Pumunta sa nilalaman

Sakit ng ngipin

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Sakit ng ngipin
Ibang katawaganOdontalhiya,[1] dentalhiya,[1] odontodynia,[1] sakit odotonheniko[2]:396
Lalaking nagtitiis sa sakit ng kanyang ngipin
EspesyalidadDentistriya

Ang sakit ng ngipin, o sakit sa ngipin, (Ingles: toothache, dental pain) [3] ay tumutukoy sa mga nangyayaring pananakit sa ngipin o sa mga sumusuportang istruktura nito, ito ay maaaring dulot ng mga sakit na dental o pananakit na di-dental. Kapag malala, maaari itong makaapekto sa pagtulog, pagkain, at iba pang pang-araw-araw na gawain ng isang indibidwal.

Kabilang sa mga karaniwang sanhi ang pamamaga ng pulp, (karaniwang bilang tugon sa pagkabulok ng ngipin, pagkakaroon ng troma, o iba pang mga kadahilanang may kontribusyon sa pagkasira), dentin hypersensitivity, apikal periodontitis (pamamaga ng periodontal ligament at alveolar bone sa paligid ng root apex), mga dental abscess (lokal na koleksyon ng nana ), alveolar osteitis (ang "tuyong bokilya"ay maaaring isang posibleng komplikasyon ng pagbunot ng ngipin ), acute necrotizing ulcerative gingivitis (isang impeksyon sa gilagid), at temporomandibular disorder. [4]

Mga sanhi

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang sakit ng ngipin ay maaaring sanhi ng mga kondisyong dental ( odontoheniko ) (tulad ng mga kinasasangkutan ng dentin-pulp complex o periodonsyo ), o mga kondisyong di-dental ( di-odontoheniko ) (tulad ng maxillary sinusitis o angina pectoris ). Maraming posibleng dahilan na di-dental, ngunit karamihan sa mga sakit na ito ay nagmumula sa mga kondisyong dental.

Parehas ang pulp at ang periodontal ligament ay may mga nociceptor (mga receptor ng sakit), [5] ngunit ang pulp ay walang mga proprioceptor (mga receptor ng paggalaw o posisyon) at mga mechanoreceptor (mga receptor ng mekanikal na presyon). :125–135[6] Dahil dito, ang sakit na nagmumula sa dentin-pulp complex ay may posibilidad na hindi gaanong maiangkop, samantalang ang pananakit mula sa periodontal ligament ay kadalasang naiaangkop nang maayos, :55bagaman hindi palagi. [7] :125–135

Halimbawa, maaaring makita ng periodontal ligament ang presyong ginagawa kapag kumagat sa isang bagay na mas maliit kaysa sa butil ng buhangin (10–30 µm). :48Kapag ang isang ngipin ay sadyang pinasigla, humigit-kumulang 33% ng mga tao ang maaaring matukoy sa tamang lokasyon ng ngipin, at humigit-kumulang 20% naman ay hindi matukoy ang lokasyon ng stimulus hanggang sa isang pangkat ng tatlong ngipin. :31Ang isa pang tipikal na pagkakaiba sa pagitan ng pulpal at periodontal na sakit ay ang huli ay hindi kadalasang pinalala ng thermal stimuli. :125–135

Dental

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Natural na kasaysayan ng mga dental caries at ang nagresultang pananakit ng ngipin at impeksyon sa odontoheniko.

Sa pananakit na pulpal

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang karamihan ng sakit ng pulpal na sakit ay nabibilang sa isa sa mga sumusunod na uri; gayunpaman, ang iba pang mga bihirang dahilan (na hindi palaging angkop sa mga kategoryang ito) ay kinabibilangan ng galbanikong sakit at barodontalhiya .

Ang pulpitis (pamamaga ng pulp) ay maaaring maging epekto ng iba't-ibang mga stimuli (insulto), kabilang ang mekanikal, thermal, kemikal, at mga nakakairitang bakterya. Ito ay maaaring sanhi rin ng mga pagbabago sa barometric at inayonong radyasyon. Kabilang sa mga karaniwang sanhi ang pagkabulok ng ngipin, pinsala sa ngipin (tulad ng bitak o bali), o pagpuno ng hindi perpektong selyo (mga tumatakip sa ngipin).

