José Torres Bugallón
José Torres Bugallón y Gonzales | |
|---|---|
 | |
| Kapanganakan | 28 Agosto 1873 Salasa, Pangasinan, Captaincy General of the Philippines, Spain |
| Kamatayan | 4 Pebrero 1899 (edad 25) Kalookan, Philippines |
| Katapatan |  Philippine Republic  Spanish Empire |
| Sangay | .svg){kind=small} Philippine Republican Army Spanish Army |
| Ranggo |  lieutenant colonel second lieutenant |
| Yunit | 70th Infantry Regiment (Spanish) |
| Labanan/digmaan | Philippine Revolution
|
| Parangal | Cruz Roja del Merito Militar (Red Cross for Military Honor) |
Si José Torres Bugallón y Gonzales (Agosto 28, 1873 - Pebrero 4, 1899) ay isang opisyal ng militar na Pilipino na lumaban noong Rebolusyong Pilipino at Digmaang Pilipino – Amerikano . Kilala siya bilang "Bayani ng Labanan ng La Loma", kung saan siya ay malubhang nasugatan.
Ang kanyang pamilya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Si Bugallón ay isinilang noong Agosto 28, 1873, sa Salasa, Pangasinan . Ang kanyang ama, si José Asas Bugallón, ay nagmula sa Baliuag, Bulacan, habang ang kanyang ina ay mula sa pamilyang Gonzales ng Pangasinan .
Edukasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Matapos ang elementarya sa Salasa, si Bugallón ay nagtungo sa San Isidro, Nueva Ecija, kung saan siya nag-aral sa ilalim ni Don Rufino Villaruz. Natapos niya ang kanyang una at pangalawang taon ng sekondarya noong 1882. Noong 1886, nagpatala siya sa Colegio de San Juan de Letran sa Maynila, kung saan nakatapos siya ng kanyang kurso at nakapagkamit ng kursong Bachelor of Arts noong 1889, na may mataas na grado.
Matapos ang kanyang pagtatapos, pumasok si Bugallón sa Seminaryo ng San Carlos na may hangaring maging pari. Gayunpaman, ipinasa niya ang pagsusuri sa pagpapatunay na ibinigay ng gobyerno ng Espanya noong 1892, at siya ay ipinadala sa ibang bansa bilang isang pensyonado ng gobyerno sa Academia Militar de Toledo . Bilang resulta, ginugol ni Bugallon ang tatlong taon ng kanyang buhay sa pag-aaral ng agham militar at pakikidigma.
Rebolusyong Pilipino
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong 1896, nagtapos si Bugallón mula sa Academia at naatasan sa Hukbong Espanya na may ranggong pangalawang tenyente . Ipinadala siya sa Pilipinas kung saan sumanib siya sa 70th Infantry Regiment. Nang sumiklab ang Rebolusyong Pilipino, siya at ang kanyang rehimen ay naatasan sa Cavite at Batangas . Ipinakita ni Bugallón ang huwarang pagkabayanihan sa Labanan ng Talisay, Batangas, noong Mayo 30, 1897; bilang isang resulta, iginawad sa kanya ang Krus ni María Cristina at ang Cruz Roja del Merito Militar (Red Cross para sa Karangalan sa Militar).
Kasunduan sa Paris
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong Disyembre 10, 1898, nilagdaan ang Kasunduan sa Paris, na nagtapos sa Digmaang Espanyol – Amerikano . Nakuha ni Bugallón ang kanyang mga papel ng pag-alis.
Noong panahong ito, ang relasyon sa pagitan ng Unang Republika ng Pilipinas at Estados Unidos ay nagsimulang maging mainit, lalo na sa pananakop ng mga Amerikano sa Maynila. Noong Enero 23, 1899, si Antonio Luna ay itinalaga bilang pinuno ng Hukbong Pilipinas .
Napagtanto ang mga posibleng pagkamuhi ng mga Amerikano, sinimulan niyang ayusin muli ang mga pwersang rebolusyonaryong Pilipino. Kumalap si Luna ng maraming mga opisyal at sundalo ng dating kolonyal na hukbo ng Espanya, isa sa mga ito ay si Bugallón, na may hawak na ranggo ng na Major . Bilang aide-de-camp kay Luna, si Bugallón ay responsable para sa pangangalap ng mga beterano ng giyera ng Espanya, at siya ay naging instrumento sa muling pagsasaayos ng Hukbong Pilipinas partikular na bilang miyembro ng guro ng Academia Militar na itinatag ni Luna sa Malolos, Bulacan noong Oktubre 1898 . Bilang isang resulta, si Bugallon ay naging napakahalagang opisyal kay Luna.
Digmaang Pilipino-Amerikano at pagkamatay
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong Pebrero 4, 1899, sumiklab ang Digmaang Pilipino – Amerikano. Sumama ulit si Bugallon kay Luna sa labanan.
Kinabukasan, Pebrero 5, nagkita sila sa burol ng La Loma, ang kasalukuyang lugar ng Libingan sa La Loma , sa pagitan ng Maynila at Caloocan . Habang dumidipensa, ang mga tropang Amerikano sa ilalim ni Heneral Arthur MacArthur, Jr. ay umuopensa at napaligiran sila. Bilang isang resulta, si Bugallon at ang kanyang mga tauhan ay nalantad sa pamamaril ng mga kaaway, at nagtamo siya ng tama ng bala sa kanyang mga hita.
Nang malaman na si Bugallón ay sugatan, iniuto ni Heneral Luna:
Sugatan si Bugallón. Umabenta kayo. Dapat siyang mailigtas. Si Bugallón ay kasing halaga ng 500 sundalong Pilipino. Isa sya sa pag-asa kong manalo sa digmaan sa hinaharap
Natagpuan ni Luna si Bugallón na malubhang nasugatan at nagpatirapa sa isang kanal sa tabi ng kalsada. "Wag mo masyadong ilantad ang sarili mo. Huwag ng sumulong pa ng mas malayo, "sabi ni Bugallón.
Para sa kanyang katapangan, agad na isinulong ni Luna si Bugallón bilang tenyente kolonel . Ang sugatang bayani ay isinugod ng tren patungo sa istasyon ng pagamutan sa Kalookan, inaasahan na siya ay mapanatili hanggang sa madala siya sa ospital sa Malolos. Gayunpaman, huli na ang lahat; matapos niyang tanungin kung dumating na ang mga ayudang sundalong Pilipino, namatay siya sa mga bisig ni Heneral Luna. Hindi ikinahiya na umiyak ni Luna para kay Bugallón.
Libing at pagpapatuloy ng ala-ala
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ginawa ang mga pagsasaayos upang ilibing ang kanyang labi sa Bigaa ngunit napagpasyahan sa paglaon na ihimlay ang kanyang bangkay sa sementeryo ng Malolos. Mayroong isang libingan na may katamtaman na tilad ng bato ang minarkahan para sa kanyang kanyang hantungan.
Noong 1921, upang mapanatili ang kanyang alaala, si Kongresista Mauro Navarro ng Pangasinan ay nag- panukala ng isang batas na nagbago sa pangalan ng munisipalidad ng Salasa, lugar ng kapanganakan ng bayani, sa Bugallon .
Ang kanyang labi ay nakalibing na sangayon sa Sampaloc Church sa Maynila .
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- "torres bugallon"
- "Major Jose Torres Bugallon ika-133 anibersaryo ng kapanganakan"