Panulaan: Pagkakaiba sa mga binago

← Nakaraang pagkakaiba Susunod na pagkakaiba →

Content deleted Content added

Inline

Pagbabago noong 06:19, 23 Nobyembre 2012

Tumuturo dito ang berso. Para sa gulay, pumunta sa Bersa.

Ang panulaan o tula ay isang uri ng sining at panitikan na kilala sa malayang paggamit ng wika sa iba't ibang anyo at estilo. Pinagyayaman ito sa pamamagitan ng paggamit ng tayutay. Ang mga likhang panulaan ay tinatawag na tula.

Binubuo ang tula ng saknong at taludtod. Karaniwan itong wawaluhin, lalabindalawahin, lalabing-animin, at lalabing-waluhing pantig. Matalinghaga at ginagamitan din ng tayutay. May tugma at sukat. Kung minsan ay maiksi o kaya naman ay mahaba.

Mga anyo ng tula

Malayang taludturan
Tradisyonal
May sukat na walang tugma
Walang sukat na may tugma

5 taludturan

Mga uri ng tula

- Liriko o pandamdaming tula
- Awit - tungkol sa pag-ibig; hal.kundiman
- Dalit/Himno - tungkol sa pagpapala sa Diyos, sa pagawit na pamamaraan.
- Elehiya - mapanglaw; tungkol sa kamatayan o kalungkutan
- Oda - matayog na damdamin o kaisipan (paghanga o pagbibigay parangal)
- Soneto - binubuo ng 14 taludtod o linya; nangangailangan ng mabigat o matinding pagkukuro-kuro
- Patnigan
- duplo
- karagatan
- balagtasan
- Naratibo o nagsasalaysay
- Padula/Drama

Mga sangkap ng tula

Saknong - isang grupo ng mga salita sa loob ng isang tula na may dalawa o higit pang taludtod.
Sukat - bilang ng pantig ng tula.
Tugma - pinag-isang tunog sa hulihan ng mga taludtod.
- Hindi buong rima (assonance) - paraan ng pagtutugma ng tunog na kung saan ang salita ay nagtatapos sa patinig.
- Kaanyuan (conssonance) - paraan ng pagtutugma ng tunog na kung saan ang salita ay nagtatapos sa katinig.
- Nagpapaganda sa diwa ng tula ang alin mang paraan ng pagtutugma:
  - Mga salitang nagtatapos sa b, k, d, g, p, t, s ay nagtutugma ang dulumpatig
  - Mga nagtatapos sa l,m, n, ng, w, r, y
Sining o kariktang - paggamit ng pili, angkop at maririkit na salita. Nagbibigay ng pangkalahatang impresyon sa bumabasa.
Talinghaga - tumutukoy ito sa paggamit ng matatalinhagang salita at tayutay.
- Tayutay - paggamit ng pagwawangis, pagtutulad, pagtatao ang ilang paraan upang ilantad ang talinghaga sa tula
Anyo - porma ng tula.
Tono/Indayog - diwa ng tula.
Persona - tumutukoy sa nagsasalita sa tula; una, ikalawa o ikatlong panauhan

