Pagmamay-ari (lingguwistika)

Nakaturo ang "sarilinin" dito. Para sa ang kakayanan ng isang tao o pangkat ng mga taong itago o ihiwalay ang kanilang mga sarili, tingnan ang pagsasarilinan.

Sa larangan ng lingguwistika, ang pagmamay-ari ay isang hindi magkapantay na ugnayan sa pagitan ng dalawang bahagi ng pangungusap, kung saan ang tinutukoy ng isa (ang nagmamay-ari) sa isang paraan ay nagmamay-ari, may bahagi, o may kapangyarihan sa tinutukoy ng isa pa (ang pag-aari).

Maaaring markahan ang pagmamay-ari sa maraming paraan, gaya ng simpleng paglalapit ng dalawang pangngalan, anyong paari, anyong pag-aari, anyong konstrukt (tulad sa Arabe at Nêlêmwa), o sa pamamagitan ng mga pantulong na panlapi o salita tulad ng mga panlapi sa pagmamay-ari, pang-uring paari, at iba pa. Halimbawa, sa Ingles ginagamit ang pang-angkop na klitik na 's, ang pang-ukol na of, at mga pang-uri o panghalip na paari gaya ng my, your, his, her, at iba pa. Sa Tagalog, ginagamit ang "ng" para ipahawatig ang pag-aaari.

Ang mga panaguri na nagpapahiwatig ng pagmamay-ari ay maaaring mabuo gamit ang isang pandiwa (gaya ng pandiwang Ingles na have) o sa ibang paraan, tulad ng mga pahayag na umiiral na karaniwan sa mga wika tulad ng Ruso.

May ilang wika na may higit pa sa dalawang uri ng pagmamay-ari. Halimbawa, sa Papua New Guinea, ang wikang Anêm ay may hindi bababa sa dalawampung uri, at ang wikang Amele ay may tatlumpu’t dalawa.

Paggamit ng may at mayroon

Ang magkaroon (Ingles: to have) ay isang uri ng partikulo sa pangungusap na may kaugnayan sa pag-iral, pag-aangkin, o pagkakaroon (Ingles: have). Katumbas ito ng may, mayroon, meron, mayron. May kaugnayan din ito sa pag-iral o pamamarati ng isang bagay o katangian.

Kaugnay ng balarila para sa wikang Tagalog o wikang Filipino, may kani-kaniyang tamang kagamitan ang may at mayroon:

May

Ginagamit ang may kapag sinusundan ang may ng isang pandiwa, pangngalan, panghalip na paari, pang-uri, at salitang may pantukoy na sa:

Mga halimbawa

Sinusundan ng pandiwa

• "May ginagawa ba si Rosa?"

Sinusundan ng pangngalan

• "May mga taong walang utang na loob".

Sinusundan ng panghalip na paari

• "May akin ako, at may kaniya siya."

Sinusundan ng pang-uri

• "May magandang kabayo si Rogelio."

Sinusundan ng salitang may pantukoy na sa

• "May sa-palos si Julio."

Mayroon

Ginagamit ang mayroon kapag may nakasingit na kataga o salita sa pagitan ng pangalan at ng mayroon, o kaya sa gitna ng pandiwa at ng mayroon. Ginagamit din ang mayroon bilang pangsagot sa isang tanong.

Mga halimbawa

Kapag nasisingitan ng kataga o salita

• Mayroon ba tayong panauhin?
• Mayroon bang makakain sa inyo?

Kapag gumaganap na pangtugon sa katanungan

• Tanong: "May kusilba ba tayo?"
• Sagot: "Mayroon.

Salitang paari

Sa wikang Tagalog, ang panghalip na paari ay nagtutukoy ng pagmamay-ari ng isang tao o mga tao ang bagay o mga bagay-bagay. Pamalit ito sa pangngalan ng nagsasalita, kinakausap at pinag-uusapan at maaari itong isahan o maramihan. Halimbawa sa nagsasalita, ang isahan ay "akin" at ang maramihan ay "atin" o "namin". Sa kinakausap naman, ang isahan ay "iyo" at ang maramihan ay "iyo" habang sa pinag-uusapan naman ay "kanya" kapag isahan at "kanila" kapag maramihan.

Halimbawa ng pangungusap na may panghalip na paari:

• Akin ito.
• Iyo ang bahay.
• Kanya ang aso.

Samantala, ang pang-uring paari ay naglalarawan ng pangngalan habang ipinapakita ang pagmamay-ari.

Halimbawa ng pangungusap na may pang-uring paari:

• Dinala ni Maria ang iyong payong para hindi ka mabasa.
• Aking lapis ang ginamit ko sa pagsusulit.
• Nasa mesa ang kanyang kuwaderno.