Agham pangkalikasan
Ang mga agham pangkalikasan[1] (Aleman: naturwissenschaft, Kastila, Portuges: ciencias naturales, Ingles: natural sciences) ay ang pag-aaral sa pisikal, mga aspeto na di para sa tao na tungkol sa Daigdig at ng Sansinukob na nasa paligid natin. Sa pangkalahatan, sinusubok nitong ipaliwanag ang mga gawa ng mundo sa pamamagitan ng mga natural na proseso sa halip na prosesong pang-diyos. Ginagamit pantukoy ng katagang agham pangkalikasan ang mga "agham" bilang disiplinang sumusunod sa pamamaraang makaagham (scientific method), salungat sa pilosopiyang pangkalikasan o sa agham panlipunan, na ginagamit ang kaparehong kaparaanang agham upang ilapat sa iba't ibang paksa.
Binubuo nito ang basehan para sa mga nilapat na agham. Kapag pinagsama, ang pangkalikasan at nilapat na mga agham ay natutukoy sa mga agham panlipunan sa isang banda, at sa humanidades, teolohiya at mga sining sa iba pang banda. Sa kanyang sarili, hindi agham pangkalikasan ang Matematika, ngunit nagbibigay ng mga kagamitan at balangkas na ginagamit sa loob ng agham pangkalikasan.
Katabi ng tradisyunal na gamit, kamakailan lamang ang salitang "agham pangkalikasan" ay ginagamit minsan sa kaparaanang kalapit ng pang-araw-araw na kahulugan, nagsisimula sa natural na kasaysayan. Sa ganitong kaisipan, maaaring maging alternatibong pananalita ang "agham pangkalikasan" para sa mga agham biyolohikal, sumasangkot sa prosesong biyolohikal, o marahil din sa mga agham pandaigdig, na maaaring matukoy na iba sa mga agham pisikal (mas direktang sangkot sa pag-aaral ng pisikal at kimikal na batas sa sansinukob).
Mga agham pangkalikasan[baguhin | baguhin ang batayan]
- Astronomiya, ang pag-aaral ng mga bituin, kosmos, atbp.
- Biyolohiya, ang pag-aaral ng buhay.
- Ekolohiya, ang pag-aaral ng pakikipag-ugnayan ng buhay.
- Kimika, ang pag-aaral ng materya at kanyang mga interaksiyon.
- Agham pandaigdig, ang pag-aaral ng daigdig at partikular ang:
- Heolohiya
- Glasyolohiya
- Nakabase sa agham o Pisikal na Heograpiya
- Pisika, ang pag-aaral ng mga batas pisikal.
Tignan din[baguhin | baguhin ang batayan]
- Listahan ng mga disiplinang akademya
- Kasaysayan ng agham
- Pilosopiyang pangkalikasan
- Agham panlipunan
- Araling panlipunan
- Araling pangkalikasan
Sanggunian[baguhin | baguhin ang batayan]
- ↑ Almario, Virgilio, pat. (2010). "agham pangkalikasan, natural science". UP Diksiyonaryong Filipino (ika-Ikalawang (na) edisyon). UP-Sentro ng Wikang Filipino-Diliman. ISBN 978-971-635-033-3.
Panlabas na mga link[baguhin | baguhin ang batayan]
- Kagawaran ng kimika sa Universität Hamburg (Alemanya) Naka-arkibo 2015-09-18 sa Wayback Machine.
- Kagawaran ng pisika sa Universidad de Buenos Aires (Arhentina)
- Kagawaran ng biyolohiya sa Universidad de Talca (Chile)
- Kagawaran ng kimika sa Universidade de São Paulo (Brazil)
- Kagawaran ng astronomiya sa Universidad de Barcelona (Espanya) Naka-arkibo 2016-03-06 sa Wayback Machine.
- Kagawaran ng biyolohiya sa Université Pierre et Marie Curie (Pransiya) Naka-arkibo 2014-03-28 sa Wayback Machine.
- Mga Agham Pangkalikasan sa Cambridge University
- Ang Kasaysayan ng Kasalukuyang Agham at Teknolohiya
- Mga Balik-aral na Aklat Tungkol sa Agham Pangkalikasan