Santa Maria, Bulacan

Santa Maria

Bayan ng Santa Maria
Santa Maria; Bayan ng Santa Maria
Bayan
	; Sagisag
	; Sagisag
	Santa Maria Lokasyon sa Pilipinas
	Mga koordinado: 14°49′N 120°58′E / 14.82°N 120.96°E
Bansa	Pilipinas
Rehiyon	Gitnang Luzon (Rehiyong III)
Lalawigan	Bulacan
Distrito	Pang-apat na Distrito ng Bulacan
Mga barangay	24 (alamin)
Pagkatatag	1792
Pamahalaan
• Punong-bayan	Ruden Andrea (LAKAS-CMD)
• Pangalawang Punong-bayan	Daguplo Rhian Nicole
• Manghalalal	142,380 botante (2022)
Lawak
• Kabuuan	90.92 km2 (35.10 milya kuwadrado)
Populasyon (Senso ng 2020)
• Kabuuan	289,820
• Kapal	3,200/km2 (8,300/milya kuwadrado)
• Kabahayan	70,619
Ekonomiya
• Kaurian ng kita	ika-1 klase ng kita ng bayan
• Antas ng kahirapan	11.53% (2021)
• Kita	(2022)
• Aset	(2022)
• Pananagutan	(2022)
• Paggasta	(2022)
Kodigong Pangsulat	3022
PSGC	031423000
Kodigong pantawag	44
Uri ng klima	Tropikal na monsoon na klima
Mga wika	wikang Tagalog
Websayt	santamariabulacan.gov.ph

Ang Bayan ng Santa Maria ay isang unang klaseng bayan sa lalawigan ng Bulacan, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 289,820 sa may 70,619 na kabahayan.

Heograpiya

Ang Sta. Maria ay napapalibiutan ng mga bayan ng Bocaue sa dakong timog kanluran, Pandi sa hilaga at hilagang kanluran, Norzagaray sa hilagang silangan, Angat sa hilagang kanluran, lungsod ng San Jose del Monte sa timog at timog-silangan, at Marilao sa timog.

Ang bayan ng Sta. Maria ay may lawak na 9,092 ektarya o 90.92 kilometro kwadrado.Ito ay matatagpuan 32 kilometro sa hilagang-silangan ng Maynila, 18 kilometro sa timog-silangan ng Malolos, at 38 kilometro timog-silangan ng lungsod ng San Fernando sa Pampanga, ang sentrong pang-rehiyon ng Gitnang Luzon.

Ang Sta Maria ay isang kapatagan maliban sa mga bulubundukin sa dulong hilagang bahagi nito.

Kasaysayan

Ang Santa Maria ay dating bahagi ng Meycauayan hanggang sa maging ganap na itong pueblo o bayan noong 1792. Noong 1793, itinayo ang luklukan ng pamahalaan sa poblacion. Si Andres dela Cruz ang kauna-unahang gobernadorcillo o capitan ng Sta.Maria. Siya ay hinalinhan ng 88 pang gobernadorcillos sa panahon ng pamamahala ng mga Espanyol.Noong 1895, sa bisa ng Batas Mauro, ang titulong "gobernadorcillo" ay pinalitan ng "capitan municipal." Si Pascual Mateo ang kahuli-hulihang capitan ng bayan.

Sa ilalim ng pamahalaang Amerikano, naglingkod si Maximo Evidente bilang kauna-unahang presidente municipal ng Sta. Maria mula 1899-1900. Siya ay sinundan ng 12 pang presidentes.Sina Agustin Morales (1928-1934) at Fortunato Halili (1934-1937) ang mga pinagkakapitaganan sa lahat ng mga naglingkod sa panahong yaon. Si Morales ay kauna-unahang nagpatayo ng "main water system" sa bayan at si Halili, na hindi kumuha ng kanyang sweldo kailanman, ay naging Gobernador ng lalawigan ng Bulacan.

Mga Punong Bayan

Punong Bayan/Mayor		Panunungkulan
	AGUSTIN MORALES	1928-1934
	PEDRO J. MANSILLA	1938-1940
	TEOFILO SANTIAGO	1941-1945
	IRENEO HERMOGENES	1945
	MARCIANO BAUTISTA	1946-1947
	CONRADO H. IGNACIO	1947-1955
	RICARDO G. NICOLAS, SR	1956-1959
	ERIBERTO RAMOS	1960-1963
	RICARDO G. NICOLAS, SR.	1964-1967
	PAULINO LUCIANO, SR.	1968-1971
	RICARDO D. NICOLAS, JR.	1972-1978
	PAULINO A. LUCIANO, JR.	1978-1986
	DR. ALFREDO M. PEREZ (OIC)	Feb. 1986-May 1986
	RICARDO D. NICOLAS, JR. (OIC)	June 1986-December 1986
	BENJAMIN G. GERONIMO (OIC)	1987-1988
	ATTY. RAMON H. CLEMENTE (OIC)	1988
	ERIBERTO RAMOS	1988-1992
	REYLINA G. NICOLAS	1992-2001
	BARTOLOME R. RAMOS	2001-2004
	JESUS MATEO	2004-2007
	BARTOLOME R. RAMOS	2007-2010

