Balahak
Ang haluang metal o balahak ay isang halo ng mga kemikal na elemento na naglalaman ng kahit isang metal. Hindi tulad ng mga kompuwestong kemikal na may mga baseng metal, pananatilihin ng isang haluang metal ang lahat ng katangian ng isang metal sa nagreresultang materyal, tulad ng konduktibidad pang-elektriko, duktibilidad, opasidad, at kinang, subalit maaaring may mga katangian na naiiba mula sa mga purong metal, tulad ng pinataas na lakas o tigas. Sa ilang mga kaso, maaaring bawasan ng isang haluang metal ang kabuuang halaga ng materyal habang pinapanatili ang mahahalagang katangian. Sa ibang mga kaso, ang halo ay nagbibigay ng mga sinerhistikong katangian sa mga bumubuo ng elemento ng metal tulad ng paglaban sa korosyon o mekanikal na lakas.
Sa isang balahak, pinagsama ang mga atomo sa pamamagitan ng metal na pagbubuklod sa halip na sa pamamagitan ng dikit na kobalente na karaniwang matatagpuan sa mga kompuwestong kemikal.[1] Karaniwang sinusukat ang mga sangkap ng haluang metal sa porsiyento ng masa para sa mga praktikal na aplikasyon, at sa praksyong atomiko para sa mga pangunahing pag-aaral sa agham. Karaniwang inuuri ang mga haluang metal bilang mga haluang panghalili o interstisiyal, depende sa pagsasaayos ng atomo na bumubuo sa haluang metal. Maaari pa silang mauri bilang homogeneyo (binubuo ng isang yugto), o heteroheneyo (binubuo ng dalawa o higit pang mga yugto) o intermetaliko. Maaaring isang solidong solusyon ang isang haluang metal ng mga elemento ng metal (isang yugto, kung saan ang lahat ng mga butil ng metal [mga kristal] ay may parehong komposisyon) o isang halo ng mga yugto ng metal (dalawa o higit pang mga solusyon, na bumubuo ng isang mikroestruktura ng iba't ibang mga kristal sa loob ng metal) .
Kabilang sa mga halimbawa ng mga haluang metal ang pulang ginto o tumbaga[2] (ginto at elemental na tanso), puting ginto (ginto at pilak), esterlinang pilak (pilak at tanso), aserong bakal o silisyong bakal (bakal na may di-metalikong karbon o silisyo ayon sa pagkakabanggit), soldadura, tansong dilaw, peltre, duraluminyo, bronse, at mga amalgama.
Ang mga haluang metal ay ginagamit sa iba't ibang uri ng mga aplikasyon, mula sa mga haluang metal na bakal, na ginagamit sa lahat mula sa mga gusali hanggang sa mga sasakyan hanggang sa mga kagamitang pang-opera, sa mga kakaibang titaniyo na haluang metal na ginagamit sa industriya ng aeroespasyo, hanggang sa mga haluang metal na beriliyo-tanso para sa mga kagamitang hindi kumikislap.
Ang isang haluang metal ay teknikal na isang di-purong metal, subalit kapag tumutukoy sa mga haluang metal, ang terminong mga di-dalisay ay karaniwang tumutukoy sa mga hindi kanais-nais na elemento. Ang ganitong mga di-dalisay ay ipinakilala mula sa mga baseng metal at mga elemento ng paghahalo, subalit inalis sa panahon ng pagproseso. Halimbawa, ang asupre ay karaniwang di-dalisay sa bakal. Madaling pinagsama sa bakal ang asupre upang bumuo ng yero sulpero, na napakarupok, na lumilikha ng mga mahihinang bahagi sa bakal.[3] Karaniwang mga di-dalisay ang litiyo, sodiyo at kalsiyo sa mga aluminyo na haluang metal, na maaaring magkaroon ng masamang epekto sa integridad ng istruktura ng mga pagmomolde. Sa kabaligtaran, kung hindi man, ang mga purong metal na naglalaman ng mga hindi gustong di-dalisay ay kadalasang tinatawag na "mga hindi malinis na metal" at hindi karaniwang tinutukoy bilang mga haluang metal. Ang oksiheno, na nasa hangin, ay madaling pinagsama sa karamihan ng mga metal upang bumuo ng mga oksdiong metal; lalo na sa mas mataas na temperatura na nakatagpo sa panahon ng paghahalo. Madalas na ginagawa ang mahusay na pangangalaga sa panahon ng proseso ng paghahalo upang alisin ang labis na mga di-dalisay, gamit ang mga panlusaw, kemikal na pandagdag, o iba pang mga paraan ng metalurhiyang ekstraktibo.[4]
Mga balahak
[baguhin | baguhin ang wikitext]Asero
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang asero (Kastila: acero, Ingles: steel, Portuges: aço) ay isang haluang metal o aloy na binubuo ng karamihang bakal, na naglalaman ng karbon na nasa pagitan ng 0.2% at 2.1% ayon sa timbang, na ayon din sa grado ng asero. Ang karbon ang pinakakaraniwang materyal na panghalo para sa bakal o yero, ngunit may sari-saring iba pang mga elementong panghalo na ginagamit, katulad ng mangganesyo, kromyo, banadyo, at tungsteno.[5] Gumaganap ang karbon at iba pang mga elemento bilang mga ahenteng pampatigas, na nagpapaiwas sa mga dislokasyon (pagkawala sa puwesto) ng mga balag na kristal ng atomong bakal mula sa pagdulas sa isa't isa.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Callister, W.D. "Materials Science and Engineering: An Introduction" 2007, Ika-7 edisyon, John Wiley and Sons, Inc. New York, Seksyon 4.3 at Kabanata 9. (sa Ingles)
- ↑ Gaboy, Luciano L. Alloy, balahak, tumbaga, asero - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
- ↑ Verhoeven, John D. (2007). Steel Metallurgy for the Non-metallurgist (sa wikang Ingles). ASM International. p. 56. ISBN 978-1-61503-056-9. Inarkibo mula sa orihinal noong 2016-05-05.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Davis, Joseph R. (1993) ASM Specialty Handbook: Aluminum and Aluminum Alloys. ASM International. p. 211. ISBN 978-0-87170-496-2. (sa Ingles)
- ↑ Ashby, Michael F.; David R. H. Jones (1992) [1986]. Engineering Materials 2 (sa wikang Ingles) (ika-1 may koreksyon (na) edisyon). Oxford: Pergamon Press. ISBN 0-08-032532-7.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)