Lutuing Hapones

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa Japanese cuisine)
Osechi, mga espesyal na pagkain para sa bagong taon

Sinasaklaw ng Lutuing Hapones ang rehiyonal at tradisyonal na pagkain ng Hapon, na nalinang sa paglipas ng mga siglo ng pagbabago sa politika, ekonomiya, at lipunan. Nakasalig ang tradisyonal na lutuing Hapones (washoku) sa kanin na may kasamang sinabawang miso at iba pang mga pagkain; may diin sa paggamit ng pana-panahong sangkap. Binubuo ang mga pamutat ng isda, inatsarang gulay, at gulay na niluto sa sabaw. Karaniwan ang pagkaing-dagat, kadalasan iniihaw, ngunit inihahain din nang sariwa kagaya ng sashimi o sushi. Piniprito rin ang mga pagkaing-dagat at gulay sa magaan na batter, katulad ng tempura. Bukod sa kanin, kabilang sa mga pangunahing pagkain ang pansit, gaya ng soba at udon. Marami ring pinapakuluang pagkain sa Hapon, tulad ng mga produktong isda sa sabaw na tinatawag na oden, o baka sa sukiyaki at nikujaga.

Naimpluwensiyahan ng lutuing Tsino sa kasaysayan nito, nahantad din ang lutuing Hapones sa impluwensiya ng mga lutuing Kanluranin sa modernong panahon. Ang mga ulam na kinasihan ng pagkaing banyaga—lalo na pagkaing Tsino—katulad ng ramen at gyōza, pati na rin mga pagkain gaya ng ispageti, kari at hamburger, ay iniangkop sa mga hilig at sangkap ng mga Hapones. Naging pamilyar na rin sa buong Hapon ang ilang mga pagkaing rehiyonal, kasama ang taco rice ng lutuing Okinawa na naimpluwensiyahan mismo ng mga tradisyon sa pagluluto ng mga Amerikano at Mehikano.[1] Sa dating tradisyon, iniwasan ng mga Hapones ang karne dahil sa pagsunod sa Budismo. Subalit sa modernisasyon ng Hapon noong dekada 1880, naging karaniwan na ang mga putaheng karne tulad ng tonkatsu at yakiniku. Mula noon, sumikat sa mundo ang lutuing Hapones, lalo na ang sushi at ramen.

Noong 2011, nilampasan ng Hapon ang Pransiya upang maging ang bansa na may pinakamaraming restawran na may 3-bituing Michelin; magmula noong 2018, napanatili ng kabiserang Tokyo ang titulo ng lungsod na may pinakamaraming 3-bituing restawran sa mundo.[2] Noong 2013, idinagdag ang lutuing Hapones sa Intangible Heritage List ng UNESCO.[3]

Terminolohiya[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga pagkaing Hapones, kasama ang tempura, sashimi, at sinabawang miso

Ngayon, washoku (和食) ang karaniwang salita para sa tradisyonal na lutuing Hapones. Kasingkahulugan ng "pagluluto" ang salitang kappō [ja] (割烹, lit. "paghihiwa at pagpapakulo (ng karne)"), ngunit naging reperensiya ito sa lutuing Hapones, o mga restawran, at nagamit nang husto ng mga panahong Meiji at Taishō.[4][5] Nagpapahiwatig na ito ng tiyak na pamantayan, baka kahit de-kalibre, isang restawran na may mga pinakasanay na kusinero.[6] Subalit nakikita ang kappō bilang kainan na medyo mas kaswal o impormal kumpara sa kaiseki.[7]

May kaugnayan ang kaiseki (懐石, lit. "pampainit na bato") sa Hapones na seremonya ng tsaa.[8] Itinuturing ang kaiseki bilang (pinasimpleng) anyo ng honzen-ryōri (本膳料理, lit. "lutong pampangunahing bandeha"),[9] na pormal na piging kung saan inihain ang ilang bandeha ng pagkain.[10] Dati, tumukoy ang homoponong kaiseki ryōri (会席料理, lit. "pagtitipon + pag-uupo") sa pagtitipon ng mga manunulat ng haiku o renga, at ang pinasimpleng bersiyon ng mga pagkaing honzen na inihain sa mga salu-salo nila ay naging kaiseki ryōri.[11] Subalit ngayon, ang kaiseki ryōri ay naging termino na lamang para sa marangyang piging at lasingan, o shuen (酒宴).[12]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. Lucero, Mario J. (Marso 4, 2022). "Paghahalo ng Mga Kultura ng Pagkain: Hapon, Mehiko at Timog-kanluran ng Estados Unidos". Tokyo Weekender. Nakuha noong Abril 29, 2022.
  2. Demetriou, Danielle (Oktubre 19, 2011). "Japan relishes status as country with most three-starred Michelin restaurants" [Ikinagalak ng Hapon ang estado bilang bansa na may pinakamaraming tatlong-bituing restawrang Michellin]. The Daily Telegraph (sa Ingles). ISSN 0307-1235. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 11, 2022. Nakuha noong Enero 15, 2019.
  3. "Japanese cuisine added to Unesco 'intangible heritage' list" [Lutuing Hapones, idinagdag sa 'intangible heritage' list ng UNESCO]. BBC News (sa Ingles). Disyembre 5, 2013.
  4. "Kappō かっ‐ぽう【割烹】" (sa wikang Hapones), Kojien, Ika-4 na ed., 1991.
  5. Tada, Tetsunosuke [sa Hapones] (1994). "Kappo" 割烹 かつぽう. Nihon Dai-hyakka zensho (sa Hapones). Bol. 5. Shogakukan. p. 436. ISBN 9784095260013.
  6. Burum, Linda (1992). "Koryori-ya, Kappo, and Robata Restaurants: Little Dishes with More Style". A Guide to Ethnic Food in Los Angeles [Isang Gabay sa Pagkaing Etniko sa Los Angeles] (sa Ingles). Harper Perennial. p. 43. ISBN 9780062730381.
  7. "What is Japanese Kappo cuisine?" [Ano ang lutuing Kappo ng mga Hapones?]. Michelin (sa Ingles). Disyembre 19, 2017. Nakuha noong Enero 15, 2020.
  8. "Kaiseki(5) かい‐せき【懐石】" (sa wikang Hapones), Kojien, Ika-4 na ed., 1991.
  9. Assmann, Stephanie; Rath, Eric C. (2010). "Koryori-ya, Kappo, and Robata Restaurants: Little Dishes with More Style". A Guide to Ethnic Food in Los Angeles [Isang Gabay sa Pagkaing Etniko sa Los Angeles] (sa Ingles). University of Illinois Press. p. 4. ISBN 9780252077524.
  10. "Honzenryōri ほんぜん‐りょうり【本膳料理】" (sa wikang Hapones), Kojien, Ika-4 na ed., 1991.
  11. "Kaiseki(1) かい‐せき【会席】", "かいせき‐りょうり【会席料理】" Kojien (sa wikang Hapones), Ika-4 na ed., 1991.
  12. Yomiuri Shimbun, Osaka (2005) [2001]. Zatsugaku shimbun 雑学新聞 (sa Hapones). PHP Kenkyusho. ISBN 978-4-569-64432-5., pa. 158