Mga halimbawa ng tula

Mga Halimbawa ng Tula –Ramica Ideas

Padron:Link FA

@@ Linya 1: / Linya 1: @@
+{{Unreferenced|date=Nobyembre 2009}}
+:''Tumuturo dito ang berso.  Para sa gulay, pumunta sa [[Bersa]].''
-ANG PATAY AT BUHAY AYA MAGKASAMA.. HEHE
+[[Talaksan:Walt Whitman edit 2.jpg|right|thumbnail|200px|Si [[Walt Whitman]] ay tanyag sa [[ika-19 dantaon]]g [[Estados Unidos|Amerikanong]] panulaan.]]
+Ang '''panulaan''' o '''tula''' ay isang uri ng [[sining]] at [[panitikan]] na kilala sa malayang paggamit ng [[wika]] sa iba't ibang anyo at estilo. Pinagyayaman ito sa pamamagitan ng paggamit ng [[tayutay]]. Ang mga likhang panulaan ay tinatawag na '''tula'''.
+Binubuo ang tula ng saknong at taludtod. Karaniwan itong wawaluhin, lalabindalawahin, lalabing-animin, at lalabing-waluhing pantig. Matalinghaga at ginagamitan din ng tayutay. May tugma at sukat. Kung minsan ay maiksi o kaya naman ay mahaba.
+== Mga anyo ng tula ==
+* Malayang taludturan
+* Tradisyonal
+* May sukat na walang tugma
+* Walang sukat na may tugma
+taludturan
+== Mga uri ng tula ==
+** Liriko o pandamdaming tula
+** Awit - tungkol sa pag-ibig; hal.[[kundiman]]
+** Dalit/Himno - tungkol sa pagpapala sa Diyos, sa pagawit na pamamaraan.
+** Elehiya - mapanglaw; tungkol sa kamatayan o kalungkutan
+** Oda - matayog na damdamin o kaisipan (paghanga o pagbibigay parangal)
+** Soneto - binubuo ng 14 taludtod o linya; nangangailangan ng mabigat o matinding pagkukuro-kuro
+** Patnigan
+** duplo
+** karagatan
+** balagtasan
+** Naratibo o nagsasalaysay
+** Padula/[[Drama]]
+== Mga sangkap ng tula ==
+* Saknong - isang grupo ng mga salita sa loob ng isang tula na may dalawa o higit pang taludtod.
+* Sukat - bilang ng pantig ng tula.
+* Tugma - pinag-isang tunog sa hulihan ng mga taludtod.
+** Hindi buong rima (''assonance'') - paraan ng pagtutugma ng tunog na kung saan ang salita ay nagtatapos sa [[patinig]].
+** Kaanyuan (''conssonance'') - paraan ng pagtutugma ng tunog na kung saan ang salita ay nagtatapos sa [[katinig]].
+** Nagpapaganda sa diwa ng tula ang alin mang paraan ng pagtutugma:
+*** Mga salitang nagtatapos sa [[b]], [[k]], [[d]], [[g]], [[p]], [[t]], [[s]] ay nagtutugma ang dulumpatig
+*** Mga nagtatapos sa [[l]],[[m]], [[n]], [[ng]], [[w]], [[r]], [[y]]
+* Sining o kariktang - paggamit ng pili, angkop at maririkit na [[salita]]. Nagbibigay ng pangkalahatang impresyon sa bumabasa.
+* Talinghaga - tumutukoy ito sa paggamit ng matatalinhagang salita at tayutay.
+** Tayutay - paggamit ng pagwawangis, pagtutulad, pagtatao ang ilang paraan upang ilantad ang talinghaga sa tula
+* Anyo - porma ng tula.
+* Tono/Indayog - diwa ng tula.
+* Persona - tumutukoy sa nagsasalita sa tula; una, ikalawa o ikatlong panauhan
+== Mga halimbawa ng tula ==
+* [http://www.ramica-ideas.com/2009/09/23/mga-tulang-pambayan-blogs-kinalaman-sa-politika/ Mga Halimbawa ng Tula] –Ramica Ideas
+[[Kategorya:Panulaan| ]]
+{{Link FA|en}}
+[[af:Poësie]]
+[[an:Poesía]]
+[[ar:شعر (أدب)]]
+[[as:কবিতা]]
+[[ast:Poesía]]
+[[ay:Jarawi]]
+[[az:Şeir]]
+[[bat-smg:Puoezėjė]]
+[[bcl:Rawitdawit]]
+[[be:Паэзія]]
+[[be-x-old:Паэзія]]
+[[bg:Поезия]]
+[[bn:কবিতা]]
+[[bo:སྙན་ངག]]
+[[br:Barzhoniezh]]
+[[bs:Poezija]]
+[[ca:Poesia]]
+[[ceb:Balak]]
+[[co:Puesia]]
+[[cs:Poezie]]
+[[cy:Barddoniaeth]]
+[[de:Poesie]]
+[[el:Ποίηση]]
+[[en:Poetry]]
+[[eo:Poezio]]
+[[es:Poesía]]
+[[et:Luule]]
+[[eu:Olerkigintza]]
+[[ext:Poesia]]
+[[fa:شعر]]
+[[fi:Runous]]
+[[fr:Poésie]]
+[[fy:Poëzy]]
+[[ga:Filíocht]]
+[[gan:詩]]
+[[gd:Bàrdachd]]
+[[gl:Poesía]]
+[[gn:Ñe'ẽpoty]]
+[[gv:Feeleeaght]]
+[[he:שירה]]
+[[hi:काव्य]]
+[[hif:Poetry]]
+[[hr:Poezija]]
+[[hu:Költészet]]
+[[ia:Poesia]]
+[[id:Puisi]]
+[[ig:Ábu]]
+[[io:Poezio]]
+[[is:Ljóðlist]]
+[[it:Poesia]]
+[[ja:詩]]
+[[jbo:pemci]]
+[[jv:Geguritan]]
+[[ka:პოეზია]]
+[[kaa:Poeziya]]
+[[kk:Поэзия]]
+[[kn:ಕವನ]]
+[[ko:시 (문학)]]
+[[krc:Поэзия]]
+[[ku:Helbest]]
+[[ky:Поэзия (ыр)]]
+[[la:Poësis]]
+[[li:Poëzie]]
+[[lmo:Puesia]]
+[[lo:ກາບກອນ]]
+[[lt:Poezija]]
+[[lv:Dzeja]]
+[[mk:Поезија]]
+[[ml:കവിത]]
+[[mn:Шүлэг]]
+[[mr:कविता]]
+[[ms:Puisi]]
+[[mt:Poeżija]]
+[[nah:Xōchicuīcayōtl]]
+[[ne:कविता]]
+[[new:कवितै (सन् २००४या संकिपा)]]
+[[nl:Poëzie]]
+[[nn:Dikt]]
+[[no:Poesi]]
+[[nrm:Pouésie]]
+[[oc:Poesia]]
+[[os:Поэзи]]
+[[pa:ਕਵਿਤਾ]]
+[[pap:Poesia]]
+[[pcd:Poésie]]
+[[pl:Poezja]]
+[[pnb:شاعری]]
+[[pnt:Ποιητικήν]]
+[[pt:Poesia]]
+[[qu:Harawi]]
+[[ro:Poezie]]
+[[ru:Поэзия]]
+[[rue:Поезія]]
+[[sa:कविता]]
+[[sco:Poetry]]
+[[sh:Poezija]]
+[[simple:Poetry]]
+[[sk:Poézia]]
+[[sl:Pesništvo]]
+[[so:Gabay]]
+[[sq:Poezia]]
+[[sr:Поезија]]
+[[ss:Bunkondlo]]
+[[su:Sajak]]
+[[sv:Poesi]]
+[[sw:Ushairi]]
+[[ta:கவிதை]]
+[[te:కవి]]
+[[th:กวีนิพนธ์]]
+[[tr:Şiir]]
+[[tt:Шигърият]]
+[[uk:Поезія]]
+[[ur:نظم]]
+[[vep:Runoišt]]
+[[vi:Thơ]]
+[[wa:Powezeye]]
+[[war:Siday]]
+[[wuu:诗]]
+[[xmf:პოეტი]]
+[[yi:דיכטונג]]
+[[yo:Ewì]]
+[[za:Sei]]
+[[zh:诗歌]]
+[[zh-min-nan:Si]]
+[[zh-yue:詩]]