Dahil ang pulp ay nababalot sa isang matibay na panlabas na shell, walang puwang upang mapaunlakan ang pamamaga na dulot ng pamamaga. Ang pamamaga samakatuwid ay nagpapataas ng presyon sa sistema ng pulp, kung saan ito ay posibleng ipunin ng mga daluyan ng dugo na nagbibigay naman ng dugo sa pulp. Ito ay maaaring humantong sa ischemia (kakulangan ng oxygen) at nekrosis (pagkamatay ng mga tisyu). Ang pulpitis ay maaaring mapagaling kung sakali ang nagmamagang pulp ay may kakayahang bumalik sa isang estado ng kalusugan, at hindi ito mapagaling kapag ang pulp necrosis ay hindi maiiwasan. :36–37

Ang isang pwedeng mapagaling na pulpitis ay inilalarawan bilang panandaliang pananakit na maaaring dulot ng lamig at kung minsan ay init. Ang mga sintomas nito ay maaaring mawala, alinman dahil ang nakakalason na stimulus ay tinanggal, tulad na lang halimbawa ang bulok na ngipin ay tinanggal at nilapatan ng isang pantaklob, o dahil ang mga bagong patong na mga dentin ( tertiary dentin ) ay ginawa sa loob ng pulp chamber, na prumoprotekta naman laban sa stimulus . Ang hindi mapagaling na pulpitis ay nagdudulot ng kusa o matagal na pananakit bilang tugon sa sipon. :619–627

Hypersensitivity ng dentin

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang pagkakaroon ng hypersensitivity ng dentin ay isang matalim, panandaliang pananakit ng ngipin na nagaganap sa humigit-kumulang 15% ng populasyon, [8] na epekto ng malamig (tulad ng mga likido o hangin), matamis o maanghang na pagkain, at inumin. [9] Ang mga ngipin ay karaniwang magkakaroon ng ilang sensasyon sa mga kalabitan na ito, [10] ngunit ang naghihiwalay sa hypersensitivity mula sa regular na sensasyon ng ngipin ay ang tindi ng sakit. Ang hypersensitivity ay kadalasang sanhi ng kakulangan ng insulation mula sa mga nagkalabitan sa bibig dahil sa gingival recession (receding gums) na naglalantad sa mga ugat ng ngipin, bagama't maaari itong mangyari pagkatapos ng paglaki sa mga root planing o dental bleaching, o bilang resulta ng erosyon . [11] Ang pulp ng ngipin ay nananatiling normal at malusog pagdating sa dentin hypersensitivity. :510

Maraming pangkasalukuyan na panggamot para sa hypersensitivity ng dentin ang magagamit, gamiting toothpaste ang modtaks at mga proteksiyon na barnis na bumabalot sa nakalantad na ibabaw ng dentin. [8] Ang paggamot sa ugat na sanhi ay kritikal, dahil ang mga pangkasalukuyan na hakbang ay kadalasang hindi tumatagal. :510Sa paglipas ng panahon, ang pulp ay karaniwang umaangkop sa pamamagitan ng paggawa ng mga bagong patong ng dentin sa loob ng pulp chamber na tinatawag na tertiary dentin, na nagpapataas ng kapal sa pagitan ng pulp at ng nakalantad na ibabaw ng dentin at nagpapababa ng hypersensitivity. [12] :510

Mga Sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Duncan L, Sprehe C (2008). Mosby's dental dictionary (ika-2nd (na) edisyon). St. Louis, Mo.: Mosby. ISBN 978-0-323-04963-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ Tollison CD, Satterthwaite JR, Tollison JW (2001). Practical pain management (ika-3rd (na) edisyon). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-3160-7.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ Segen JC. (2002).
  4. ↑ Allison, J. R.; Stone, S. J.; Pigg, M. (Nobyembre 2020). "The painful tooth: mechanisms, presentation and differential diagnosis of odontogenic pain". Oral Surgery (sa wikang Ingles). 13 (4): 309–320. doi:10.1111/ors.12481. ISSN 1752-2471.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ Shephard MK, MacGregor EA, Zakrzewska JM (Enero 2014). "Orofacial Pain: A Guide for the Headache Physician". Headache: The Journal of Head and Face Pain. 54 (1): 22–39. doi:10.1111/head.12272. PMID 24261452.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang Cawson2008); $2
  7. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang Scully2013); $2
  8. ↑ 8.0 8.1 Poulsen S, Errboe M, Lescay Mevil Y, Glenny AM (Hulyo 19, 2006). "Potassium containing toothpastes for dentine hypersensitivity". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2006 (3): CD001476. doi:10.1002/14651858.CD001476.pub2. PMC 7028007. PMID 16855970.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Miglani S, Aggarwal V, Ahuja B (Oktubre 2010). "Dentin hypersensitivity: Recent trends in management". Journal of Conservative Dentistry. 13 (4): 218–24. doi:10.4103/0972-0707.73385. PMC 3010026. PMID 21217949.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ Napeñas JJ (Hulyo 2013). "Intraoral pain disorders". Dental Clinics of North America. 57 (3): 429–47. doi:10.1016/j.cden.2013.04.004. PMID 23809302.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  11. ↑ Petersson LG (Marso 2013). "The role of fluoride in the preventive management of dentin hypersensitivity and root caries". Clinical Oral Investigations. 17 Suppl 1 (Suppl 1): S63–71. doi:10.1007/s00784-012-0916-9. PMC 3586140. PMID 23271217.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang Hargreaves2011); $2
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sakit_ng_ngipin&oldid=2110289"