Pumunta sa nilalaman

Lalawigan ng Chumphon

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Chumphon

ชุมพร
Lalawigan
Pambansang Lalawigan ng Mu Ko Chumphon
Watawat ng Chumphon
Watawat		Opisyal na sagisag ng Chumphon
Sagisag
Bansag: 
"ประตูภาคใต้ ไหว้เสด็จในกรมฯ ชมไร่กาแฟ แลหาดทรายรี ดีกล้วยเล็บมือ ขึ้นชื่อรังนก" ("Katimugang pintuan, Sumasamba sa (Chumphon Khet Udomsak), Tanawin ang mga plantasyon ng kape, Tanawin ang dalampasigang Sairee, kuko ng Saging, at Kilala para sa pugad ng ibon")
Mapa ng Taylandiya na nagpapakita ng Lalawigan ng Chumphon
Mapa ng Taylandiya na nagpapakita ng Lalawigan ng Chumphon
CountryTaylandiya
KabeseraChumphon
Pamahalaan
 • GobernadorTeera Anantaseriwittaya
(simula Oktubre 2020)
Lawak
 • Kabuuan6,009 km2 (2,320 milya kuwadrado)
Ranggo sa lawakIka-37
Populasyon
 (2018)[2]
 • Kabuuan510,963
 • RanggoIka-54
 • Kapal85/km2 (220/milya kuwadrado)
 • Ranggo sa densidadIka-56
Human Achievement Index
 • HAI (2017)0.6252 "high"
Ranked 15th
Sona ng orasUTC+7 (ICT)
Postal code
86xxx
Calling code077
Kodigo ng ISO 3166TH-86
Websaytchumphon.go.th

Ang Chumphon (Thai: ชุมพร binibigkas [t͡ɕʰūm.pʰɔ̄ːn]) ay isang katimugang Lalawigan (changwat) ng Taylandiya sa Golpo ng Taylandiya.[4] Ang mga karatig na lalawigan ay Prachuap Khiri Khan, Surat Thani, at Ranong. Sa kanluran ito ay hangganan ng Burmes na lalawigan ng Tanintharyi.

Heograpiya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Chumphon ay nasa Istmo ng Kra, ang makipot na tulay ng lupa na nagdudugtong sa Tangway ng Malaya sa kalupaang Taylandiya. Sa kanluran ay ang mga burol ng hanay ng bundok ng Phuket at ang hilagang pagpapatuloy nito, ang Kaburulang Tenasserim. Ang silangan ay kapatagan sa baybayin na malapit sa Golpo ng Taylandiya. Ang pangunahing ilog ay ang Ilog Lang Suan, na nagmula sa Distrito ng Phato . May 222 kilometro (138 mi)* ng baybayin at 44 na isla, ang Kapuluan ng Chumphon, Chumphon ay may mga talon, mapayapang dalampasigan, luntiang kagubatan, bakawan, at ilog.[5] Ang kabuuang lugar ng kagubatan ay 1,288 square kilometre (497 mi kuw) o 21.5 porsyento ng pook panlalawigan.[6]

Ang Chumphon ay itinuturing na bahagi ng "Tarangkahan Patimog" .

Kasaysayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang katimugang bahagi ng lalawigan ay orihinal na isang hiwalay na lalawigan na pinangalanang Lang Suan. Ito ay isinama sa Chumphon noong 1932.[7]

Noong Nobyembre 1989, tumama nang husto ang Bagyong Gay sa lalawigan na kung aan 529 katao ang namatay, 160,000 ang nawalan ng tirahan, at 7,130 square kilometre (2,753 mi kuw) ng lupang sakahan ay nawasak. Ang Gay ang nag-iisang tropikal na bagyo na naitala na umabot sa Taylandiya na may lakas ng hanging bagyo.

Ang lalawigan ng Chumphon ay isa sa ilang mga tagong paraan na estasyon sa daang trafficking ng Burmes at mga Rohingya mula sa kalapit na Burma (Myanmar) na inilipat sa timog. Ang Chumphon ay nasa hangganan ng Burmes na lalawigan ng Tanintharyi.[8][9][10]

Toponimo

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mayroong dalawang magkaibang teorya sa pinagmulan ng pangalang "Chumphon". Ayon sa isa, nagmula ito sa Chumnumporn (lit., 'akumulasyon ng mga puwersa') na nagmula sa katotohanan na ang Chumphon ay isang hangganang lungsod. Sinasabi ng isa pang teorya na ang pangalan ay nagmula sa isang lokal na punong pinangalanang Maduea Chumphon (มะเดื่อชุมพร, Ficus glomerata), na sagana sa lalawigan.