Turismo

Ang Santa Maria ay may maraming lugar pamasyalan (resorts) tulad ng mga sumusunod: Villa Natalia Resort sa Pulong Buhangin, Long Meadows Resort, Dad's Vineyard Resort & Butterfly Garden, at Pamar Wonderpool Resort sa Barangay Mahabang Parang, Villa Carmen, Villa Antonia atSitio Lucia Resorts sa Pulong Buhangin,, 4-K Garden Resort sa Barangay Catmon, Lanesca saBarangay Bulac, Cool Water Resort sa Barangay Lalakhan, Vig Jam Resort saBarangay Balasing, atStone Bridge Resort at Barangay Tumana.

Matatagpuan din dito ang mga sikat na kainan tulad ng Jollibee, Chowking at Greenwich (lahat sa Poblacion), at Max's Restaurant at Tropical Hut Hamburger (na nasa Bagbaguin).ngayon ay mayroon na ring Mc Donalds at goldilocks sa poblacion

Kasalukuyan ginagawa ang Walter Mart sa crossing ng barangay Sta. Clara

Turismo

Ang Santa Maria ay may maraming lugar pamasyalan (resorts) tulad ng mga sumusunod: Villa Natalia Resort sa Pulong Buhangin, Long Meadows Resort, Dad's Vineyard Resort & Butterfly Garden Naka-arkibo 2017-09-14 sa Wayback Machine., at Pamar Wonderpool Resort sa Barangay Mahabang Parang, Villa Carmen, Villa Antonia atSitio Lucia Resorts sa Pulong Buhangin,, 4-K Garden Resort sa Barangay Catmon, Lanesca saBarangay Bulac, Cool Water Resort sa Barangay Lalakhan, Vig Jam Resort saBarangay Balasing, atStone Bridge Resort at Barangay Tumana.

Matatagpuan din dito ang mga sikat na kainan tulad ng Jollibee, Chowking at Greenwich (lahat sa Poblacion), at Max's Restaurant at Puregold (na nasa Bagbaguin).ngayon ay mayroon na ring Mc Donalds at goldilocks sa poblacion

Ngayon ay may Waltermart na sa crossing ng barangay Sta. Clara.

Mga Barangay

Ang bayan ng Santa Maria ay nahahati sa 24 na mga barangay.

Barangay	Lawak (sa kilometro kwardrado)
Bagbaguin	7.6358
Balasing	6.3713
Buenavista	2.4647
Bulac	5.2009
Camangyanan	2.4761
Catmon	8.2860
Caypombo	4.1626
Caysio	3.1198
Guyong	3.6191
Lalakhan	0.3354
Mag-asawang Sapa	1.1327
Mahabang Parang	1.0466
Manggahan	1.6386
Parada	4.0669
Poblacion (Santa Maria town proper)	2.8032
Pulong Buhangin	14.3817
San Gabriel	3.6787
San Jose Patag	2.5218
San Vicente	7.2537
Santa Clara	2.1470
Santa Cruz	2.2705
Silangan	0.9387
Tabing Bakod (Santo Tomas)	1.2530
Tumana	2.1202

Demograpiko

Senso ng populasyon ng
Santa Maria
Taon	Pop.	±% p.a.
1903	10,791	—
1918	12,174	+0.81%
1939	14,987	+0.99%
1948	17,509	+1.74%
1960	26,341	+3.46%
1970	36,369	+3.27%
1975	45,615	+4.65%
1980	58,748	+5.19%
1990	91,468	+4.53%
1995	101,071	+1.89%
2000	144,282	+7.93%
2007	205,258	+4.98%
2010	218,351	+2.28%
2015	256,454	+3.11%
2020	289,820	+2.43%
Sanggunian: PSA^[3]^[4]^[5]^[6]

Mga sanggunian

↑ "Province: Bulacan". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population (2015). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population and Housing (2010). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Censuses of Population (1903–2007). "Region III (Central Luzon)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)
↑ "Province of Bulacan". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga Kawing Panlabas

Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.
All About Santa Maria Bulacan

[nscb-area-1] "Province: Bulacan". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2] "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[PSA15–03-3] Census of Population (2015). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[NSO10–03-4] Census of Population and Housing (2010). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[NSO07-03-5] Censuses of Population (1903–2007). "Region III (Central Luzon)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)

[LWUA-PopulationData-6] "Province of Bulacan". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

t u b Lalawigan ng Bulacan
Malolos (kabisera)
Mga bayan	Angat Balagtas Bocaue Bulakan Bustos Calumpit Doña Remedios Trinidad Guiguinto Hagonoy Marilao Norzagaray Obando Pandi Paombong Plaridel Pulilan San Ildefonso San Miguel San Rafael Santa Maria
Mga bahaging lungsod	Baliwag Malolos Meycauayan San Jose del Monte
Ibang mga paksa	Mga distritong pambatas Talaan ng mga taong buhat ng Bulacan Talaan ng mga himpilan ng radyo sa Bulacan