Balangkas ng sinaunang Roma
Itsura
Ang sumusunod na balangkas ay ay paglalahad ng at paksaang gabay sa sinaunang Roma:
Ang Sinaunang Roma – dating sibilisasyon na namulaklak sa Tangway ng Italya mula noong ika-8 siglo BC. Matatagpuan sa kahabaan ng Dagat Mediteraneo at nakasentro sa lungsod ng Roma, lumago ito upang maging isa sa pinakamalaking imperyo sa sinaunang kasaysayan.[1]
Esensiya ng Sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Heograpiya ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Mga heograpong Romano
- Mga lalawigan ng Roma
- Mga lungsod na itinatag ng mga Romano
- Klima ng Sinaunang Roma
- Demograpiya ng Imperyo ng Roma
- Topograpiya ng sinaunang Roma
- Lexicon Topographicum Urbis Romae (1993-2000)
Pamahalaan at politika ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Curia
- Forum
- Cursus honorum
- Kolehiyalidad
- Emperor
- Legatus
- Dux
- Officium
- Praefectus
- Princeps senatus
- Populares
- Vicarius
- Vigintisexviri
- Lictor
- Magister militum
- Imperator
- Pontifex Maximus
- Augustus
- Caesar
- SPQR
- Tetrarch
Mga haliging pampolitika ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga institusyong pampolitika ng sinaunang Roma
- ng sinaunang Roma sa pangkalahatan
- ng Kahariang Romano
- ng Republikang Romano
- ng Imperyong Romano
Mga mahistrado
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ordinaryong mga mahistrado
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga nakatataas na mahistrado
[baguhin | baguhin ang wikitext]Batas ng Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Mga batas na Romano
- Labindalawang Tableta
- Pagkamamamayang Romano
- Auctoritas
- Imperium
- Katayuan sa sistemang legal na Romano
- Pagsasakdal na Romano
- Konstitusyong Romano
Militar ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Mga armas
- Diploma militar ng Roma
- Guwardiyang praetoryana
- Mga katawagan ng tagumpay
- Mga taktika ng impanteriyang Romano, estratehiya, at mga pormasyon sa labanan
- Castrum
Mga armadong puwersa ng Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Hukbo ng Roma
- Hukbong dagat
- Mga dekorasyon at parusa
- Ekonomiya ng Romanong hukbo
- Sinaunang Romanong kasuotang militar
Kasaysayang militar ng Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Kasaysayang militar ng sinaunang Roma
- Mga hangganan ng Imperyo ng Roma
- Mga Romanong hangganang militar at mga kuta
- Inhinyeriyang militar ng sinaunang Roma
- Saligang militar ng Republikang Romano
- Pampolitikang kasaysayang militar ng Roma
- Estratehiyang militar ng Roma
- Kasaysayan ng estrukturang militar ng Roma
- Kasaysayan ng teknolohiyang militar ng Roma
Mga militar na sigalot
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pangkalahatang kasaysayan ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Kasaysayan ng Roma
- Kahariang Romano
- Republikang Romano
- Alitang Plebo-Patricio (494-287 BK)
- Mga Digmaang Puniko (264-146 BK) – serye ng tatlong digmaan sa pagitan ng Roma at Sinaunang Kartago
- Unang Digmaang Puniko (264-241 BK)
- Ikalawang Digmaang Puniko (218-201 BK) – minarkahan ng sorpresang paglalakbay ni Hannibal at sa kaniyang magastos na pagtawi sa Alpes, na sinundan ng mga dagdag na puwersa na mga Galong alyado at ang mabibigat na tagumpay laban sa mga Romanong hukbo sa labanan ng Trebia at ang dakilang tambang sa Trasimene.
- Hannibal – Punikong Kartagong kumander ng militar, pangkalahatang itinuturing bilang isa sa mga pinakadakilang kumander ng militar sa kasaysayan. Sinakop ni Hannibal ang kalakhan ng Italya sa loob ng 15 taon, ngunit isang kontra-pananakop ng Hilagang Africa ang nagtulak sa kaniya na bumalik ng Kartago, kung saan matagumpay siyang tinalo ni Scipio Africanus sa Labanan ng Zama.
- Mga pananakop ni Hannibal
- Labanan ng Zama – minarkahan ang pangalawa at mapagpasyang pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Puniko. Isang hukbong Romano na pinangunahan ni Scipio Africanus ang tumalo sa puwersang Kartago na pinangunahan ng maalamat na kumander na si Hannibal. Pagkatapos ng kaniyang pagkatalo sa tinubuang lupa, nagdemanda ang Senado ng Kartago ng kapayapaan, na ibinigay sa kanila ng Republikang Romano sa mga kasunduang kahiya-hiya, na nagtapos sa 17 taong digmaan.
- Hannibal – Punikong Kartagong kumander ng militar, pangkalahatang itinuturing bilang isa sa mga pinakadakilang kumander ng militar sa kasaysayan. Sinakop ni Hannibal ang kalakhan ng Italya sa loob ng 15 taon, ngunit isang kontra-pananakop ng Hilagang Africa ang nagtulak sa kaniya na bumalik ng Kartago, kung saan matagumpay siyang tinalo ni Scipio Africanus sa Labanan ng Zama.
