaling at pumatay.

Pinagmulan ng shamanismo

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang mga pagsasanay na shamaniko ay maaaring nagmula sa panahong Paleolitiko at nauna sa lahat ng mga organisadong relihiyon.[29][30] Ang ebidensiya sa mga kweba at guhit sa mga dingding ay nagpapakita ng indikasyon na ang shamanismo ay nagsimula noong panahong Paleolitiko. Ang isang guhit ay nagpapakita ng kalahating hayop na may mukha at mga hita ng tao at may mga antler at buntot ng isang stag. Ayon sa mga pag-aaral ng mga antropologo, ang shamanismo ay umunlad bilang isang pagsasanay ng mahika upang masiguro ang isang matagumpay na pangangaso at pagtitipon ng pagkain. [31] Ang ebidensiyang arkeolohikal ay umiiral para sa shamanismo noong Mesolitiko. Natuklasan noong Nobyembre 2008, ang isang 12,000 taong gulang na lugar na pinakamaagang alam na paglilibing ng shaman na isang babae. Ang sampung malalaking mga bato ay inilagay sa ulo, pelvis at mga braso. Kasama sa mga kasamang inilibing na gamit dito ay 50 kumpletong mga shell ng pagong, paa ng tao at ilang mga bahagi ng katawan ng mga hayop gaya ng buntot ng baka at pakpak ng agila. Ang ibang mga labi ng hayop ay galing sa baboy damo, leopardo at dalawang mga marten. [32] Ang kamakailang ebidensiyang arkeolohikal ay nagmumungkahi na ang pinakamaagang alam na mga shaman mula sa panahong Itaas na Paleolitiko sa ngayong Czech Republic ay mga babae.[33]

Films

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  • Quantum Men (Carlos Serrano Azcona) Spain 2011
  • Other Worlds (Jan Kounen) France 2004
  • Bells From the Deep (Werner Herzog) Germany 1993
  • The Mad Masters (Jean Rouch) France 1955
  • Au pays des mages noirs (Jean Rouch) France 1947

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ Hoppál 1987. p. 76.
  2. ↑ Hoppál 2005: 45
  3. ↑ Boglár 2001: 24
  4. ↑ Hoppál 2005: 94
  5. ↑ Vitebsky 1996: 46
  6. ↑ Hoppál 2005: 25
  7. ↑ Sem, Tatyana. "Shamanic Healing Rituals". Russian Museum of Ethnography.
  8. ↑ Hoppál 2005: 27–28
  9. ↑ Hoppál 2005: 28–33
  10. ↑ Hoppál 2005: 37
  11. ↑ Hoppál 2005: 34–35
  12. ↑ Hoppál 2005: 36
  13. ↑ Hoppál 2005:36164
  14. ↑ Hoppál 2005:87–95
  15. ↑ Czaplicka 1914
  16. ↑ Salak, Kira. "Lost souls of the Peyote Trail". National Geographic Adventure.
  17. ↑ Stephen Hugh-Jones 1980: 32
  18. ↑ 18.0 18.1 Merkur 1985
  19. ↑ Gabus, Jean: A karibu eszkimók. Gondolat Kiadó, Budapest, 1970. (Hungarian translation of the original: Vie et coutumes des Esquimaux Caribous, Libraire Payot Lausanne, 1944.) It describes the life of Caribou Eskimo groups.
  20. ↑ Kleivan & Sonne 1985
  21. ↑ Kleivan & Sonne 1985: 8–10
  22. ↑ Kleivan & Sonne 1985: 24
  23. ↑ Merkur 1985: 3
  24. ↑ Noll & Shi 2004: 10, footnote 10 (see online)
  25. ↑ Noll & Shi 2004: 8–9 (see online)
  26. ↑ Mircea Eliade, Shamanism, Archaic Techniques of Ecstasy, Bollingen Series LXXVI, Princeton University Press 1972, pp. 3–7.
  27. ↑ Salak, Kira. "Hell and Back". National Geographic Adventure.
  28. ↑ Isinulat ni Plato sa kaniyang Phaedrus na ang "unang mga panghuhula ay mga salita ng isang punong oak (owk), at na ang mga namumuhay noong kapanahunang iyon ay natagpuang nakapagbibigay ng sapat na kasiyahan ang "makinig sa isang oak o isang bato, basta't nagsasabi ito ng totoo".
  29. ↑ Jean Clottes. "Shamanism in Prehistory". Bradshaw foundation. Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-04-30. Nakuha noong 2008-03-11.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  30. ↑ Karl J. Narr. "Prehistoric religion". Britannica online encyclopedia 2008. Inarkibo mula sa orihinal noong 2017-08-06. Nakuha noong 2008-03-28.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  31. ↑ Winkelman, Michael. Shamanism: a Biopsychosocial Paradigm of Consciousness and Healing. Santa Barbara, CA: Praeger, 2010. Print.
  32. ↑ "Earliest known shaman grave site found: study", reported by Reuters via Yahoo! News, November 4, 2008, archived. see.Proceedings of the National Academy of Sciences.
  33. ↑ Tedlock, Barbara. 2005. The Woman in the Shaman's Body: Reclaiming the Feminine in Religion and Medicine. New York: Bantam.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Shamanismo&oldid=2116676"