Pagkalipol noong panahong Kretasiko–Paleoheno

Malawakang pagkaubos sa Kretaseo-Paleoheno (Ingles: Cretaceous-Paleogene extinction event) ang tawag sa malawakang pagkaubos ng lahi ng mga espesye sa Daigdig tinatayang 66 na milyong taon bago ang kasalukuyan. Ang biglaang pagkaubos na ito ang lumipol sa humigit-kumulang 75% ng lahat ng mga buhay na halaman at hayop nung panahon na yon. Pinakanapuruhan ang mga tetrapod, na halos naubos ang buong lipi maliban lang sa iilang mga espesye katulad ng mga pawikan at buwaya; walang natirang tetrapod sa Daigdig na may bigat na lagpas 25 kg. Ito ang nagpatapos sa panahon ng Kretaseo at Mesosoiko, at nagpasimula naman sa Senosoiko, na nagpapatuloy magpahanggang ngayon.

Extinction scenario

Maraming hypothesis kung bakit nangyari ang pagkalipol na ito. Inihambing ito sa isang pagsabog ng bulkan, pagbabago ng klima, ngunit ang pinakaangkop ay ang pagbagsak ng isang asteroid na may diameter na 10 kilometro. Ayon sa hypothesis na ito, ang asteroid ay nahulog sa lupa sa Yucatan peninsula sa Mexico at ang epekto ay napunta sa buong mundo.

Sino ang hindi nakaligtas sa pagkalipol

Ang ilang mga hayop ay hindi nakaligtas sa pagkalipol — halos lahat hindi avian dinosaur. Ang ilang mga herbivorous dinosaur ay unang namatay, at pagkatapos ay mandaragit dahil sa gutom. Ang mga huling dinosaur, mga Sauropod ay nabuhay hanggang 64 milyong taon na ang nakalilipas. Bilang karagdagan sa mga dinosaur, ang mga pterosaur at mosasaur ay nawala rin.

Sino ang nakaligtas sa pagkalipol

Ang ilang mga hayop ay nakaligtas sa pagkalipol, karamihan ay maliliit na hayop sa lupa at malalaking hayop sa ilalim ng tubig. Ang mga maliliit na daga ay nagtago sa mga ligtas na lugar sa panahon ng pagkalipol at nakaligtas sa malawakang pagkalipol. Salamat sa kanila, lumitaw ang mga mammal at tao. Ang mga ibon at buwaya ay nakaligtas din sa pagkalipol na ito at nabubuhay pa rin. Sa oras na iyon, ang mga sinaunang ibon ay natutong lumipad, lumipad sila nang napakataas, at ang apoy sa lupa hindi pumigil sa kanila na mabuhay. Ang mga buwaya ay lumangoy nang malalim sa karagatan at nakaligtas din sa pagkalipol.

References

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.