Mga pagkakahating pampangasiwaan

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Mapa ng walong distrito

Pamahalaang panlalawigan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Chumphon ay nahahati sa walong distrito (amphoe), 70 subdistrito (tambon), 736 na pamayanan (muban).

  1. Mueang Chumphon
  2. Tha Sae
  3. Pathio
  4. Lang Suan
  1. Lamae
  2. Phato
  3. Sawi
  4. Thung Tako

Ekonomiya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang lambak na nagtatanim ng kape ng Ban Panwal sa Distrito ng Tha Sae ay may kasamang 178,283 rai ng mga plantasyon ng kape ng robusta. Gumagawa ito ng higit sa 24 milyong tonelada bawat taon. Ang lalawigan ng Chumphon ay nag-aambag ng 60 porsiyento ng kabuuang produksyon ng kape ng Taylandiya. Kasama sa mga lokal na brand ang Thamsing, ST Chumphon, at Khao Tha-Lu Chumporn.[5]

Bukod dito, ang Chumphon ay itinuturing na lalawigan na may pangalawang pinakamalaking lugar ng pagtatanim ng durian sa bansa, pagkatapos ng Chanthaburi. Batay sa 2017 data, ang Chumphon ay may lawak na 164,099 rai ng durian, na may ani na humigit-kumulang 128,894 tonelada, na lumilikha ng kita para sa lalawigan na hindi bababa sa 6,000 milyong baht bawat taon. Mas maraming magsasaka ang nagtatanim ng durian bawat taon.[11]

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ Advancing Human Development through the ASEAN Community, Thailand Human Development Report 2014, table 0:Basic Data (PDF) (Ulat). United Nations Development Programme (UNDP) Thailand. pp. 134–135. ISBN 978-974-680-368-7. Nakuha noong 17 Enero 2016, Data has been supplied by Land Development Department, Ministry of Agriculture and Cooperatives, at Wayback Machine.{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: postscript (link)[patay na link]
  2. ↑ "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ.2561" [Statistics, population and house statistics for the year 2018]. Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior (sa wikang Thai). 31 Disyembre 2018. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Hunyo 2019. Nakuha noong 20 Hunyo 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ Human achievement index 2017 by National Economic and Social Development Board (NESDB), pages 1-40, maps 1-9, retrieved 14 September 2019, ISBN 978-974-9769-33-1
  4. ↑ "Chumphon". Tourism Authority of Thailand (TAT). Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Nobyembre 2015. Nakuha noong 4 Nobyembre 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ 5.0 5.1 Chinmaneevong, Chadamas (2016-01-27). "Unpretentious beauty". Bangkok Post. Nakuha noong 27 Enero 2016.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ "ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562" [Table 2 Forest area Separate province year 2019] (sa wikang Thai). 2019. Nakuha noong 6 Abril 2021, information, Forest statistics Year 2019{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: postscript (link)
  7. ↑ พระบรมราชโองการ ประกาศ ยุบรวมท้องที่บางมณฑลและบางจังหวัด (PDF). Royal Gazette (sa wikang Thai). 48 (ก): 576–578. February 21, 1932. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong Abril 9, 2008. Nakuha noong Nobiyembre 21, 2022. {{cite journal}}: Check date values in: |access-date= (tulong)
  8. ↑ "Putrajaya's migrant deluge woes", The Star, Kuala Lumpur, 13 May 2015, http://www.thestar.com.my/News/Nation/2015/05/13/Putrajayas-migrant-deluge-woes-Emergency-meetings-held-to-find-solutions/
  9. ↑ "Chumphon headman charged with human trafficking". The Nation. 17 Mayo 2015. Inarkibo mula sa orihinal noong 12 Disyembre 2017. Nakuha noong 11 Disyembre 2017.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ "Raid by Thai Police Exposes Human Trafficking Ring". The Irrawaddy. Associated Press. 9 Hulyo 2014. Nakuha noong 11 Disyembre 2017.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  11. ↑ "ทุเรียนชุมพรรายได้กระฉูดปีละ 6,000 ล้าน" [Durians of Chumphon, with annual income of 6,000 million]. Prachachat (sa wikang Thai). 2017-06-07. Nakuha noong 2020-03-01.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lalawigan_ng_Chumphon&oldid=2015916"