- Ikatlong Digmaang Puniko (149-146 BK) – humantong sa isang pinahabang pagkubkob sa Kartago, na nagtapos sa tuwirang pagwasak ng lungsod. Ang muling pag-usbong ng tunggalian ay dahil sa lumalalang anti-Romanong pahayag sa Hispanya at Gresya, at ang malinaw na pagyaman ng kapangyariihang ekonomiko at pandagat ng Kartago limampung taon matapos ang Ikalawang Digmaang Puniko.
- Krisis ng Republikang Romano (134 BK-44 BK) – mahabangpanahon ng kaguluhang pampolitika at panlipunan na humantong sa pagbagsak ng Republikang Romano at pag-usbong ng Imperyong Romano.
Historiograpiyang Romano
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga akda sa kasaysayang Romano
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Ab Urbe Condita, ni Tito Livius (bandang 59 BC-17 AD), isang napakalaking kasaysayan ng Roma, mula nang itinatag nito (ayon sa tradisyon na may petsang 753 BC).
- Mga Tala at Mga Kasaysayan ni Tacitus
- Res Gestae ni Ammianus Marcellinus
- Ang Kasaysayan ng Paghina at Pagbagsak ng Imperyong Romano, ni Edward Gibbon
Kultura ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Arkitektura ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Sinaunang arkitekturang Romano
Mga uri ng mga gusali at estruktura
- Ampiteatrong Romano
- Akweduktong Romano
- Romanong tulay
- Romanong kanal
- Romanong sirko
- Romanong tangke
- Mga Romanong prinsa at imbakan ng tubig
- Mga pader na nagtatanggol sa Roma
- Mga Romanon simboryo
- Forum
- Mga Romanong hardin
- Romanong horreum
- Insula (gusali)
- Mga Romanong kalsada
- Mga Romanong bubong
- Romanong templo
- Romanong teatro
- Thermae
- Tholos
- Mga arkong pantagumpay ng Roma
- Romanong villa
Sining sa sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Mga sining pandekorasyon ng sinaunang Roma
- Panitikan
- Sinaunang musikang Romano
- Pagpinta ng sinaunang Roma
- Eskultura ng sinaunang Roma
- Teatro ng sinaunang Roma
- Paliligo sa sinaunang Roma
- Kalendaryo
- Pagluluto ng sinaunang Roma
- Edukasyon sa sinaunang Roma
- Ang fashion sa sinaunang Roma
- Mga pista
- Kathang-isip na ang tagpuan ay sa sinaunang Roma
- Pamana ng Imperyong Romano
- Medisina sa sinaunang Roma
- Kagawian sa pangalan
- Ang mga tao sa sinaunang Roma
- Pilosopiya sa sinaunang Roma
- Pampublikong libangan
- Seksuwalidad sa sinaunang Roma
- Teknolohiya
Panlipunang kaayusan sa sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Mga asosasyon sa Sinaunang Roma
- Dignitas
- Pamilya sa Sinaunang Roma
- Kasal sa sinaunang Roma
- Mos maiorum
- Patronato sa sinaunang Roma
- Pagkamamamayang Romano
- Romanisasyon
- Pang-aalipin sa sinaunang Roma
- Uring panlipunan sa sinaunang Roma
- Kababaihan sa sinaunang Roma
Relihiyon sa sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mitolohiya ng Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Mga Romanong diyos
- Mga bayani
- Roma (diyosa)
Mga institusyong pangrelihiyon ng Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Tingnan din: Mitolohiyang Etrusko and Relihiyosong pag-uusig sa sinaunang Roma
Mga gawing panrelihiyon sa Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Sakripisyo ng hayop
- Mga gawi sa Romanong libing
Wika sa sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Mga wikang Romanse
- Kasaysayan ng Latin
- Alpabetong Latin
- Romanong numero
- Mga pariralang Latin
- Kaligrapiya ng sulat Latin
Ekonomiya ng sinaunang Roma
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga pantas
[baguhin | baguhin ang wikitext]Sinauna
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Apuleius
- Catullus
- Cicero
- Quintus Curtius Rufus
- Horace
- Julio Cesar
- Juvenal
- Livio
- Lucretius
- Ovid
- Petronio
- Plautus
- Plinio ang Nakatatanda
- Plinio ang Nakababata
- Propertius
- Sallust
- Seneca ang Nakatatanda
- Seneca ang Nakababata
- Suetonio
- Tacitus
- Virgil
- Vitruvio
Moderno
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga listahan ng sinaunang Roman
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Alpabetikong listahan ng mga kilalang mga sinaunang Roma
- Glossary ng sinaunang relihiyon ng Roma
- Mga pangngalan ng Latin na pangngalan ng 1st Declension
- Roman cognomina
- Mga geograpikong Romano
- Roman nomina
- Mga tribo ng Roma
- Kababaihang Romano
- Ang adjectival at demonymic form ng mga rehiyon sa Greco-Roman kuno
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Chris Scarre, The Penguin Historical Atlas of Ancient Rome (London: Penguin Books, 1995).